Sjiisme

't Sjiisme (Arabisch: الشيعة, Perzisch: شیعه), letterlyk: "volgelieng van Ali", es êen van de twêe grôote ideologische strôomiengn in den islam woavan da't soennisme d'andere ôofdstrôomienge es. De sjiietn vorm'n ietske mêer of tien percent van olle islamietn.

De sjiietn zyn de volgeliengn van Ali (die leefde van apeupri 598 tout 661), de koozn en schôozeune van Mohammed (me da Ali getrouwd wos me Mohammeds dochter Fatima). Ali es by de soennietn undernen vierdn kalief, mo by de sjiietn es tie erkend lyk ulder êestn imam. De Shia of "Partye" (van Ali) erkent ezô d'êeste drie kaliefn van de soennietn nie omda de sjiietn ollêene mo de Sunna erkenn'n a 't ofkomstig es van de familje van Mohammed en ze nie contreir es an ulder regels. 't Sjiisme verschilt van gelôof ôok in teffrente zoakn van't soennisme: by de sjiietn es ter ounder andere nen echtn clerus (bevôorbêeld d'ayatollahs in Iran die vele persôonlyke macht en anang en), een duudelyke marteloarecultus (bevôorbêeld d'illigdomm'n van Ali en zy zeuns Hasan (= den twiddn sjiietisch, imam) en Husein (= den derdn sjiietischn imam)) en 't gelôof in de weederkomste van den latstn, verdookn imam lyk Mahdi ip't ende der tydn.

Ip oar beurt bestoat ôok de Shia uut verschilligte richtiengn woarounder de kleêne vrêedzoame groep van de Ismaëlietn med ulder vôorman Karim Aga Khan IV. De sjiietn vormnn d'oovergrôote mêerdereyd van de bevolkienge in Iran en't zuudn van Irak. Under belangrykste illigdomm'n stoan ton ôok in Irak, lyk byvôorbêeld 't graf van Ali in Najaf. De sjiietn zyn ôok in de mêerdereyd in Azerbeidjan en Bahrein, belangryke mindereedn zyn der in Libanon, Afghanistan, Pakistan en Ôost-Afrika. Vodder van de reste zyn der ôok nog vele zogezeide kettersch groepeeriengn die uut de Shia zyn vôortgekomm'n.

't Sjiitisch recht es in verschilligte zoakn progressiever of da van de soennietn, surtout ip't gebied van 't familjerecht, erfrecht en de poziesje van de vrouwe. In bepoalde landn en ze e mingelienge van soennitisch en sjiitisch recht, lyk in in Irak.