Conferensje van Berlyn 1884–85

De Conferensje van Berlyn (of "Congoconferensje") van 1884–85 regelde de kolonisoasje van Afrika deur de vornoamste West-Europeesche landn. De conferensje was angevroagd deur Portugal en g'organisèrd deur Bismarck, Duutsland zyn êestn kanselier. 't Resultoat van de conferensje was dat de Scramble for Africa gelegitimisèrd wierd, en dat derachter moa vrê winnig Afrikoanse landn nog zelfbesteurend woarn. Vô België was 't resultoat da Leopold II de Congo (loater bekend as Belgisch Congo) as een persoonlike krôonkolonie kost uutboatn.

Vroege geschiedenisse van de conferensje

In 't begin van de joarn 1880 berêekte d' Europeesche interesse vor Afrika een hoogtepunt. Achter da Stanley de streke van de Congo in koarte haad gebrocht (1874–1877) was 't latste stik Afrikoans terra incognita nu bekend. In 1878, en up d' envitoasje van Leopold II, kwaamt Stanley in dienst van den Association Internationale Africaine, die deur Leopold II in 1876 was upgericht met de bedoelienge van 't continent t' ounderzoekn en te beschoavn. In 1878 wierd dien verênigienge herdopt toet de International Congo Society, die as een philantropische façade diendigde vor een verênigienge die mêer een economisch doel haad.

Van 1879 toet 1884 kêerde Stanley were noa de Congo, nu nie mê as een verslaggever moar as een ofgezantn vô Leopold II, met de geheimn updracht van een organisoasje up te zettn die loater bekend zou stoan as de Congo-Vrystoate. Tezeldentyd naam Vrankryk bezit van 't Westers Congobassing, binst da Portugal 't bezit van de mondienge van de Congorivier betwistigde. Elders woarn verschillende landn bezig mè dêeln van Afrika in te palmn, gelik Tunesië, Congo Brazzaville en Guinée deur Vrankryk, Lybië deur Itoalië, en Egypte, de Soedan en Somalië deur 't Verênigd Keunienkryk. In 't kort wierd het ollemolle een bitje chaotisch, mè veel knelpuntn tusschn de koloniserende landn.

De conferensje

Leopold II wist Vrankryk en Duutsland dervan t' overtuugn da vrye handel in Afrika in 't beste belank van de drie landn was, en up 't initiatief van Portugal riep Bismarck vertegenwôordigers van Ôostenryk–Houngarey, België, Denemarkn, Vrankryk, 't Verênigd Keunienkryk, Itoalië, Holland, Portugal, Rusland, Spanje, Zweedn–Nôorweegn, 't Ottomoans Ryk en de Verênigde Stoatn t' hope in Berlyn vor een Conferensje. Ollêne de Verênigde Stoatn naamn der nie dêel an. De conferensje nam platse tusschn 15 november 1884 en 26 februoari 1885.

Den Olgemêne Akte

Den Olgemêne Akte zettigde de volgende ofsproakn uutêen:

de Congo-Vrystoate wierd bevestigd as 't privé bezit van de International Congo Society, of in 't kort 't persôonlik bezit van Leopold II.
De 14 oundertêkenende landn mochtn vrye handel voern in 't hêle Congobassing en ook up 't Niassameer (tegenwôordig bekend as 't Tanganyikameer).
De Niger- en de Congoriviern woarn oopn vor olle vervoer per bôot.
Een internationoal verbod up sloavnhandel wierd oundertêkend.
't Principle of Effectivity wierd ingevoerd vô te vorkommn dan sommige landn kolonies ollêne moar in name zoun upzettn.
Nieuwe inbezitnemienge van ênige plekke an den Afrikoansn kust moe bekend gemakt wordn an ol d' andere oundertêkende landn.

"Principle of Effectivity"

Da principe verkloart dat een land een kolonie ollêne moa kan bezittn on ze de middeln hèn vô da bezit in werkelikheid of te dwiengn. 't Is te zeggn, on der overêenkomstn bestoan met de platselike opperhoofdn, ot der een nationoale vlagge gevoerd wordt, en ot der een organisoasje is die d' administroasje van 't gebied uutvoert met een politiemacht vô d' orde te handhaavn.

Gevolgn

Europeesche kolonies in Afrika, 1914

De Scramble for Africa versnelde geweldig achter de conferensje, vor een grôot dêel deur 't "Principle of Effectivity", omdan de landn under invloedsgebied ook effectief moestn bezettn vor rechte t' hèn up under ansprake.

Achter een poar joar was Afrika effectief upgedêeld ten zuudn van de Sahara. In 1895 woarn d' ênigste ounfhankelike stoatn:

Liberia (oundersteund deur de Verênigde Stoatn vô teruggekêerde sloavn)
Ethiopië (die een Italioansn invoasie ofsleeg in den Abessinischn ôorloge van 1889-1896)
Oranje-Vrystoate, een boererepubliek die in den Twiddn Boernôorloge (1899-1902) deur Iengeland wier versleegn
Zuud-Afrikoanse Republiek (Transvaal), een boererepubliek die in den Twiddn Boernôorloge (1899-1902) deur Iengeland wier versleegn

De Portugeesche regerienge haad up de conferensje een project gepresentèrd, ounder de name van de "Pink Map", woardan de kolonies Angola en Mozambique zoun verênigd wordn deur de co-optoasje van 't gebied dertusschn (die loater de landn Zambië, Zimbabwe en Malawi zoun wordn). Ol de landn, beholve 't Verênigd Keunienkryk, woarn dermee 't akkôord, en vuuf joar loater, in 1890, stelde de Britse regerienge Portugal vor een ultimatum woaby dan ze 't betwiste gebied upeistign.

Marokko wierd in 1911 verdêeld tusschn Vrankryk en Spanje, Lybië wierd deur Itoalië in 1912 veroverd, en in 1914 wierd Egypte officiêel deur Iengeland geannexèrd.