Karel den Goein: verschil tussen versies

| noame = Karel dende Goein

| functie = [[Ofbeeldienge:Blason Comte-de-Flandre.svg|25px|left]] [[Groaf van Vloandern]]

| vôorganger = [[Boudewyn VII van Vloandern]]

| ipvolger = [[Willem Clito]]

| moeder = [[Adela van Vloandern]]

[[Ofbeeldienge:DoodKarelDenGoein.jpg|thumb|right|KarelDe denmôord Goeinip esKarel doodgesleegnde gewist.Goein]]

'''Karel dende Goein''' ([[Denemarkn]], 1080/1086 – [[Brugge]], [[2 moarte]] [[1127]]) was [[Groaf van Vloandern]] van 1119 tout an z’nzyn dôod. J’is vermôord gewist in de [[Sint-Donaaskathedroale|Sint-Donaaskerke]] ip de [[Burg (Brugge)|Burg]] in [[Brugge]].

Karel van Denemarkn, loater ''Karel dende Goein'' genoemd, was de zeune van keuninkkeunienk Knud IV den IllignHillign van Denemarkn en van [[Adela van Vloandern]], dochter van groaf [[Robrecht Ide van VloandernFries]], bygenoamd ''den Fries'' en Geertruida[[Geertrui van SaksnHolland]].

Achter de môord (ôok in e kerke) ip heur vint in 1086, vertrok z’nzyn moeder no Vloandern met heur jounges Karel, Ingertha en Cecilia.

Karel groeideg' ip an ’t hof van z’nzyn grôotvoadergrôtvoader Robrecht dende Fries en z’nzyn nounkel [[Robrecht II. Invan 1092Vloandern|Robrecht vertrok z’n moeder nor [[ItoaliëII]], vo te trouwn mè Rogier Bursa, hertog van Apulië.

In Brugge hadhaad er e familie van horigen, de [[Erembalds]], ofkomstig van Veurne, under weetn ip te werkn. De zeune van Erembald van Veurne, Bertulf, wierd in 1089 ols prôost van de [[Sint-Donaaskathedroale|Sint-Donaaskerke]] in [[Brugge]] angesteld. Drie joar loater makteg't ie dêel uut van ‘t doageliks besteur en je zette z’nzyn familie ip de machtigste posities van ‘t [[Groafschap Vloandern]].

Karel dende Goein was vrêestyf populair by ’t geweun volk, van doardoa z’nzyn bynoame. In 1124-1125 wast er houngersnôod en je zorgde dat ‘t groan nie te diere verkocht wierd en dat d’oarme en zwakke menschn an eetn kostn geroakn. Je steunde ze en verdedigde ze teegn de ryke. Doadeure kwoamn d’rder wryviengn tusschn hem en d'Erembalds, want Karel wildeg' hunder macht vermindern.

Den twiddn moarte 1127 is Karel dende Goein ’s nuchtnds no de Sint-Donaaskerke gegoan vo z’n doageliks gebed, tegoare met ênigte woapnknechtn die vanachter in de kerke blêevn. Karel gienk an ’t altoar zittn en ip da moment zyn d'Erembalds binngekommn. ’t Zou Bordsiard, e neve van Bertulf, gewist zyn die emhem nere gestookn hethèt. Ze vermôordegn ôok de woapnknechtn.

Deur Karels ounverwachtn dôod en omdat ’n gin jounges hadhaad, was d’oorsprounkelikke groafelikke dynastie uutgestorvn. Vloandern gerakte in e serieuze crisis, mor in ’t begun dost er niemand reageern uut schrik van d'Erembalds.

DenDe zeevnstn moarte 1127 stak [[Gervaas Van Praet]] den ipstand teegn d'Erembalds in gank.

De Sint-Donaaskerke is ton zwoar beschoadigd gewist in da gevecht. In e paniekreactie versterktn de Bruggeliengn under stad memè grachtn en poalwerk. Ze maktn gebruuk van de bestoande woaterloopn vo vele groafwerk te bespoarn.

In de volgnde joarn is d’omwallienge vôort uutgebouwd en verstevigd. D’rDer woarn zeevn stadspôortn, woavan dat er nietnd mer over bluuft.

De pôortstroatn vormdn belangryke in- en uutvalsweegn. De Vloamingpôorte en d'Ezelpôorte stoundn in verbiendienge memè de Kust en de Polderstreke, d’oude Meulenpôorte memè de weg noar Eirdenburg en [[Antwerpn]], de Nôordzand- en de Zuudzandpôorte memè de weg no [[Gistel]], Oudenburg, [[Yper]] en [[Rysel]] en an de Mariapôorte begostn de weegn no [[Gent]] en [[Kortryk]]. De Mariapôorte stound an ‘t [[Oud Sint-Jan]], rechtover d'[[Onze-Lieve-Vrouwekerke (Brugge)|Onze-Lieve-Vrouwekerke]], en de Koetelwykpôorte an de Spegelreie.

In ‘n hofmeur van ‘t huus in de [[Pieter Pourbus]]stroate, 3 stoat er nog e restant, ’n holfrounde versterkiengstorre die dudelik zichtboar is vanuut de Pottenmakersstroate. D’rDer zyn ook nog meurrestn an de Moerstroate en de Meulenbrugge.

De keuninkkeunienk van Frankryk profiteerde van de crisis in Vloandern deur de Normandiër [[Willem Clito]], ‘n achterklêenzeune van [[Boudewyn V van Vloandern]] te kiezn ols ipvolger. Den 23sten moarte volgde Willem Clito Karel dende Goein ip, mo de Bruggeliengn verzettegn under teegn emhem deur z’nzyn anti-Iengelschn politiek. Economisch kwoamn Vloandern en Iengeland goed overêen, omdat de Vlamsche loaknindustrie Iengelsche wulle verwerkte.

De regerienge van Willem Clito deurde mor e joar. Ip 27 juli 1128 ist ’n gesneuveld in [[Aalst]] en [[Diederik van den Elzas]], klêenzeune van Robrecht dende Fries, volgdeg' emhem ip. Ie aadhaad de steun gekreegn van de Vlamsche steedn.

[[Galbert van Brugge]] was groafelik secretoaris an ’t hof van Karel dende Goein. ‘t Was e Brugsche geestelikkn mo gin paster. Verzekers e kanunnik van de Sint-Donaaskerke. In z’nzyn dagboek ethèt ‘n d’anleidienge en de gevolgn van de môord (1127-1128), w.o. ’t machtsmisbruuk van de Erembalds, gedetailleerd beschreevn. ’t Is uze belangrykste bronne over de môord ip Karel dende Goein. ’t Dagboek zoudt anzien zyn ols ‘t êeste dagboek in de Westersche literateurgeschiedenisse.

De môord ip Karel dende Goein wordt ôok beschreevn in den historischnhistorische romang ''Zonsverduistering boven Brugge'', (Davidsfonds) van Vic de Donder, gebaseerd ip ‘t verslag van Galbert.

In 1782 hen ze in ‘t reliekschryn bêenders en z’nzyn portret gevoundn en in 1804 an Sint-Salvators gegeevn. De gouache ip papier zou van de 15e êeuwe zyn. Van boovn stoat er: Le bon conte de Flandre. Je stoat in profiel in buste, geklid in ’t rôod en je droagt e poaternoster round z’nzyn nekke.

In de [[Sint-Salvatorskathedroale]] van Brugge stoa z’nzyn neogotisch reliekschryn (1883-1885) en z’nzyn houtn portret achter glas, dat in 1957 uut ’t schryn g’hoald is en g’encadreerd.

In [[1884]] is Karel dende Goein zoalig verkloard deur de katholieke kerke.