Biosfeer: verschil tussen versies

 

De '''biosfeer''' is de globoale somme van ol d' ecosystèmn, of de zone woarda 't leevn up eirde verbluuft. Vanuut een brêed perspectief kant de biosfeer gezien wordn as een globoal ecosystèm, dat ol de levende [[organisme|organismn]] omvat en under verhoudiengn mè mankoar en de verschillende dêeln van de [[lithosfeer]], de [[hydrosfeer]] en den [[atmosfeer]].

 

't Wôord "biosfeer" was vo 't êeste gebruukt deur de geoloog Eduard Suess in 1875, en je definièrde het as : "De platse up d' eirde zyn uppervlak woarda 't leevn vôornkomt".

 

De biosfeer wierd vo 't êeste in een ecologische contekst gebruukt in de joarn 1920, woamee dat het 't gebruuk van 't wôord "ecosystèm" mè 15 joar vôorn was. Vernadsky definièrde ecologie as de wetenschap van de biosfeer, wa dat het d' interdisciplinaire studie van [[astronomie]], [[geofysica]], [[meteorologie]], [[biogeografie]], [[evoluusje]], [[geologie]], enz.

 

't Idee van de biosfeer as een levend organisme (in 't echt of figeurlik gesprookn) stoa bekend as the [[Gaiahypothese]], en is vo 't êest deur [[James Lovelock]], een Iengelsn atmosfeerwetenschapper, noa vôorn gebrocht. Volgens die hypothese is 't leevn een essentiêel dêel van de biosfeer die d' eirde geschikt makt vor 't leevn zelve deur zyn bufferende inwerkienge up den atmosfeer, de geosfeer en de hydrosfeer.

 

Byna ieder plekke up eirde (van d' yskappn an de pooln toet an den evenoare, ounderhoudt leevn van êen of andere sôorte. Microbioloogn hèn ook angetoogd dan microobn toet diepe in d' eirdkorste leevn.

 

[[simple:Biosphere]]

[[sk:Biosféra]]

[[sq:Biosfera]]

[[sr:Биосфера]]