Barok

De barok is e loater gegeevn negatieve benoamienge vo de periode 1600–1750.

Achter 1750 wierd de kunst uut die periode overloadn, bizar, warrig, bombastisch en ounnateurlik gevoundn. Ip ’t ende van de 19e eeuwe krêegt de styl were mêer respect.

‘t Woord barok komt van ‘t Portugees barroco, wa da 'schêefrounde, ounregelmoatig gevormde peirel' wil zeggn.

Den term wordt gebruukt in d’architecteure, schilderkunst, beeldhouwkunst, literateure en muziek.

In de 18e eeuwe goat de barok over in de rococo.

Kenmerkn

De barok stroalt beweeglikheid en pracht en proal uut. De vormn zyn asymmetrisch. Kloar-en dounkerwerkienge (clair- obscur) wordt vele gebruukt en d’r zyn sterke kleurcontrastn. ‘t Materioal is kostboar lik marmer en bladgoud.

Ountstoan

Achter da met de reformoatie in ‘t nôordn ’t protestantisme ip kwam, wilde de katholieke kerke deur middel van de barokkunst heur macht tout uutdrukkienge briengn. De kerkelikke barok wierd achter ‘t Concilie van Trente de kunst van de Contrareformoatie en ountstound in Rome. D’r wierdn veel nieuwe en grôte kerkn gebouwd. ’t Was de mode van de plafongs te beschildern me den hemel en veel iengeltjes, lik dat er gin dak ip zat.

Rome was me Gian Lorenzo Bernini, Francesco Borromini en Pietro da Cortona ’t middelpunt van de barokke architecteure.

Loater verspreidde de styl hem over hêel Europa. De kerke en de keuniengn lietn under absolute macht geldn en goavn de belangrykste ipdrachtn. Deur de pracht en proal wildn ze ’t volk imponeern, zelfs verblendn en d’illusie geevn van e perfecte weireld.

D’architecteure en de beeldende kunstn miekn van de weireld één grôot theoater. Da levensgevoel van de barok is goed gekarakteriseerd gewist deur de Spoanschn dichter Calderón de la Barca in z’n tonêelstik El Gran Theatro del Mundo (’t grôot weireldtonêel), ipgevoerd in 1645. In ’t leevn ols spel treedn de menschn ip ols tonêelspeler. ’t Stik dan ze speeln is under eign leevn, ’t tonêel is de weireld.

In Frankryk beleefde de barok ounder Lodewyk XIV e korte, hevige bloeiperiode met o.a. ’t paleis van Versailles.

Bouwkunste

D'r es e groot verschil tusschn de zudelikkn katholiekn barok en de noordelikkn protestantschn barok. De zudelikkn barok uut Spanje en Itoalië wos veel flamboyanter, decoratiever en expressiever dan de noordelikkn. Omda de Zudelikke Nederlandn in de 17e eeuwe e stik woarn van 't Spoans keunienkryk vind je by wynder ook de zudelikkn barok were.

Typische kenmerkn van barokke gebouwn:

hoge majestueuze, drieledige façoades mèi pilasters of geriengde piloarn boovn mekkoar
vloeiende rounde vormn: grote voluutn, roundboogn
uutbundige versieriengn: bas-reliëfs, musicerende iengeln up de topgevels, vierpottn, gebrookn frontonlystn, compositietkapiteeln, rocailles
styf grote religieuze ofbeeldiengn
up et fronton up 'n topgevel stoat bykans osan 't IHS-teken van de jezuïetn

In 't noordn van West-Europa es den barok strienger. De gebouwn zyn ook wel indrukwekkend groot moa z'hèin veel minder decoroasjn dan de "vulln" barok uut et zuudn.

De meeste barokke gebouwn in de Zudelikke Nederlandn zyn oude kloosterkerkn van de jezuïetn.

Sint-Walburgakerke, Brugge (oude kloosterkerke van de jezuïetn)
Carolus Borromeuskerke, Antwerpn (oude kloosterkerke van de jezuïetn)
Sint-Pieters-en-Pauluskerke, Mecheln (oude kloosterkerke van de jezuïetn)
Sint-Michielskerke, Leuvn (oude kloosterkerke van de jezuïetn)
Église Saint-Loup, Noamn (oude kloosterkerke van de jezuïetn)
Sint-Jan Baptist begynhofkerke, Brussel
Basilieke van Scherpnheuvel
't stadhuus van Rysel

Kunstschilders

Zudelikke Nederlandn: Peter Paul Rubens, Antoon van Dijck, Jacob Jordaens
Noordelikke Nederlandn: Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer, Jan Steen
Italië: Caravaggio, Annibale Carracci, Giovanni Battista Gaulli
Spanje: Diego Velázquez

Beeldhouwers

Zudelikke Nederlandn: Artus Quellinus den oudn, Lukas Fayd’herbe, Rombout Verhulst, Hendrik Frans Verbrugghen
Noordelikke Nederlandn: Hendrik de Keyser
In Italië: Gian Lorenzo Bernini, Camillo Mariani, Francesco Mocchi, Stefano Maderno, Alessandro Algardi, François Duquesnoy, Antonio Raggi, Ercole Ferrata, Camillo Rusconi, Francesco Queirolo, Pietro Bracci, Filippo della Valle, Camillo Rusconi, Niccolò Salvi
Duutsland: Egid Quirin Asam

Componistn

Antonio Vivaldi, François Couperin, Georg Philipp Telemann, Johann Sebastian Bach, Georg Friedrich Händel

Mêer ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien ip Barok ip Wikimedia Commons.