Groafschap Artesië: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
links |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
[[Ofbeeldienge:VlaanderenArtesie1477.png|thumb|'t Groafschap Vloandern en Artesië (1477)]]
[[Ofbeeldienge:Artois Arms.svg|thumb|200px|’t Woapnschild van Artesië]]
'''Artesië''' (Frans: '''Artois''') was e groafschap, gesticht in [[West-Francië]], en loater e provincie in ’t nôordn van [[Vrankryk]] tout an ’t ende van de 18ste êeuwe. Achter de Fransche Revolutie in 1787 kwam ‘t ounder ’t [[Departement (Vrankryk)|departement]] [[Nauw van Kales (departement)|Nauw van Kales]] (Pas-de-Calais).
’t Groafschap was begrensd deur Boulogne in ‘t westn, Picardië in ‘t zuudn, Koameryk in ‘t ôostn en ‘t [[groafschap Vloandern]] in ’t nôordn. De belangrykste steedn zyn Arras (Atrecht), Calais (Kales), Boulogne-sur-Mer (Boonen), Saint-Omer (Sint-Omoars), Lens en Béthune. De noame komt van de Keltische stam van d’Atreboatn, die doa binst den Oudheid gevestigd woarn.
== Geschiedenisse ==
Veroverd deur de [[Frankn]] in de 5de êeuwe was
In de 9ste êeuwe steldn de [[Karoliengers]] overol gouwegroavn an, surtout vo de verdedigienge teegn de [[Vikings]]. Et groafschap (comitatus) wierd gesticht in West-Francië ounder Odalric (ca. 850) en Ecfrid (ca. 892).
==Gouwegroavn ounder de Karoliengers==
Round 932 veroverde [[Arnulf I van Vloandern]] Atrecht, en ’t blêef e hêel ende ounder Vloandern, tout da [[Filips van den Elzas]] ’t in 1180 gaf an zyn nichte Isabella van Henegouwn, os ze trouwde mè keunienk [[Filips II van Vrankryk|Filip August]] van Vrankryk. Azo kwam Artesië ounder de [[Capetiengers]].▼
*ca. 850: Odalrik ▼
*ca. 892: Ecfrid▼
*van 932 tout 1180: ounder ’t [[groafschap Vloandern]] ▼
▲Round 932 veroverde [[Arnulf I van Vloandern]]
==Huus Capet==
*1180-1190: Isabella van Henegouwen en heur vint [[Filips II van Vrankryk|Filip August]] van Vrankryk
In 1285 trouwde Mahaut van Artesië met Otto IV van Bourgondië. Hunder dochter Johanna II van Bourgondië erfde ’t groafschap Bourgondië van heur voader en ’t groafschap Artesië van heur moeder.
==Huus Bourgondië==
In 1320 trouwde [[Margaretha I van Bourgondië]] mè [[Lodewyk I|Lodewyk I van Vloandern]] of Lodewyk van Nevers. Hunder zeune was [[Lodewyk van Male]] en azo kwam Artesië were by Vloandern. Deurda zyn dochter [[Margaretha van Male]] in 1369 getrouwd was mè [[Filips den Stoutn]], [[hertog van Bourgondië]] kwam ’t ounder de [[Bourgondiërs#Hertoogn van Bourgondië van ’t huus Valois|Bourgondische hertoogn van ’t huus Valois]] en loater ounder de [[Habsburgers]].▼
*1330-1347: Johanna III, gravinne van Bourgondië en heur vint Odo IV, [[hertog van Bourgondië]]
▲In 1320 trouwde
==Huus Dampierre==
In 1529, by de Vrede van Koameryk (of Paix des Dames), most [[Keizer Karel V]] Bourgondië ofstoan an [[Frans I van Vrankryk]], moa je mocht wel ‘t Groafschap Vloandern en Artesië houdn. ▼
==Huus Valois-Bourgondië==
==Huus Habsburg==
▲*ca. 850 Odalrik
▲*ca. 892 Ecfrid
▲In 1529, by de Vrede van Koameryk (of Paix des Dames), most
▲*van 932 tout 1180 ounder ’t [[groafschap Vloandern]]
▲*Isabella van Henegouwen en heur vint [[Filips II van Vrankryk|Filip August]] van Vrankryk (1180-1190)
Met de Pragmatieke Sanctie van 4 november 1549 wierd de Bourgondische Kreits
▲*Lodewyk VIII van Vrankryk (1190-1226)
deur Karel V ommegevormd tout de [[Zeventien Provinciën]] van de [[Lêge Landn]].
▲*Lodewyk IX van Vrankryk (1226-1237)
De Bourgondische Kreits bestound ol van 1512 ounder [[Maximiliaan I]], en was êen van de tien Rykskreitsn, woarin dat ‘t [[Hillig Rôoms Ryk]] ingedêeld was.
▲*Robert I van Artesië (1237-1249)
Karel V bepoalde met de Pragmatieke Sanctie dan de Zeventien Provinciën
▲*[[Robert van Artois|Robert II van Artesië]] (1250-1302)
olsan mostn tegoare bluuvn ounder êen keunienk, on ze overg’erfd wierdn. Ze kwoamn doamee apart te stoan van ‘t Hillig Rôoms Ryk en ’t keunienkryk Vrankryk. Achter de trôonsofstand van Karel V kwoamn z’ounder Filips II.
▲*Mahaut van Artesië (1302-1329)
▲**betwist deur Robert III van Artesië
*1598-1621: [[Isabella van Spanje]] en heur vint [[Albrecht van Oostnryk]] ([[Albrecht en Isabella]])
▲*Johanna II, gravinne van Bourgondië (1329 - 1330)
▲*Johanna III, gravinne van Bourgondië en heur vint Odo IV, [[hertog van Bourgondië]] (1330 - 1347)
De Zeventien Provinciën of Habsburgse Nederlandn blêevn ounder ‘t Spoans bewiend tout in 1659.
▲*[[Filips van Rouvres]] (1347 - 1361)
Binst de Spoans-Franschn oorloge (1635-1659), e gevolg van de Dertigjoarign oorloge (1618-1648), wierd de Slag by Duunkerke (1658) uutgevochtn.
▲*[[Margaretha I van Bourgondië]] (1361-1382)
▲*[[Lodewyk van Male]] (1382-1383)
’t Verlies van Spanje leidde tout ’t vredesverdrag, de Vrede van de Pyreneeën. Filips IV van Spanje most doaby Artesië en stikkn van [[Groafschap Vloandern|Vloandern]] en
▲*[[Margaretha van Male]] (1383-1405) en heur vint [[Filips den Stoutn]] (1383-1404)
[[Groafschap Henegouwn|Henegouwn]] ofstoan an [[Lodewyk XIV]] van Vrankryk.
▲*[[Jan zounder Vrees]] (1405-1419)
▲*[[Filips den Goein]] (1419-1467)
Artesië kwam nu definitief ounder Vrankryk en vormde de Fransche provincie Artesië tout an de Fransche Revolutie in 1787.
▲*[[Karel den Stoutn]] (1467-1477)
▲*[[Maria van Bourgondië]] en heur vint [[Maximiliaan I]] (1477-1482)
▲*[[Filips I van Kastilië]] (1482-1506)
▲*[[Keizer Karel V]] (1506-1556)
▲*[[Filips II van Spanje]] (1556-1598)
▲*[[Isabella van Spanje]] en heur vint [[Albrecht van Oostnryk]] ([[Albrecht en Isabella]]) (1598-1621)
▲*[[Filips IV van Spanje]] (1621-1659)
{{commonscat|Artois}}
| |||