|
| leevn = 879-929
| functie1 = [[Ofbeeldienge:Autograf, Karl den store, Nordisk familjebok.png|30px|left]]
KeuninkKeunienk van West-Francië
| periode1 = 893/898–922/923
| vôorganger1 = [[Odo I van West-Francië|Odo I]]
| ipvolger1 = [[Robert I van West-Francië|Robert I]]
| functie2 = KeuninkKeunienk van Lotharingn
| periode2 = 911-922
| vôorganger2 = [[Lodewyk et Kiend]]
| ipvolger2 = [[Lotharingn]] komtwordt by'n Duutslandhertogdom ounder<br />[[Hendrik I de Veugeloare]]
| voader = [[Lodewyk den Hakkeloare]]
| moeder = Adelaide van Parys
}}
'''Karel III''', bygenoamd '''de Simpeln''' (Latyn: Carolus Simplex) ([[17 september]] [[879]] – Péronne, [[7 oktober]] [[929]]), uut ’t Huus van de [[Karoliengers]], was keuninkkeunienk van [[West-Francië]] van 898 tout 922. ''Simpel'' wildeg' in dien tyd nie ''dwoas'' zeggn, mo wel ''êerlik, iprecht en frank''.
Karel was de zeune van [[Lodewyk den Hakkeloare]] en zyn twidde vrouwe Adelaide van Parys. J’is vuuf moandn achter zyn voaders dôod geboorn.
==Zyn leevn==
Karels leevn is begost memè teegnsloagn en d’rder ook mee g’endigd. Olhoewel dat ’n de wettelikkn ipvolger was, hen ze twi kis vor etwien anders gekoozn.
Achter den dôod van zyn broere [[Karloman van West-Francië|Karloman]] in 884 wast ’n nog mo vuuf joar oud en doarom mocht [[Karel den Dikkn]] van [[Oost-Francië]], die ook ol keuninkkeunienk van Italië en keizer van ‘t [[Hillig Rôoms Ryk]] was, Karloman in [[West-Francië]] ipvolgn.
In 888 stierf Karel den Dikkn en deur ‘t feit da Karel dende Simpeln nog zo jounk en zwak was, hieldn ze were gin rekenienge met hem.
Ze probeerdn te profiteern van de situoatië vor hunder ounofhankelik te moakn van de keuninkkeunienk, en ze kôozn [[Odo I van West-Francië|Odo I]], groaf van Parys en markgroaf van [[Neustrië]]. Odo ha goeie successn g’hoald teegn de Vikings in de belegerienge van Parys (885-886). Je was van ’t huus van de [[Robertynn]] en dus gin Karolienger.
In [[Lotharingn]] han ze in 887 vor [[Arnulf van Karinthië]] gekoozn, die pertang ounwettig was, mo wel e Karolienger.
Mo Karel dende Simpeln blêeft de krône ipeisn en achter vuuf joar stryd, krêegt ‘n de steun van sommigte edeln en aartsbisschop Fulco van Reims, die hem den 28stn januoari 893, an zyn dertien joar, krôonde tout keuninkkeunienk van West-Francië. Mo je wierd mor officieel erkend achter Odo I ’s dôod in 898.
Lik zyn vôorgangers ha Karel ook styf vele miserie memè de Vikings, die mo blêevn roovn en plundern. Achter vredesounderhandeliengn in 911, by ‘t verdrag van Saint-Clair sur Epte, gaf Karel de streke round Rouen, die loater Normandië zou genoemd wordn, in lêen an de Vikingleider [[Rollo]]. De Vikings wierdn hier ''Nordman'' genoemd in ‘t Germoans, vandoar de noame Normandië. D’ofsproake was da Rollo de streke most beschermn teegn andere ''Noormann'', je most ’t gezag van de keuninkkeunienk anveirdn en je most hem loatn doopn. Achter zyn doop krêeg Rollo Karels dochter Gisela.
Den 24stn september 911 stierf [[Lodewyk et Kiend]], den ênigstnênigste wettignwettige zeune van [[Arnulf van Karinthië]]. Lodewyk et Kind was de latstnlatste [[Karoliengers|KarolingischnKarolingische]] keuninkkeunienk in Oost-Francië. D’edeln kôoznkoozn doa [[Koenroad I van Oost-Francië|Koenroad I]] ols ipvolger, mo deur den oadel van Lotharingn wierd ’n nie erkend. Zynder wildn e Karolienger en ze kôozn Karel dende Simpeln ols keuninkkeunienk van Lotharingn. Van ton vôort verblêeft ’n doa styf vele. In West-Francië kostn ze da nie goed verdroagn en ook nie 't feit dat Karel Rollo de Viking e vazal gemakt hadhaad. De slag van Soissons in 923 zoudt doar e gevolg van gewist zyn.
In 922 kwoamn ênigte grôotgroundbezitters, w.o Herbert II van [[Vermandois]], in ipstand teegn hem en ze krôondn [[Robert I van West-Francië|Robert I]], de broere van Odo I, tout keuninkkeunienk van West-Francië. Karel wierd ook deur [[Hendrik I de Veugeloare]] verjoagd uut Lothariengn, woa dat 'n van 911 keunienk was, en van ton kwam Lothariengn by'n hertogdom ounder 't Duuts Duutslandryk.
DenDe 15stn15ste juni 923, by de slag van Soissons, sneuvelde Robert I, mo Herbert II van Vermandois liet Karel de Simpeln ipsluutn in e burcht in Péronne, woa dat ’n loater gestorvn is.
Robert I wierd ipgevolgd deur [[Rudolf I van West-Francië|Rudolf I]], dende twiddn [[hertog van Bourgondië]].
==Vrouwn en jounges==
Karels êeste vrouwe was Frederonne. Z’hanZ’haan zes dochters:
*Ermentrudis
*Frederuna
*Rothrudis
*Hildegardis
DenDe 7stn oktober 919 ist ’n getrouwd memè zyn twidde vrouwe, d’Ingelsched’Iengelsche Eadgifu van Wessex, dochter van keuninkkeunienk Edward I den Oudern en zyn twidde vrouwe Aelfleda van Bernicia.
Met heur had ’n e zeune en e dochter:
*[[Lodewyk IV van West-Francië|Lodewyk IV]], bygenoamd van Overzêe. Achter da zyn voader gevangn gezet was, vluchtte zyn moeder met hem nor IngelandIengeland. Vandoa zyn bynoame.
* Ermentrude
Karel had ook nog drie ounwettige zeuns (Arnulf, Drogo, Rorico) en êen ounwettige dochter.
Zyn weduweweeuwe trouwde loater met Herbert III van [[Vermandois]].
[[Categorie:Karolienger]]
| 