Koolstofmonoxidevergiftigienge
Koolstofmonoxidevergiftigienge gebeurt achter inoasemn van Koolstofmonoxide (CO). Koolstofmonoxide is een gevoarlik giftig sôorte gaze omda 't nie zichtboar is en nie gerookn of geproefd kan wordn. Omda 't omtrent 't zelste weegt gelik de lucht round ons kan het hem concentreern in plekkn woardat er nie genoeg ventiloasjie is, gelik 't center van een stad mè veel verkêer ot er nie veel wiend is, of een kamer met een stove die nie goed werkt, of woadat de kave nie goed trekt. Concentroasjes van nie mêer dan 100 ppm kunn'n ol gevoarlik zyn vô de gezoundheid.
In lichte gevolln zyn de symptoomn een zêre kop, duzeligheid en griepachtigheid. Acute vergiftigienge kan 't centroal zenuwsstelsel en 't herte antastn en zels dôelik zyn. Koolstofmonoxide is zo gevoarlik omda 't hem biendt mè 't hemoglobine in een mens zyn bloed, woardat het carboxyhemoglobine (HbCO) vormt. In dien toestand kan het bloed veel minder zeurstof upneemn, en kand een mens van hypoxia lyen. Omdat het HbCO complex nogol stabiel is, kan het lange deurn voarda 't were uut 't bloed verdwynt.
Toxiciteit
bewerknd' Acute gevolgn van 't inoasemn van koolstofmonoxide verschilln ofhankelik van de concentroasjie in de lucht:
| Concentroasjie | Symptoomn |
|---|---|
| 35 ppm (0.0035%) | Een lichte zêre kop en duzeligheid achter zes toet acht eurn |
| 100 ppm (0.01%) | Een lichte zêre kop achter twê toet drie eurn |
| 200 ppm (0.02%) | Een lichte zêre kop in minder dan twê toet drie eurn; verzwakt ôordêelsvermoogn |
| 400 ppm (0.04%) | Frontoale zêre kop in minder dan êen toet twê eurn |
| 800 ppm (0.08%) | Duzeligheid, spuugachtigheid en stuuptrekkiengn binn'n 45 menuutn; ongevoelig in minder dan twê eurn |
| 1,600 ppm (0.16%) | Zêre kop, vertroagde herteslag, duzeligheid en spuugachtigheid in minder dan 20 menuutn; dôod in minder dan twê eurn |
| 3,200 ppm (0.32%) | Zêre kop, duzeligheid en spuugachtigheid in vuuf toet tien menuutn; dôod in minder dan een holf eure |
| 6,400 ppm (0.64%) | Zêre kop en duzeligheid in êen toet twê menuutn; stuuptrekkiengn, geblokkèrden oasem en dôod in minder dan 20 menuutn |
| 12,800 ppm (1.28%) | Bewustelôos achter twê of drie oasemtrekkn; dôod in minder dan drie menuutn |
Symptoomn
bewerknAcuut
bewerkn't Problèm mè koolstofmonoxidevergiftigienge is dan d' êeste symptoomn dikwils nie specifiek zyn, en up griep of voedselvergiftigienge trekkn, en dat de volgende stappn dikwils de breinfunctie antastn, woadeure dat een mens nie in de beste condisjie is voa te beseffn wadat er met hem an 't gebeurn is. Zels een êenmoalige vergiftigienge die nie fatoal is kan neurologische condisjies verôorzoakn toet 40 daagn achter 't gebeurn, gelik geheugenverlies, moeite mè 't klappn of psychose.
Chronisch
bewerknChronische blôotstellienge an relatief lichte concentroasjies kan langdeurige symptoomn verôorzoakn gelik een anhoudende zêre kop, depressie, verwarrienge, geheugenverlies en spuugn of spuugachtigheid. Langdeurige blôotstellienge kan ook gevoarlik zyn vô mensn die ol een geschiedenisse van hertprobleemn hèn, of vrouwn die in verwachtienge zyn.
Behandelienge
bewerknDen êeste actie voar een slachtoffer van koolstofmonoxidevergiftigienge is van hem weg te krygn uut de giftige omgevienge. De medische behandelienge bestoat uut 't gebruuk van een zeurstofmasker: ounder normoale omstandigheedn hêt koolstofmonoxide een dissocioasje-holfleevn van 320 menuutn, wa da mè 100% zeurstoffe vermindert toet 80 menuutn. Vantydn wordt hogedrukzeurstoffe gebruukt vô den dissocioasjietyd nog te vermindern.