Maximiliaan I: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 4:
| leevn = [[1459]] – [[1519]]
| functie1 = [[Ofbeeldienge:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|35px|left]] [[Hillig Rôoms Ryk|Keizer van et HRR]]
| periode1 = 1508-[[1519]]<br />Rôoms-DuutsDuutsche keunienk :<br />[[14931486]]-[[1519]]
| vôorganger1 = [[Frederik III van et Hillig Rôoms Ryk|Frederik III]]
| ipvolger1 = [[Karel V van et Illig Rôoms Ryk|Karel V]]
Regel 15:
}}
[[Ofbeeldienge:Bernhard Strigel 003b.jpg|thumb|<center>Van lienks no reks. Boovn:Maximiliaan I, [[Filips I van Kastilië|Filips de Schôonn]], [[Maria van Bourgondië]]. Ounder: [[Ferdinand I van et Illig Rôoms Ryk|Ferdinand I]], [[Keizer Karel V|Karel V]] en [[Lodewyk II van Hongareye]]]]
'''Maximiliaan I''' (Wiener Neustadt, [[22 moarte]] [[1459]] – Wels, [[12 januoari]] [[1519]]) was keizer van 't1477 [[Hillighertog Rôomsvan Ryk]].Bourgondië, Jevan wordt1486 ookRooms-Duutsche '''Maximiliaankeunienk, van Habsburg'''1493 of '''Maximiliaanaartshertog van Oostnryk''' genoemden omdatvan ’n1508 stamtkeizer van ’tet huus[[Hillig vanRôoms [[HabsburgRyk]] en aartshertog van Oostnryk was.
 
== Zyn jeugd ==
Maximiliaan is geboorn in Wiener Neustadt. Je was den ênigste zeune van keizer [[Frederik III van et Hillig Rôoms Ryk|Frederik III]] en Eleonora van Portugal.
 
Je trouwde de 19stn ogustus 1477 me [[Maria van Bourgondië]], dochter van [[Karel de Stoutn]], [[Bourgondische ertoogn|hertog van Bourgondië]]. Z'haan twi jounges:
* [[Filips I van Kastilië|Filips de Schôonn]] ([[22 juni]] [[1478]] - [[25 september]] [[1506]]), trouwde me [[Johanna van Kastilië]]
* [[Margaretha van Oostnryk (1480-1530)|Margaretha van Oostnryk]] ([[10 januoari]] [[1480]] - [[1 december]] [[1530]]) was [[Landvoogdn van de Habsburgsche Nederlandn|landvoogdesse van de Habsburgsche Nederlandn]].
 
De 27ste moarte 1482 veroungelukte z’n vrouwe Maria met heur peird. Ze was mo 25 joar oud. Z’is begroavn in de [[Onze-Lieve-Vrouwekerke (Brugge)|Onze-Lieve-Vrouwekerke]] in [[Brugge]].
 
== Ipstand van de Vlamsche steedn ==
[[Ofbeeldienge:Maximilian I Arms.svg|thumb|150px|left|Zyn woapn me d’embleemn van [[Hillig Rôoms Ryk|et HRR]], [[Oostnryk]] en de [[Bourgondische Hertoogn]] (vo 1363)]]
Deurdat hunderunder zeuntje nog mo drie joar oud was, most 'nie e regent hen tout an z’n zestien joar. Mo de Vlamsche steedn, die e grôotn autonomieotonomie hanhaan, wildneistn da Vloandern zou besteurd wordn deur e regentschapsroad in noame van Filips, en ze wildn ’t regentschap van Maximiliaan nie erkenn.
Deur z'n oorloogn vo z'n expansiepolitiek mostn ze mêer belastiengn betoaln en ze kwoamn doateegn in ipstand. Lodewyk XI van [[Vrankryk]] steunde den ipstand.
 
Ounder Vlamschn druk wierd er geluusterd no de Fransche eisn. By de [[Vrede van Atrecht (1482)|Vrede van Atrecht]] kwoamn z’overêen da MaximiliaansMaximiliaan zyn dochter, de twijoarigetwi-joarige Margaretha, loater zou trouwn me de joungn dauphin van Frankryk. Ze zou dovoorndovôorn e hêel dêel van ’t Bourgondisch groundgebied krygn.
 
Mor in 1483, achter den dôod van Lodewyk XI, hield Maximiliaan hem nie mirmèr an de vrede van Atrecht, en Brugge en Gent kwoamn were in ipstand. Mo me d’hulpe van Duutsche heurliengn wierdn ze gedwoungn vo Maximiliaan olsals voogd t’erkenn.
 
In 1486 wierdliet Maximiliaanzyn toutvoader, RôomsFrederik keunienkIII, verkooznMaximiliaan enkrôonn in Aken gekrôondtout Rôoms-Duutsche keunienk. Je kêerde were met ’n heurliengnleger en je viel Frankryk binn vo z’n verloorn gebiedn were te verovern, teegn de gouste van de Vlamsche steedn, en ip ’t ende van 1487 brakt er were ’n ipstand uut.
 
== Gevangn in Brugge ==
Den 31stn januoari 1488 riep Maximiliaan de Stoatn Generoal tegoare in Brugge vo den ipstand t’ounderdrukkn, mo doa paktn z’hem gevangn.
 
De 10stn februoari slootn z’hem ip in ‘t huus Craenenburg ip de [[Grôte Markt (Brugge)|markt]]. Van doadoaruut kost 'nie zien hoe da verschillige van zyn volgeliengn ter dôod veroordêeld wierdn en ip de pynbank mostn.
 
In Brugge herinnern nog veelvele plekkn an die confrontoasje tusschn Maximiliaan en de Bruggeliengn.
 
Je wierd loater ook nog ipgeslootn in 't hof de Gros in de Sint-Jacobsstroate. Je verblêef ook in 't [[Prinsenhof (Brugge)|Prinsenhof]] en 't vredesakkôord is getêkend in de [[Sint-Donaaskathedroale]].
 
Achter veelvele ounderhandeliengn, e militaire bedreigienge deur z'n voader, de Duutsche keizer Frederik III, en epaus dreigndnInnocentius excommunicoatieVIII, deurdie dendreigde pausmet Innocentius VIIIexcommunicoatie, kwamt ’nie were vry. Je most akkôord goan met e joarlikse byeenkomstebyêenkomste van de Stoatn Generoal, die zoun mee beslissn over oorlogs- en vredesverkloariengn.
 
Mo je was nog mo vry of je vertrok no Leuvn, woa da Frederik III toegekommn was met e leger van twientigduusd man, gerêed vo Vloandern an te volln. Gent en Brugge krêegn hulpe van hoge edeln lik Filips van Kleef en [[Lodewyk van Gruuthuse]], en ook van Broabant, w.o. [[Brussel]] en [[Leuven]].
 
De Vrede van Frankfurt en Montillez-Tours in 1489, tusschn de Fransche keunienk Karel VIII en Maximiliaan, maktemiek 'n ende an den ipstand. De Broabanders die nu de Fransche steun mostn missn goavn ip. en deDe 25stn ogustus 1489 wierd Brussel bezet, en Brugge in november 1490. Gent hield stand tout de 29stn juli 1492.
 
== De gevolgn ==
Den ipstand van Vloandern teegn Maximiliaan ha zwoare gevolgn vo d'economie, surtout de Brugsche. De joarmarktn van Antwerpn en Bergen-op-Zoom hoaldn doa profyt uut. En ’t economisch zwoartepunt verschoof van Brugge nor Antwerpn. ‘t Was ‘t begun van ’t ende vo de Brugschn bloei. De verdere verzandienge van ’t [[Zwin]] en de [[Tachtigjoarign Oorlog]] in de volgnde êeuwe miekn Brugge êen van d’oarmste steedn van [[Vloandern]].
 
Volgns e [[legende]] zou Maximiliaan de Bruggeliengn verplicht hen van zwoann t’houdn, omdan ze z’n baljuw Pieter Lanchals, die e zwoane in z'n woapnschild hadhaad, ounthoofd hen.
 
== Zyn vrouwn ==
Regel 64:
 
== Keizer van 't Hillig Rôoms Ryk ==
Maximiliaan zyn voader stierf in 1493. In 1494 begost zyn zeune [[Filips I van Kastilië|Filips de Schôonn]] zelfstandig an zyn regeerperiode, mo je stierf ol in 1506.
Achter den dôod van z’n voader Frederik III, in 1493, volgde Maximiliaan hem ip ols keizer van ’t Hillig Rôoms Ryk.
 
In 1494 begost z’n zeune Filips zelfstandig an z’n regeerperiode, mo je stierf in 1506. Maximiliaan kwam ton regent van z’n klêenzeune [[Karel V van et Illig Rôoms Ryk|Karel V]], die nog mo zes joar oud was,. morOmda omdat ’nMaximiliaan ook regeerdemost regeern over [[Duutsland]] en [[Oostnryk]] wierd z’n dochter Margaretha angesteld olsals [[Landvoogd van de Nederlandn|landvoogdesse]].
 
Ounder Maximiliaan I, die keizer kwam in 1508, kwoamn der grôte rykshervormiengn. Je richteg e groep stoatn binn et Hillig Rôoms Ryk ip, [[Kreits]]n genoemd, van et Duuts woord ''Kreis'', wa da ''cirkel'' of ''district'' wil zeggn.
Je stierf de twoalfstn januoari 1519 in Wels.
 
In 1500 wierdn der zes Kreitsn ipgericht, en in 1512 nog viere, w.o. de Bourgondische Kreits.
 
{{Commonscat|Maximilian I, Holy Roman Emperor|Maximiliaan I (HRR)}}