Karel den Goein: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
TXiKiBoT (discuusjeblad | bydroagn)
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Dynastie|
| noame = Karel den Goein
| leevn = ca. [[1080]]/[[1086|86]] - [[1127]]
| functie = Groaf van Vloandern
| periode = 1119 - [[1127]]
Regel 9:
| moeder = Adela van Vloandern
}}
'''Karel den Goein''' (Denemarkn, [[1080]]/[[1086|86]] – [[Brugge]], [[2 moarte]] [[1127]]) was [[Groaf van Vloandern]] van 1119 tout an z’n dôod. J’is vermôord gewist in de [[Sint-Donaaskathedroale|Sint-Donaaskerke]] ip de [[Burg (Brugge)|Burg]] in [[Brugge]].
 
==Geschiedenisse==
Karel van Denemarkn, loater Karel ''den Goein'' genoemd, is geboorn in [[Denemarkn]]. Je was de zeune van keunink Knud IV ''den Illign'' van Denemarkn en van Adela van Vloandern, dochter van groaf [[Robrecht I van Vloandern]], bygenoamd ''deden Fries'' en Geertruida van Saksn.
 
Achter de môord (ôok in e kerke) ip eur vint in 1086 vertrok z’n moeder no Vloandern met eur kindersjounges Karel, Ingertha en Cecilia.
Karel groeideg ip an ’t hof van z’n grôotvoader Robrecht I ''deden Fries'' en z’n nounkel Robrecht II. In 1092 vertrok z’n moeder nor [[Itoalië]], vo te trouwn mè Rogier Bursa, ertog van Apulië.
 
In 1111 stierf groaf Robrecht II. Z’n zeune Boudewyn VII, bygenoamd ''Hapkin'' of ''met de Byle'', volgdeg em ip. Karel van Denemarkn, z’n kozyn, die ouder was, was z’n belangrykstn adviseur.
 
In september 1118 gerakte Boudewyn VII gewound in de Slag van Bures-en-Bray in de Normandische oorloge. Je vocht an de kant van z’n lêenhere Lodewyk VI, keunink van [[Frankryk]], teegn Hendrik I, keunink van [[Ingeland]]. J’a gin kindersjounges en vô z’n dôod kôost ‘n Karel van Denemarkn ols ipvolger.
 
In juni 1119 was Karel den Goein de volgendn Groaf van Vloandern. E joar of twêe d’r vôorn wast ’n getrouwd mè Margaretha van Clermont, dochter van Reinoud II.
Regel 28:
*ryke burgers, vrye boern, horigen (olfvryen) en lyfeigenen (sloavn)
 
In Brugge aad er e familie van horigen, de [[Erembalds]], ofkomstig van Veurne, under weetn ip te werkn. De zeune van Erembald van Veurne, Bertulf, wierd in 1089 ols prôost van de [[Sint-Donaaskathedroale|Sint-Donaaskerke]] in [[Brugge]] angesteld. Drie joar loater maktetmakteg't ie dêel uut van ‘t doageliks besteur.
Je breidde z’n macht mè succes uut deurdat 'n vele te zeggn krêeg over de kanselarye van Brugge, de groafelikke domeinn en ‘t kapittel van de Sint-Donaaskerke en je zette z’n familie ip de machtigste posities van ‘t [[Groafschap Vloandern]].
 
Karel den Goein was vrêe populair by ’t geweun volk, van doar z’n bynoame. In 1124-1125 wast er oungersnôod en je zorgde dat ‘t groan nie te diere verkocht wierd en dat d’oarme en zwakke menschn an eetn kostn geroakn. Je steundeg' under en verdedigdeg' under teegn de ryke. Doadeure kwoamn d’r wryviengn tusschn em en de Erembalds, want Karel wildeg' under macht vermindern en d’r under ip wyzn dan ze van horige ofkomste woarn.
 
==De môord==
Ip 2 moarte 1127 is Karel den Goein ’s nuchtnds no de Sint-Donaaskerke gegoan vo z’n doageliks gebed, tegoare met enigte woapnknechtn, die vanachter in de kerke blêevn. Karel gink an ’t altoar zittn mè z’n gebeednboek. Ip da moment zyn de Erembalds binngekommn vor em te vermôordn. ’t Zou Bordsiard, e neve van Bertulf, gewist zyn die em nere gestookn et. Ze vermôordegenvermôordegn ôok de woapnknechtn en nog andere dien de groaf steundn. Gervaas Van Praet, koamerlink van de groaf, kost vluchtn uut Brugge.
Deur z’n ounverwachtn dôod en omdat ’n gin kindersjounges aad, was d’oorsprounkelikke groafelikke dynastie uutgestorvn. Vloandern gerakte in e serieuze crisis, mor in ’t begun dost er niemand reageern uut schrik van de d'Erembalds.
 
==D’eeste stadsomwallienge van Brugge==
De D'Erembalds, geleid deur Bertulf de prôost, wildegenwildegn Brugge in under andn oudn, mo d’r kwam e burgeroorloge van en ‘t was gauwe gedoan met under macht.
 
Ip 7 moarte 1127 et [[Gervaas Van Praet]] d’n ipstand teegn de Erembalds in gank gestookn.
De kerke is ton zwoar beschoadigd gewist in da gevecht. In e paniekreactie versterktn de Bruggeliengn under stad mè grachtn en poalwerk. Ze maktn gebruuk van de bestoande woaterloopn vo vele groafwerk te bespoarn.

Da was d’eeste stadsomwallienge, die tegoare viel met de rink van de binnreien, die nog ossan bestoat: in ’t oostn de Sint-Annareie, in ’t zuudwestn en ’t zuudn de Groene reie en den Dyver, in ’t westn en ‘t nôordn de nu overdekte Smeednreie (ounder ’t Zand), de Speelmansreie, d’Augustynnreie en de Goudenhandreie.
In de volgnde joarn is d’omwallinge vôort uutgebouwd en verstevigd. D’r bestoa nog e restant van in ’n hofmeur an de Pottnmoakersreie.
 
==D’ipvolgienge==
De keunink van Frankryk profiteerde van de crisis in Vloandern deur de Normandiër Willem Clito, ‘n achterkleenzeune van [[Boudewyn V van Vloandern]] te kiezn ols ipvolger. Den 23sten moarte volgde Willem Clito Karel den Goein ip, mo de Bruggeliengn verzettegen under teegn em deur z’n anti-Ingelschn politiek. Economisch kwoamn Vloandern en Ingeland goed overêen, omdat de Vlamsche loaknindustrie Ingelsche wulle verwerkte.
 
De regerienge van Willem Clito deurde mor e joar. Ip 27 juli 1128 ist ’n gesneuveld in [[Aalst]] en Diederik van den Elzas, klêenzeune van Robrecht deden Fries, volgdeg' em ip. Ie aad de steun gekreegn van de Vlamsche steedn.
 
==Galbert van Brugge==
Regel 55 ⟶ 60:
 
==Kunst in de Sint-Salvatorskathedroale==
In 1782 èn ze in ‘t reliekschryn bêenders en z’n portret gevoundn en in 1804 an Sint-Salvators gegeevn. De gouache ip papier zou van de 15e eeuweêeuwe zyn. Van boovn stoat er: Le bon conte de Flandre. Je stoat in profiel in buste, geklid in ’t rôod en je droagt e poaternoster round z’n nekke.
 
In de [[Sint-Salvatorskathedroale]] van Brugge stoa z’n neogotisch reliekschryn (1883-1885) in e zykapelle en in de middnbeuke z’n outn portret achter glas, dat in 1957 uut ’t schryn g’oald is en g’encadreerd.