Magma: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
MarnixR (discuusjeblad | bydroagn)
kGeen bewerkingssamenvatting
k sp
Regel 1:
[[Image:Pahoehoe toe.jpg|thumb|right|300px|[[Lava|Lavastrôom]] in Hawaii. Lava is 't extrusieve equivalent van magma.]]
 
'''Magma''' is een gesmoltengesmoltn gestêente dat ounder d' uppervlakte van d' eirde gevoundn wordt, dikwils in een magmakamer ounder een [[vulkoan]]. Behoalve gesmoltengesmoltn rotse bevat magma ook hogetemperateurekristalln en [[gaze]]. Magma is den bron van olle vulkoanische gestêentn, die oftewel deur intrusies gevormd wordn binn'n d'eirde, of as [[lava]] (vloeiboar) of [[tefra]] (explosieve "ejecta") wordt uutgestôotn.
 
De mêeste magmas ênhen een temperateure van 700°C toet an 1300°C, moar ''carbonatitische'' magmasmagma's kunn'n toet an 600°C vloeiboar zyn, binst da komatiitische magmasmagma's temperateurn van 1600°C kunn'n bereikn.
 
Magma wordt mêestol in subductiezones, continentoale riftvallein, mid-oceoanbergketens en hot spots gevoundn, woardat het van 't smeltn van d' eirde zyn mantel wordt gevormd, over 't olgemêen verschillende kilometers ounder d' uppervlakte.
 
== Smeltn van vast gestêente ==
De vormienge van magma deur 't smeltn van vast gestêente wordt gecontrolleerdgecontroleerd deur de temperateure, den druk en de samenstellienge.
 
De vormienge van magma deur 't smeltn van vast gestêente wordt gecontrolleerd deur de temperateure, den druk en de samenstellienge.
 
===Temperateure===
VôrVoar een gegeevn druk en samenstellienge goat rotse smeltn noarmate dat de temperateure omhoge goat. Noarmate da je dieper in d' eirde goat, goat de temperateure omhoge. De geothermische gradiënt varieert van 5-10°C/km in subductiezones toet an 30-80°C/km ounder mid-oceanbergketens en vulkoanische eilandboogn.
 
===Druk===
Noarmate da magma noa boovn komt, wordt den druk minder, en dat betêekentbetêkent dat het mêer vloeiboar wordt, zels ot de magma koelienge oundergoat. 't Is doavan da lava veel mêer bloeiboar is dan de magammagma woadawoavan da 't van komt.
 
===Samestellienge===
[[Image:Mineralogy igneous rocks EN.svg|thumb|300px|classificoatieschemaClassificoatieschema voar vulkoanisch gestêente noavolgens under mineralogie.]]
Magma is een silicoatsmelt met 45% toet 70% SiO<sub>2</sub>, en de reste oxiden van aluminium, natrium, kalium, calcium, magnesium en [[yzer]]. Hoe hoger 't silicagehalte, hoe viskeuser de magma. Woater upgelost in magma verlêegt de viskositeitviscositeit.
 
[[Categorie:Vulkanologie]]