Betelgeuze
Betelgeuze (alpha Orionis) is achter Rigel de strafste sterre in 't sterrebeeld Orion.
De noame van de sterre es van oorsproung Aroabisch. In die toale noemt ze yad al-djoeza (and van 'n reus), moar deur e leesfoute es de sterrenoame in westerse toaln ofgeleid van ibt al-djoeza ('n oksel van 'n reus). De spellienge Betelgeuze es Iengels. In 't Vlams spreekn me wyder da meestol uut lik of dat et geschreevn stoat.
Betelgeuze es ne veranderlikken roojn superreus mè en periode van enigste ounderden doagn. Achter de zunne es datte de sterre mè de grotstn schynboarn diamèter, 0,047 boogsecondn (de zunne es 30 boogminuutn), en doardeure es Betelgeuze, oe je ze extreem vergroddert, te ziene lik e schyve. In 't echte es de sterre 750 keers zo groot lik de zunne.
Betelgeuze es an 't ende van eur leevn. Ze kut olle momente ountploffn lik supernova. "Olle momente" moe je wel nie te letterlik uppakkn want 't es en astronomische moatstoave, 't kut nog gemakkelik en poar tienduuzd joar duurn. Moar oe't et goat gebeurn, goat de sterre wekenlang byzounder straf schyngn, verzekers wel magnitude -10, zowel by doage lik by nachte. Dat es à peu près 250 keers zo straf lik de planete Venus (magnitude ca. -4) en nie zo veel zwakker lik de vulle moane (magnitude -12,5) !