Dutsekop

Een dutsekop, totsekop of schedel (Latyn: cranium) is de structeure van de bêenders van 't hoofd by de mens of de kop by de bêeste. De schedel zorgt vo de structeure van 't oanzichte en beschermt 't hoofd teegn kwetseurn.

Een dutsekop bestoat uut twèe dêeln: d'heirsenschedel en d'oanzichteschedel.

Een andere indelienge pakt et ounderste kaakbeen (splanchnocranium) als apart deel, en de bovenkake met de reste van de schedel als ander deel (neurocranium). In 't kort zyn 't de twee dêeln van de schedel da je uut mekoar kat hoaln.

Heirsenschedel

D'heirsenschedel beschermt d'heirsens. De bodem wordt de schedelboasis genoemd en de reste 't schedeldek. In en tusschn de bêenders van de schedelboasis zyn der goatn woa da 't ruggemerg, d'heirsenzenuwen, en de bloedvoatn deureloopn. De bêenders van d'heirsenschedel zyn mè mekoar verboundn deur noadn.

De bêenders by de mens zyn:

Vorhoofdbêen (os frontale)
Wandbêen (os parietale) (2)
Achterhoofdbêen (os occipitale), mè 't achterhoofdgat. Der neffest liggn de twèe achterhoofdknobbels, die de schedel verbiendn met de boovnste wervel, den atlas
Sloapbêen (os temporale) (2). E dêel dervan is 't rotsbêen (os petrosum) da styf hart is en woarin da 't gehoororgoan ligt. D'ounderkoake is verboundn me 't sloapbêen
Zeefbêen (os ethmoides) en wiggebêen (os sphenoides), die in de schedelboasis liggn. 't Zeefbêen hè z'n noame te dankn an e grôot dêel klêne gatjes woa dat de reukzenuwen deure loopn

Oanzichteschedel

D'oanzichteschedel is by de mens klènder of d'heirsenschedel. Je bestoat surtout uut de koakn en de bêenders van de neuze en vormt e dêel van d'oogkassn. De bêenders zyn:

Boovnkoake (maxilla)
Ounderkoake (mandibula)
Jukbêen (os zygomaticum) (2), verboundn mè boovnkoake en sloapbêen
Troanbêentje (os lacrimale) (2)
Neusbêentje (os nasale) (2)
Verhemeltebêen (os palatine) (2)
Ploegschoarbêen (vomer), die 't neustusschnschot vormt tegoare mè 't zeefbêen

Symboliek

E dutsekop is ouk e sterk symbool. Mêestol duudt et op gevoar of op de dôod. Vôorbeeldn:

de dutsekop da je ziet op de plakkers van elektrieke cabienn die ounder oogspannieng stoan;
de wittn dutsekop op zworte piratevlaggn. An ze 'n dien omoge dein, betêeknt dadde: gin gevangnn moakn, iederêen moet d'ran;
de dutsekop van de SS-Totenkopfverbande, êen van de 3 groupn van de Schutzstaffel, e paramilitaire organisoasje binn de nazi-party.