Beaufortschoale

De Beaufortschoale is een empiriesche maniere vô wiendsnelheid te beschryvn, en is voarol gebasèrd up d' omstandigheedn up zêe ounder verschillende wiendsnelheedn.

Geschiedenisse

De schoale was in 1805 deur Sir Francis Beaufort, een Ierschgeboorn admiroal, ingevoerd. Zyn ôorsprounkelike schoale was mêer gebasèrd up de kracht die de wiend up de zilln van een bôot uutoefende. Toet da Beaufort zyn schoale invoerdigde was ter moa winnig standardisoasje in de maniere woarup dan verschillende kapitings de wiend beschreevn: den êne mens zyn "zochtn bries" kost een anderen zyn "styvn bries" zyn. Beaufort dêelde zyn schoale up in dertien wiendsterktn, woavan dan d' êeste vuve (0-4) beschryven hoe dat een zilbôot goat met ol zyn zilln up, de volgende vuve (5-9) hoeveel zil dat een bôot moe voern voar een bepoalde wiendkracht, en de latste drie (10-12) hoe dat een bôot een zwoare storm of een orkoan moe probeern t' overleevn.

Vanof 1838 was een beschryvienge van de wiendkracht volgens de Beaufortschoale verplichtend in 't logboek van ieder bôot van den Iengelse Navy, en vanof de joarn 1850 wierd het ook in de burgervoart toegepast. In 1906, met de groei van 't antol stoombôotn wierd de schoale angepast voa d' omstandigheedn up zêe in plekke van de toestand van de zilln te beschryvn.

In 1946 wierd de Beaufortschoale uutgebrêed met wiendkracht 13 toet 17, vô de beschryvienge van tropische stormn, en wierd de schoale een wiendsnelheidschoale die gebasèrd is up d' ôorsprounkelike wiendkrachtschoale met gebruuk van de volgende empirische formule :

v = 0.836 B^3/2 m/s

woarda v de wiendsnelheid is 10 meters boovn 't woater en B is 't nummer van de Beaufortschoale

De moderne schoale

Beaufortnummer	Beschryvienge	Wiendsnelheid (km/h)	Golfhoogte (m)	Omstandigheedn up zêe	Omstandigheedn up land
0	Wiendstille	< 1	0	Plat gelik een spegel.	Kalm. Rook stygt vertikoal.
1	Flauw en stille	1.1 – 5.5	0 – 0.2	Klêne golftjies	Wiendrichtienge zichboar van den rook
2	Flauwe bries	5.6 – 11	0.2 – 0.5	Klêne, korte golvn	Wiend voelboar up jen oanzicht, bloarn ritseln
3	Lichte koelte	12 – 19	0.5 – 1	Klêne golvn mè schuumkoptjies	Bloarn en twygstjies beweegn gedeurig
4	Moatige koelte	20 – 28	1 – 2	Langere golvn, mêer schuumkoppn	Stof en papier wordn gebloazn
5	Frisschn bries	29 – 38	2 – 3	Moatige golvn, veel schuumkoppn, upwoaiend schuum	Klêne boomn beginn'n te beweegn
6	Styvn bries	39 – 49	3 – 4	Grôte golvn, veel upwoaiend schuum	Probleemn mè paraplu's en hoedn
7	Harte wiend	50 – 61	4 – 5.5	Hogere golvn, schuumstreepn	Hêle boomn beweegn, 't wor moeilik van teegn de wiend te goan
8	Stormachtig	62 – 74	5.5 – 7.5	Redelik hoge golvn, schuumstreepn	Twygn brêekn van de boomn, wiend rukt an d' otto's
9	Storm	75 – 88	7 – 10	Hoge golvn, brekers, schuumvlaagn	Takkn breekn of, tydelike verkêerstêkens bloazn omverre, schoa an tentn
10	Zwoare storm	89 – 102	9 – 12.5	Vrê hoge golvn, met oversloande brekers, de zêe is wit van 't schuum	Boomn woain omverre, schoa an daakn en gebouwn
11	Vrê zwoare storm	103 – 117	11.5 – 16	Uutzounderlik hoge golvn, zichboarheid moeilik	Zwoare schoa an bussn en gebouwn
12	Orkoan	≥ 118	≥ 14	Lucht vul mè verwoaid woater, zêe hêelteganstn wit, gin zichtboarheid	Olgemêne verwoestienge