Versie van 28 okt 2009 23:33 bewerkn SieBot (discuusjeblad \| bydroagn) bots 9.905 bewerkingen k robot Erbij: rm:Linguas frisas ← Vorige veranderienge		Versie van 13 nov 2009 20:31 bewerkn ersteln Xqbot (discuusjeblad \| bydroagn) 10.249 bewerkingen k robot Anders: ar:فريزية; cosmetische veranderingen Volgende veranderienge →
Regel 19: Et '''Fries''' (Fries: ''Frysk'') es e [[West-Germoans]]che toale die gesprookn es in 't noordn van [[Olland]] en [[Duutsland]]. Et Fries es et nauwst verwant mei 't [[Iengels]]. Up [[etymologie\|etymologische]] groundn vormn die twee toaln t'ope de [[Anglo-Fries]]che toalgroep. == Friesche Variantn == In Olland spreekn ze Fries in de noordelikke provinsje [[Friesland]] (Fries: ''Fryslân''). 't Es doar één van de twee officiële toaln van 't land. In Friesland koutn d'r à peu près 440.000 mienschn et Fries. Da Fries noemn ze et '''Westerlauwers Fries'''. Et officiële Fries da j'in Ollandsche schooln kut leern, noemt '''Standoardfries'''. Regel 26: De Friesche toale noemt in 't Westerlauwers ''Frysk'', in 't Noord-Fries ''Friisk'' en in et Saterfries ''Fräisk''. == Erkennienge == Olland en Duutsland erkenn olletwee et Fries lik e minderheidstoale. In die landn krygt de toale beschermienge volgens et ''Europees andvest vo regionoale en mindereidstoaln''. == Toalverwantschap == Up toalkundig vlak zyn Fries en Iengels nauwe verwant mè mekkoar. Moar undern toalgroep, et Anglo-Fries, es uut mekkoar gegruujd sinsn da de [[Angeln]], t'ope mè de [[Saksn]], 't continent èn verloatn à peu près 1500 joar geleen. Nu keun je gerust stelln dat et Fries minder up et Iengels trekt moa meer up Nederlands of [[Nedersaksisch]]. Voorbeeldn van verwantschap mè 't Iengels: * Fries: ''tsiis, tsjerke, sizze'' ↔ Iengels: ''cheese, church, say'' * Fries: ''dei, wei'' ↔ Iengels: ''day, way'' * Fries: ''dea, dream'' ↔ Iengels: ''dead, dream'' * Fries: ''grien, kaai, troch'' ↔ Iengels: ''green, key, through'' Fries en Iengels èn 't meest van ol de [[Ingveoons\|Ingveoonse klankverschuviengn]] oundergoan. Dat es ook 't gevol gewist by 't [[West-Vlams]], moar wel in mindere moate. Regel 42: Doaneffers èt et Fries ook Deensche invloed gekend, lik by 't Friesche woord ''bern'' (kind) ↔ Deens ''barn''. == Toalstadia == * [[Oudfries]]: et geschreevn Fries tot ca. [[1500]] * [[Middelfries]]: et Fries uut de periode van ca. [[1500]] tot ca. [[1800]] * [[Nieuwfries]]: de Friesche toale sinsn ca. [[1800]] == Fragment : 't Uze Voader == Regel 54: <!------- KOLOM 1 -------> \| Us Heit<BRbr /> dy't yn de himelen is<BRbr /> jins namme wurde hillige<BRbr /> Jins keninkryk komme<BRbr /> Jins wollen barre allyk yn 'e himel<BRbr /> sa ek op ierde<BRbr /> Jou ús hjoed ús deistich brea<BRbr /> En ferjou ús ús skulden<BRbr /> allyk ek wy ferjouwe ús skuldners<BRbr /> En lied ús net yn fersiking<BRbr /> mar ferlos ús fan 'e kweade<BRbr /> Want Jowes is it keninkryk en de krêft<BRbr /> en de hearlikheid oant yn ivichheid.<BRbr /> <!------- KOLOM 2 -------> \| Uze Vader<BRbr /> die in den hemel zyt<BRbr /> Dat Joe name illig es<BRbr /> Dat Je keuninkryk komt<BRbr /> En dat Je wille meuge gebeurn up d'eirde<BRbr /> lik in den hemel<BRbr /> Gif uus vandage uus dageliks brood<BRbr /> En vergif uus uze schuldn<BRbr /> lik da me ook vergeevn an uze schuldenaars<BRbr /> En briengd uus nie in de bekorienge<BRbr /> moa red uus van 't kwoade<BRbr /> Van va Joen es 't keunienkryk en de kracht<BRbr /> en de glorie toe an den êêuwigheid.<BRbr /> \|- \|} == Varia == Bekend zinnetje van 'Grutte Pier' (Grote Pier), nen 16e eeuwschn rebel die volgens de legende zyn gevangenen da zinnetje liet zeggn om de Friezn van d'Ollanders en de Saksen te kunn scheen: :''Bûter, brea en griene tsiis, hwa't dat net sizze kin, is gjin oprjochte Frys''. :Beuter, brood en groene (jounge) koas, wien da da nie kut zeggn, is ginnen echtn Fries. == Externe koppeliengn == * [http://www.fryskeakademy.nl/ Fryske Akademy] * [http://schatkamer.tresoar.nl/ Fries Istorisch en Letterkundig Centrum] * [http://www.afuk.nl/ Afûk - Algemiene Fryske Ûnderrjocht Kommisje (Afûk)] * [http://www.gemeentenenfrysk.nl/ www.gemeentenenfrysk.nl] * [http://www1.fa.knaw.nl/noardfrysk/ http://www1.fa.knaw.nl/noardfrysk/] * [[:fy:\|Friesche Wikipedia]] * [http://www.gemeentenenfrysk.nl/documenten/99/taalfanithertnederlansk.pdf Taal fan it hert] (pdf) Regel 106: [[an:Idioma frisón]] [[ang:Fresisc sprǣc]] [[ar:~~الفريزية~~فريزية]] [[ast:Frisón]] [[bat-smg:Frīzu kalba]]

Fries: verschil tussen versies