Kastêel van Wyndoale: verschil tussen versies

Et '''Kastêel van Wyndoale''' is 'n waterburcht, geleegn in de bosryke omgevienge van et West-Vlamsche [[Houtland]] en 't Brugse ommeland, ip drie kilometer van de stad [[Toeroet]]. Et kastêel is grotendeels 'n 19de-eeuwse reconstructie. 'n Gedeelte van de noordelikke vleugel is nog 15de-eeuws. 'n Vleugel van 't kastêel is beweund deur d'udige eigenaars, d'n andren vleugel is ingericht als museum en is toegankelik voor 't publiek.

 

Den oorsproungkelikke burcht wier volgens latere kronieken ipgericht deur Robrecht de Friês, groaf van Vloandern, ip 't ende van de 11de eeuwe. D'oudste vermeldinge van de burcht in een bronne van tonne, 't dagboek van Galbert van Brugge, is van 1127. Doaruut blykt da de burcht gebruukt wier als uutvalsboasis voe militaire operaties.

 

't Vele bus was een ideoal jachtterring voe de groafelikke familië en under gastn. Ip de burcht was t'er ôok diplomatiek overleg. In 1297 sloot Gwijde van Dampierre adoar een alliantieverdrag met den Ingelse keunink Edward den eersten.

 

In 1298 kwam Wyndoale deur verervinge in d'andn van de groaven van Noamn, ne joungerdere tak van 't uus van Dampierre. De grave Jan van Noamn, erfde tope met de burchte van Wyndoale ook de gelyknamige heerlykheid, die twientig joar te voorn deur ze vader Gwijde van Dampierre was gemakt. Wyndoale zag of ounder zwoare belegeringn in 1302 by de [[Guldnspoornslag]], en in 1325 by den Ipstand van de Kustvlakte, mo wier assan erbouwd. Tou in 1366 resideerde de grafelikke familië van Noamn regelmatig in Wyndoale. 't Was verzekers ier da Blanche van Noamn, dochter van groaf Jan, ipgroeide en eur toekomstign echtgenôot, de keunink Magnus Eriksson van Zweden leerde kenn in 1334.

 

Achter een periode van verwoarlozinge verkocht groaf Jan III van Noamn in 1407 de burcht en d'heerlykeid an de Bourgondische hertog Jan zounder Vreze. De dien schounk 't drie joar loater ip zyne toer an ze schôonzeune, groaf (en vanaf 1417 (h)ertog Adolf II van Kleef, als ounderpand voe de bruudschat van ze dochter Maria.

 

In 1463, achter e verdelinge binn d'hertogelikke familië, kwam Wyndoale in d'andn van e joungere stake van d'hertogen van Kleef: d'heren van Ravenstein. Adolf van Kleef en ze zeune en ipvolger Filips van Kleef verbouwdn de burcht tou e vreed schoon jachtslot en z'ountvingen doar vorstn en adelmann. Filips de Schone, de latere Habsburgse vorst van de Nederlandn, beschrêef Wyndoale ip da moment als “'t schonste butenverbluuf in Vloandern”.

 

In 1482, beist da ze in Wyndoale goan jagen was, viel d'hertoginne [[Maria van Bourgondië]] van eur peird. Z'is later gestorven an eur kwetseuren. Achter da ze dôod was, is toe orloge gekomn tusschn eurne weeuwnare, den autoritaire oartshertog [[Maximiliaan I]] van Oostenryk. Omda de kastêelhere Filips van Kleef in 1488 voe d'ipstandelingn koos, en Duutsche troepen vele schoa gedoan an't kastêel en neerhof. De schone peirdestalln, die 't schonste woarn van heel 't kastêeldoming wiern ofgebrand. De kastêelhere liet de schoa ersteln, en breidde 't kastêel en 't neerhof uut. Surtout achter 1523, achter dat em ze kastêel in Edingen was kwyt gegrocht, was Filips van Kleef vele ip 't kastêel van Wyndoale, en j'ountvieng doa ze maten. Achter dat 'n in 1528 dôod gounk wier der nen inventoaris van 't kastêel gemakt. 't Had ton drie verdiepen en wel vichtig kamers, woarounder verschillnde gastenkamers.

 

Achter 1528 keerde Wyndoale were no den hoofdtak van d'hertogen van Kleef. De die weunden zelve nie ip't kastêel, mo der logeerden wel hoge pieten. Under keuninklikke verwanten [[Karel V van et Illig Roomsche Ryk|Karel V]] en de landvoogdesse [[Maria van Hongarije]] verbleven meerdere keren in 't kastêel. In de twidden helft van de 16de eeuwe verminderde d'interesse van de Kleefse hertogen voor under Vlamse eigendom. De godsdienstorlogen en den Ipstand tegen [[Spanje]] leidden in 1578 tou de vernielinge van e deel van 't kastêel, woaby ook de donjon ipbrandde. Uut die periode dateren d'oudste afbeeldiengn van 't kastêel: e detail uut de grote koarte van 't Brugse Vrije geschilderd deur Pieter Pourbus uut 1568 en een anonieme tekeninge uut 1612, overtyd (verzekers verkeerd) toegeschreven an Jan Bruegel.

 

 

't Verdrag wier per contrarie betwist deur nen anderen die 't ook gewild adde, de keurvorst van Saksen, die gesteund wier van de Roomse keizer. In 1610 was keizer Rudolf II overgegoan tou d'investiteure van Christiaan II van Saksen als here van Wyndoale. De keurvorst ield d'heerlykeid en 't kastêel vor em. Die situatië deurde tou in 1634, tou dat er e vonnis van de Private Raad in Bruussel Wyndoale definitief an Wolfgang Willem van Palts-Neuburg gaf.

 

 

In 1792 vieln Fransche revolutionaire troepen d'[[Oostnrykse Nederlandn]] binn en stopten de feodale rechtsorde van 't ancien régime. De kastêelhere van Wyndale, Karel Theodoor, liet heel d'n imboedel en d'archieven ip karren loadn en no ze Duutsche residenties in Düsseldorf, Mannheim en München voern. D'heerlykeid en 't kastêel wiern angesleegn deur de Fransche Stoat, die 't beheerde lik nationoal goed. Volgens onbevestigde bron hield in die periode de buswachter van Wiendale café in 't kastêel met als uuthangbord “Au Château de Wynendale”. In 1811 en de troepen van keizer Napoleon Bonaparte heel 't kastêel vermoost zodanig dat er mo zuste ruwien overbleven.

 

In 1825, beist d'Hollandse periode, wier 't kastêeldoming openboar verkocht aan e Woalse, industriële groep Lefebvre-Dehults. De die lietn 't bus van Wiendale helegans leegkapn. 't Faillissement van underen financier, de bankier Isidore Warrocqué, leidde tou de verkoop van Wyndale.

 

In 1833 wier 't kastêeldoming gekocht deur ne Bruusselse bankier en verzekerare Josse-Pierre Matthieu, mede-iprichter van de Société Générale (SG) en schatbewoarder van de Bank van de SG. Tusschn 1837 en 1852 liet 'n 't kastêel helegans erbouwen, met integratie van 't bewoarde gedeelte van 't loatmiddeleeuwse rechtergedeelte.

 

De familie Matthieu (seins 1953 Matthieu de Wynendaele) is vandage nog assan den eigenare van 't kastêel en beweunt in e gedeelte dervan. Een ander gedeelte is seins 1984 ingericht als museum en open gesteld voe bezoekers. In 1980 wier 't kastêel beschermd als monument.

 

In 2006 opende in 't museumgedeelte een nieuwe multimedioale presentoatie van 't kastêel. 't portiershuus uut de 19de eeuwe wier ingericht als bezoekerscentrum. d'Uutboatinge is in d'andn van de Dienst voe Toerisme van de stad Torhout.

 

Ip 't kastêeldoming is't'er voors nog nen yskelder, e kapelle en serren uut de 19d'eeuwe die gintegreerd wiern in het museumcircuit. De meur woategen dat de serre leunt en de waterbassing der nevest ligt, zyn resten van de meur en gracht van round 't vroegere neerhof. Ze zyn zeker van vôe de jaren 1900.

 

 

<small>Bronne: dat artikel ier es gestart vanuut het Nederlandse [[:nl:Kasteel van Wijnendale|Kasteel van Wijnendale]] artikel van 4/01/2007</small>

 

[[Categorie: Middelêeuwen]]