Filips IV van Spanje: verschil tussen versies

'''Filips IV''' (Valladolid (Spanje), [[8 april]] [[1605]] – Madrid, [[17 september]] [[1665]]) was van [[1621]] tout [[1665]] keunienk van [[Spanje]] en soeverein van de Spoansche Nederlandn en van [[1621]] tout [[1640]] keunink van Portugal.

 

Filips IV is geboorn in Valladolid en je was den oudste zeune van [[Filips III van Spanje|Filips III]] en Margaretha van Oostnryk (1584-1611).

 

In 1646 stierf zyn zeune Baltasar Carlos en dat hèt ‘n nôois kunn verwerkn.

 

Ounder Filips IV voerde Spanje oorloogn teegn d’ipstandige [[Nederlandn]], [[Vrankryk]], Portugal, de protestantn in ’t [[Hillig Rôoms Ryk]] en [[Iengeland]]. Vo die oorloogn te kunnn betoaln most ‘n hoge belastiengn heffn en ’t volk zag doa styf van of. Je voelde wel mee met hunder, moa van zyn voader en grôtvoader haad ’n meegekreegn dat ’n olles most over en vo ’t Huus van [[Habsburg]], en ook vo zyn soevereiniteit over de Nederlandn t’houdn. Je voeldeg' hem ôok verplicht tegenover god vo te vechtn teegn de protestantn vor e katholieke weireld.

 

In 1640 most ‘n d’ounofhankelikeid van Portugal toestoan en in dazelfste joar kwam Catalonië in ipstand teegn de Spoansche krône. In 1662 kostn Filips’ troepn Barcelona were verovern.

 

 

Achter ’t verlies by de slag van Duunkerke (1658), binst de Spoans-Franschn oorloge, most Filips ‘t [[Groafschap Artesië]] en stikkn van [[Groafschap Vloandern|Vloandern]] en [[Groafschap Henegouwn|Henegouwn]] ofstoan, en langst de Pyreneeën zakte de grenze 40 kilometer noa ‘t zuudn. ’t Vredesverdrag, de Vrede van de Pyreneeën, makte ’n ende an de Spoans-Franschn oorloge. Filips most zyn dochter Maria -Theresia van Spanje loatn trouwn mè [[Lodewyk XIV]] van Vrankryk en je most e bruudschat beloovn die nie betoalboar was vo Spanje. In ’t vredesverdrag stound da Maria-Theresia of heur jounges de Spoansche krône nie kostn ervn.

Omda Filips’ vrouwe gestorvn was trouwdeg't ie mè Maria Anna van Oostnryk vo nog e zeune en ipvolger te kunn hèn. Da lukte en Karel II was de volgndn keunienk van Spanje. Moa loater, achter Karels dôod, begost de Spoanschn Successieoorloge, woadeure dat er ’n ende kwam an de [[Spoansche Habsburgers]] en de [[Zudelikke Nederlandn]] giengn were no den Oostnrykschn tak.

 

[[Ofbeeldienge:Diego Velázquez 055.jpg| thumb|Prins Baltasar Carlos deur [[Velázquez]]]]

In 1615 trouwde Filips in Burgos mè zyn êeste vrouwe Elisabeth van Bourbon, dochter van keunienk Hendrik IV van Vrankryk en Maria de' Medici. Z’haan acht jounges, die ollemolle jounk stiervn, uutgezounderd de joungste dochter:

[[lt:Pilypas IV (Ispanija)]]

[[lv:Felipe IV]]

[[nl:Filips IV van Spanje]]

[[no:Filip IV av Spania]]