Veelvroate: verschil tussen versies

E '''veelvroate''' (''Gulo gulo'') is de grotste sôorte marterachtige die up 't land leeft, ollêne 'n reuznotter is e bitje grodder. 't Is e bêeste die verre ollêne up 't nôordn van d'Eirde leeft, ollêne an de westkust van Amerika lopt nunder verspreidienge toet an Californië.

 

 

De noame ''veelvroate'' is overenoomn uut 't Duuts, mor is eigentlik e verkêerde vertoalienge uut 't Oud-Zweeds. Doa zeiden ze der ''fjellfräs'' teegn, die bergkatte wult zeggn.

 

Oek de weetnschappelikke noame ''gulo'' wult veelvroate zeggn, juuste lik de miender gebruukt Iengelsche noame ''glutton''. De mêest gebruukte noame in 't Iengels is ''wolverine'', die verzeker klêenn wolf wult zeggn.

 

Veelvroatn kommn vôorn in Nôord-Europa (Nôorweegn, Zweedn, Finland en Rusland) en Nôord-Azië (Rusland toet an de Beringzêe, stiksjes van Mongolië en China) en in Nôord-Amerika (Alaska, 't grotste dêel van Canada, Groenland en de westkust van de [[USA|Verênigde Stoatn]]). In tyde han ze e vele groddere verspreidienge (Duutsland, Pooln, de Baltische Stoatn en 't grotste dêel van de Verênigde Stoatn).

 

Ze zyn surtout te viendn in de noaldbusschn van 't nôordn, mo ze zyn oek nie vies van de toendra en bergachtige streekn. De vintjes en e grôot leefgebied, die overlapt met de klindere territoria van verschillige wuvetjes.

 

[[Ofbeeldienge:Wolverine on rock.jpg|thumb|left|E veelvroate up e rotse]]

't Zyn gestuukte bêestn me korte pôotn die e grôotn meiter lank kunn kommn, met nog e stertje derby van e cantimeiter of 20. Vintjes weegn toet 32 kilo, de wuvetjes kommn mo 20 kilo zwoar. Van kleur zyn ze zwort an 'n ounderkant, nunder mule en nundern steirt. Derboovn zyn ze bruun (oltemets oek blound) en up nundern rik zyn ze oek nog e bitje dounkerder.

Z'hen oek scherpe tandn en klauwers, woamei dan ze oek in boomn kunn klemmn, etwot dan ze wel nie vele doen.

Veelvroatn leevn surtout by nachte, de keure voun êen te zien, is nie ol te grôot. Toune zoekn ze achter teetn (in Amerika zoekn ze surtout oas, in Europa en Azië zyn 't idder echte joagers), surtout vlêes, ol eetn z'oek wel plantn en beiers. Z'hen de reputoasje van indeliks toai en stout te zyn en sommigte versloagn van weetnschappers en joagers bevestigen dadde. Olhoewel dan ze zelve nie ol te grôot en zwoar zyn, zyn der getugenissn over 't kokkeduunn van kariboes, edelhertn en elandn. Ze goan oek nie zêre plekke moakn voun beirn en wolvn en durvn te vichtn voun 't teetn dan die bêestn epakt hen.

 

Ze poarn van april toet juli, mo 't embryo begunt mo te groein in november. 30 doagn loater koopn ze en de joungn zittn toune in e snêeuwhol. Ze zyn toune blend en weegn mor 100 gram. Ze zuugn 10 weekn en in 'n herfst goan ze ollêne up route. Achter 3 joar kunn ze zelve joungn krygn.

 

 

[[Categorie:Marterachtige]]

[[sah:Сиэгэн]]

[[simple:Wolverine]]

[[sv:Järv]]

[[th:วูล์ฟเวอรีน (สัตว์)]]