Maximiliaan I: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Xqbot (discuusjeblad | bydroagn)
k robot Anders: la:Maximilianus I (imperator); cosmetische veranderingen
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
+zantje
Regel 1:
{{Dynastie|
| ploatje = [[Ofbeeldienge:Albrecht_Dürer_084b.jpg|300px|thumb|<center>Maximiliaan I deur [[Albrecht Dürer]]]]
| noame = Maximiliaan I
| leevn = [[1459]] – [[1519]]
Regel 14:
| moeder = Eleanora van Portugal
}}
[[Ofbeeldienge:Bernhard Strigel 003b.jpg|thumb|<center>Van lienks no reks. Boovn:Maximiliaan I, [[Filips I van Kastilië|Filips de Schôonn]], [[Maria van Bourgondië]]. Ounder: [[Ferdinand I van et Illig Rôoms Ryk|Ferdinand I]], [[Keizer Karel V|Karel V]] en [[Lodewyk II van Hongareye]]]]
'''Maximiliaan I''' (Wiener Neustadt, [[22 moarte]] [[1459]] – Wels, [[12 januoari]] [[1519]]) was keizer van 't [[Hillig Rôoms Ryk]]. Je wordt ook '''Maximiliaan van Habsburg''' of '''Maximiliaan van Oostnryk''' genoemd omdat ’n stamt van ’t huus van [[Habsburg]] en aartshertog van Oostnryk was.
 
== Zyn jeugd ==
Maximiliaan is geboorn in Wiener Neustadt. Je was den ênigstnênigste zeune van keizer [[Frederik III van et Hillig Rôoms Ryk|Frederik III]] en Eleonora van Portugal.
 
Je trouwde de 19stn ogustus 1477 me [[Maria van Bourgondië]], dochter van [[Karel dende Stoutn]], [[Bourgondische ertoogn|hertog van Bourgondië]]. Z'hanhaan twi jounges:
* [[Filips I van Kastilië|Filips dende SchoonnSchôonn]] ([[22 juni]] [[1478]] - [[25 september]] [[1506]]), trouwde me [[Johanna van Kastilië]]
* [[Margaretha van Oostnryk (1480-1530)|Margaretha van Oostnryk]] ([[10 januoari]] [[1480]] - [[1 december]] [[1530]])
 
Den 27stnDe 27ste moarte 1482 veroungelukte z’n vrouwe met heur peird. Ze was mo 25 joar oud. Z’is begroavn in de [[Onze-Lieve-Vrouwekerke (Brugge)|Onze-Lieve-Vrouwekerke]] in [[Brugge]].
 
== Ipstand van de Vlamsche steedn ==
[[Ofbeeldienge:Maximilian I Arms.svg|thumb|150px|left|Zyn woapn me d’embleemn van [[Hillig Rôoms Ryk|et HRR]], [[Oostnryk]] en de [[Bourgondische Hertoogn]] (vo 1363)]]
Deurdat hunder zeuntje nog mo drie joar oud was, most 'n e regent hen tout an z’n zestien joar. Mo de Vlamsche steedn, die e grôotn autonomie han, wildn da Vloandern zou besteurd wordn deur e regentschapsroad in noame van Filips en ze wildn ’t regentschap van Maximiliaan nie erkenn.
Deur z'n oorloogn vo z'n expansiepolitiek mostn ze mêer belastiengn betoaln en ze kwoamn doateegn in ipstand. Lodewyk XI van [[Vrankryk]] steunde den ipstand.
Regel 33 ⟶ 34:
Ounder Vlamschn druk wierd er geluusterd no de Fransche eisn. By de [[Vrede van Atrecht (1482)|Vrede van Atrecht]] kwoamn z’overêen da Maximiliaans dochter, de twijoarige Margaretha, loater zou trouwn me de joungn dauphin van Frankryk. Ze zou dovoorn e hêel dêel van ’t Bourgondisch groundgebied krygn.
 
Mor in 1483, achter den dôod van Lodewyk XI, hield Maximiliaan emhem nie mir an de vrede van Atrecht en Brugge en Gent kwoamn were in ipstand. Mo me d’hulpe van Duutsche heurliengn wierdn ze gedwoungn vo Maximiliaan ols voogd t’erkenn.
 
In 1486 wierd Maximiliaan tout RôomschnRôoms keuninkkeunienk verkoozn en in Aken gekrôond. Je kêerde were met ’n heurliengnleger en je viel Frankryk binn vo z’n verloorn gebiedn were te verovern, teegn de gouste van de Vlamsche steedn en ip ’t ende van 1487 brakt er were ’n ipstand uut.
 
== Gevangn in Brugge ==
Den 31stn januoari 1488 riep Maximiliaan de Stoatn Generoal tegoare in Brugge vo den ipstand t’ounderdrukkn, mo doa paktn z’hem gevangn.
 
DenDe 10stn februoari slootn z’hem ip in ‘t huus Craenenburg ip de [[Grôte Markt (Brugge)|markt]]. Van doa kost 'n zien da verschillige van zyn volgeliengn ter dôod veroordêeld wierdn en ip de pynbank mostn.
 
In Brugge herinnern nog veel plekkn an die confrontoasje tusschn Maximiliaan en de Bruggeliengn.
Regel 46 ⟶ 47:
Je wierd loater ook nog ipgeslootn in 't hof de Gros in de Sint-Jacobsstroate. Je verblêef ook in 't [[Prinsenhof (Brugge)|Prinsenhof]] en 't vredesakkôord is getêkend in de [[Sint-Donaaskathedroale]].
 
Achter veel ounderhandeliengn, e militaire bedreigienge deur z'n voader, de DuutschnDuutsche keizer Frederik III, en e dreigndn excommunicoatie deur deden paus Innocentius VIII, kwamt ’n were vry. Je most akkôord goan met e joarlikse byeenkomste van de Stoatn Generoal die zoun mee beslissn over oorlogs- en vredesverkloariengn.
 
Mo je was nog mo vry of je vertrok no Leuvn, woa da Frederik III toegekommn was met e leger van twientigduusd man, gerêed vo Vloandern an te volln. Gent en Brugge krêegn hulpe van hoge edeln lik Filips van Kleef en [[Lodewyk van Gruuthuse]], en ook van Broabant, w.o. [[Brussel]] en [[Leuven]].
 
De Vrede van Frankfurt en Montillez-Tours in 1489, tusschn de FranschnFransche keuninkkeunienk Karel VIII en Maximiliaan, makte 'n ende an den ipstand. De Broabanders die nu de Fransche steun mostn missn goavn ip en dende 25stn ogustus 1489 wierd Brussel bezet en Brugge in november 1490. Gent hield stand tout dende 29stn juli 1492.
 
== De gevolgn ==
Den ipstand van Vloandern teegn Maximiliaan ha zwoare gevolgn vo d'economie, surtout de Brugsche. De joarmarktn van Antwerpn en Bergen-op-Zoom hoaldn doa profyt uut. En ’t economisch zwoartepunt verschoof van Brugge nor Antwerpn. ‘t Was ‘t begun van ’t ende vo de Brugschn bloei. De verdere verzandienge van ’t Zwin en de [[Tachtigjoarign Oorlog]] in de volgnde eeuweêeuwe miekn Brugge êen van d’oarmste steedn van [[Vloandern]].
 
Volgns e [[legende]] zou Maximiliaan de Bruggeliengn verplicht hen van zwoann t’houdn, omdan ze z’n baljuw Pieter Lanchals, die e zwoane in z'n woapnschild had, ounthoofd hen.
Regel 65 ⟶ 66:
Achter den dôod van z’n voader Frederik III, in 1493, volgde Maximiliaan hem ip ols keizer van ’t Hillig Rôoms Ryk.
 
In 1494 begost z’n zeune Filips zelfstandig an z’n regeerperiode, mo je stierf in 1506. Maximiliaan wierdkwam ton regent van z’n klêenzeune [[Karel V van et Illig Rôoms Ryk|Karel V]], die nog mo zes joar oud was, mor omdat ’n ook regeerde over [[Duutsland]] en [[Oostnryk]] wierd z’n dochter Margaretha angesteld ols [[Landvoogd van de Nederlandn|landvoogdesse]].
 
Je stierf dende twoalfstn januoari 1519 in Wels.
 
{{Commonscat|Maximilian I, Holy Roman Emperor|Maximiliaan I (HRR)}}