Wikipedia

Filips I van Kastilië: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige veranderiengeVolgende veranderienge →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
4.476 bewerkingen
links
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
4.476 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Dynastie|
| ploatje = [[Ofbeeldienge:1500Philipp Meesterder van de Magdalena legende - Filips de Schone, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van BourgondieSchöne.jpg|220px|Filips den Schoonn]]
| noame = Filips I van Castilië
| leevn = 1478-1506
| functie1=[[Ofbeeldienge:Blason fr Bourgogne.svg|30px|left]] [[BourgondischeBourgondiërs#Hertoogn hertoognvan Bourgondië van ’t huus Valois|Hertog van Bourgondië]] (titel)<br />[[Groaf van Vloandern]], [[Artesië]], [[Groafschap Henegouwn|Henegouwn]], [[Groafschap Holland|Holland-Zêeland]] en [[Charolais]], Markgroaf van Noamn, [[hertog van Broabant]], [[Lothier]], Limburg en Luxemburg, hertog en groaf van Franche Comté
| periode1 = [[1482]]-[[1506]]
| vôorganger1 = [[Maria van Bourgondië]]
| ipvolger1 = [[Karel V van et Illig Rôoms Ryk|Karel II]]
| functie2 = [[Ofbeeldienge: Escudo Corona de Castilla.png|35px|left]] Keunink-gemoalKeunienk van Castilië en Léon
| periode2 = [[150412 juli]] [[1506]]-<br />[[25 september]] [[1506]]
| vôorganger2 = Ferdinand II[[Johanna van AragónKastilië|Johanna]]
| ipvolger2 = Ferdinand II van Aragón (regent vo [[Johanna van Kastilië|Johanna de Woanzinnige]])
| voader= [[Maximiliaan I|Maximiliaan van Oostnryk]]
| moeder = [[Maria van Bourgondië]]
}}
[[Ofbeeldienge:KarteArmoiries HausPhilippe BurgundIer 5de Habsbourg.png|thumb|250px150px|De<center>Woapnschild Bourgondischevan bezittiengnFilips anlik 't begun[[hertog van 't bewind van Filips den SchoonnBourgondië]]]]
[[Ofbeeldienge:ArmoiriesCoat Philippeof Ierarms deof HabsbourgPhilip I of Castile (as Castilian Monarch).pngPNG|150px|thumb|250px|Woapnschild<center>'t Schild van Filips lik [[hertogkeunienk van Bourgondië]]Castilië]]
'''Filips I van Castilië''', bygenoamd ''denFilips Schoonn''de Schôonn, ([[Brugge]], [[22 juli]] [[1478]] - Burgos, [[25 september]] [[1506]]) was de zeune van [[Maximiliaan I|Maximiliaan van Oostnryk]] en [[Maria van Bourgondië]]. Met hem kwam Spanje ounder de [[Habsburg]]ers.▼
[[Ofbeeldienge:Coat of arms of Philip I of Castile (as Castilian Monarch).PNG|right|thumb|250px|'t Schild van Filips lik keunienk van Castilië]]
Deur te trouwn mè [[Johanna van Castilië]] kwam Spanje loater ounder de [[Habsburg]]ers.
▲'''Filips I van Castilië''', bygenoamd ''den Schoonn'' ([[Brugge]], [[22 juli]] [[1478]] - Burgos, [[25 september]] [[1506]]) was de zeune van [[Maximiliaan I|Maximiliaan van Oostnryk]] en [[Maria van Bourgondië]]. Met hem kwam Spanje ounder de [[Habsburg]]ers.
 
Ip z’n portret ist’n 22 joar oud en je droagt z’n keetn van de [[Orde van et Gulden Vlies]].
 
==Zyn leevn==
[[Ofbeeldienge:Juanna_Filips_Klein.jpg|thumb|left|Filips me Johanna de Woanzinnige]]▼
Omdat ’n mo vier joar oud was o z’n moeder stierf in 1482, pakte z’n voader Maximiliaan I ‘t regentschap ip hem.
 
Filips is ipgebrocht in [[Mecheln]] deur [[Margaretha van York]], z’n stiefgrôotmoeder en weeuwe van [[Karel dende Stoutn]]. Doa kwamt ‘n ounder invloed van de Mechelschn oadel.
 
In [[1494]] ist ’n mêerderjoarig verkloard en paktegtkrêegt ie persôonlik ‘t bewiend in handn. Direkt begost ‘n ie de belangn van de Nederlandn te verdedign en probeerdegt ie de neutraliteit te bewoarn tegenover [[Frankryk]] en [[Iengeland]]. Da was in tegenstellingetegenstellienge memè de politiekpolletiek van z’n voader Maximiliaan, die styf anti-Frans was en die hem, achter z’nzyn aanstelliengeanstellienge van keizer in 1493, nie vele mimèr antrok van de Nederlandn antrok.
 
In 1496 sloot Filips ’n verdrag mè d'Iengelsche, datdie under were toeliet van loakncommerce te doen in de Nederlandn, en je stound goed mè de Fransche keuninkkeunienk Karel VIII, deur lêenhulde te briengn vo Vloandern en Artesië. Je sloot in 1498 't Verdrag van Parys of, woamee dat 'n ofzag van de heroverienge van Bourgondië en z’n ansproakn ip Gelre.
 
Filips was de latstn uut ’t huushertog van Bourgondië die persôonlik over de [[Bourgondische Nederlandn|Bourgondische]] of [[Habsburgsche Nederlandn]] regeerde. Je zette d’rder de centralisoatiepolitiekcentralisoasjepolletiek van zyn vôorgangers vôort, o.m. deur in 1504 de Grôte Road, die in 1477 achter den dood van [[Karel dende Stoutn]] ofgeschaft was, were ip te richtn en definitief in Mecheln te vestign ounder de noame ''De Grôte Road van Mecheln''.
 
==KeuninkKeunienk van Castilië==▼
==Zyn vrouwe==▼
▲[[OfbeeldiengeImage:Juanna_Filips_KleinPhillippeJeanne.jpg|thumb|left|<center>Filips memè Johanna de Woanzinnige]]
Den twientigstn oktober 1496 trouwde Filips in de Sint-Gummaruskerke in [[Lier (België)|Lier]] mè [[Johanna van Kastilië| Johanna de Woanzinnige]]. ▼
[[Ofbeeldienge:1500 Meester van de Magdalena legende - Filips de Schone, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondie.jpg|thumb|left|<center>Filips (22 joar oud) mè zyn keetn van d’[[Orde van et Gulden Vlies]]]]
▲DenDe twientigstn20stn oktober 1496 trouwde Filips in de Sint-Gummaruskerke in [[Lier (België)|Lier]] mè [[Johanna van Kastilië| Johanna de WoanzinnigeCastilië]].
 
Ze was de dochter van de zogenoamde ''Katholieke Keuniengn'': keuninkkeunienk Ferdinand II van Aragon en keuniginne [[Isabella I van KastiliëCastilië]]. Johanna was mo derde in lyne vo de trôon ip te volgntrôonsipvolgienge, en doadeure ha ze ’t nie verwacht da z’in anmerkienge kwamzou kommn. De reedn was dat in 1497 heur broere Johan, de prins van Asturië en krôonprins, gestorvn was. Je was zes moandn idder getrouwd mè Filips’Filips zyn zuster [[Margaretha van Oostnryk]]. En inIn 1498 en 1500 stiervn ook heur zuster [[Isabella van Portugal (1470-1498)|Isabella van Portugal]], en heur zeuntje Miguel, die anders keuninkkeunienk van Spanje en Portugal hazou kunngekommn zyn.
 
Deurda Johanna trôonipvolgster wierdkwam van Castilië en Aragon, zou Filips loater regeern over Oostnryk, de Nederlandn en hêel Spanje. Doadeure veranderde zyn politiekpolletiek van e neutraliteitspolitiekneutraliteitspolletiek nor e pro-Fransche politiekpolletiek. Je brocht zelfs toenoaderienge tusschn z’n voader Maximiliaan en de Fransche keuninkkeunienk, woaby dan z’overêen kwoamn over 't hertogdom Milaan.
 
In 1502 reisde Filips mè Johanna, en e grôot dêel van ’t hof van Bourgondië, no Spanje vor hem olslik ipvolger te loatn erkenn.
 
’t Joar d’r ip kêerde Filips en ’t grotste deeldêel van ’t hof were, mo Johanna, die in verwachtienge was van [[Ferdinand I van et Illig Roomsche Ryk|Ferdinand I]], de loatern keizer van ’t Hillig Rôoms Ryk, bleef in Madrid, woada ze loater beviel.
 
Johanna ’sheur woanzinnigheidgêestesziekte begost ton ol. Os ze were was by heur vint was under reloatiëreloasje vrêestyf slicht en ze leefdn apart. Deur zynZyn ountrouw en heur jalousieë, die heur koleriek miek, verergerdegverergerde heurde woanzinnigheidsituoasje nog.
 
In november 1504 stierf Filips' zyn schonmoeder Isabella I van Castilië. Heur vint Ferdinand II probeerde ’t regentschap van Castilië te krygn, mor in 1506 riept de Cortes Filips en zyn vrouwe no Spanje. Achter e moeilikke reize in e zwoare storm belandegn z’eindelik in Spanje. ▼
▲==Keunink van Castilië==
Filips kreegtkrêegt doa probleemn mè z’nzyn schonvoader, die ’t nie koste verkroppn dat er e vrimdn de macht over Spanje zou krygn, en j’eiste ‘t regentschap ip vor hem. Mo dende viftienstn12e juli 1506 wierd Filips toch officieel erkend deur de Cortes olsen kwamt ie Filips I van Castilië, neffest z’n vrouwe Johanna de keuniginne.▼
▲In november 1504 stierf Filips' schonmoeder Isabella I van Castilië. Heur vint Ferdinand II probeerde ’t regentschap van Castilië te krygn, mor in 1506 riept de Cortes Filips en zyn vrouwe no Spanje. Achter e moeilikke reize in e zwoare storm belandegn z’eindelik in Spanje.
▲Filips kreegt doa probleemn mè z’n schonvoader, die ’t nie koste verkroppn dat er e vrimdn de macht over Spanje zou krygn en j’eiste ‘t regentschap ip vor hem. Mo den viftienstn juli 1506 wierd Filips toch officieel erkend deur de Cortes ols Filips I van Castilië, neffest z’n vrouwe Johanna de keuniginne.
 
▲==Zyn vrouwedôod==
Drie moandn loater is Filips gestorvn. Johanna kost de dood van heur vint nie verwerkn, woadeure dat heur woanzinnigheid nog verergerde. Ze slôot heur of van de weireld en ze kost nie schêen van Filips’ doodskiste. Ze doolde d'r overol mee round, wat da loater leidde tout heur bynoame ''Johanna de Woanzinnige''. Toch blêef z’heur titel theoretisch houdn tout an heur dôod in 1555. ▼
[[Ofbeeldienge:Juana la Loca de Pradilla.jpg|thumb|400px|<center>''Doña Juana la Loca'', schildery uut 1877 van Francisco Pradilla y Ortiz, Pradomuseum, Madrid.]]
▲DrieNog gin drie moandn loater, de 25e september 1506, is Filips gestorvn. Johanna kost deden dooddôod van heur vint nie verwerkn, woadeure dat heur woanzinnigheid nog verergerde. Ze slôot heur of van de weireld en ze kost nie schêen van Filips’Filips zyn doodskistedôodskiste. Ze doolde d'rder overol mee round, wat da loater leidde tout heur bynoame ''Johanna de Woanzinnige''. Toch blêef z’heur titel theoretisch houdn tout an heur dôod in 1555.
AchterDeurda zynze dôodnie inmè 1506bekwoam was zyn vrouwe nie bekwoam vo te regeern enkwam heur voader, Ferdinand II van Aragón was, heur regent van 1506 tout 1516, mo ze blêef heur titel theoretisch houdn tout an heur dôod in 1555. ▼
 
Under zeune Karel erfde, ounder ’t regentschap van z’n grôotvoadergrotvoader Maximiliaan, ’t Hillig Rôoms Ryk en de [[Lêge Landn]], en achter den dôod van z’n andere grôotvoadergrotvoader Ferdinand II van Aragon in 1516, ook hêel Spanje.▼
 
't Spoans-Habsburgs rykRyk is lange ’t machtigste ryk van ‘t Europees continent gewist.▼
 
‘t Proalgraf van Filips en Johanna stoat in de keuninklikke kapelle neffest de kathedroale van Granada.▼
 
==Zyn Titels==
* [[Ofbeeldienge:Blason Castille Léon.png|30px]] [[12 juli]] [[1506]] - [[25 september]] [[1506]]: keunienkKeunienk van KastiliëCastilië lik '''Filips I'''
* [[Ofbeeldienge:Armoiries Bourgogne Moderne.png|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: [[Hertog van Bourgondië]] lik '''Filips IV''' (ollene moa titulair, 'tBourgondië gebiedzelve wos ol round 1477 deur de Fransche veroverd)
* [[Ofbeeldienge:Armoiries Brabant.svg|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: [[Hertog van Broabant]] lik '''Filips III'''
* [[Ofbeeldienge:Armoiries Limbourg.png|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: ertogHertog van Limburg lik '''Filips III'''
* [[Ofbeeldienge:Gules a fess argent.svg|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: ertogHertog van [[Ertogdom Lothier|Lothier]] lik '''Filips III'''
* [[Ofbeeldienge:Armoiries Comtes de Luxembourg.svg|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: ertogHertog van [[Grootertogdom Luxemburg|Luxemburg]] lik '''Filips II'''
* [[Ofbeeldienge:Blason Namur.png|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: markgroafMarkgroaf van Noamn lik '''Filips V'''
* [[Ofbeeldienge:Blason france franche comté grand.jpg|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: [[Bourgondiërs#Machtstryd vo 't groafschap Bourgondië|groafGroaf van vry Bourgondië (Franche-comté)]] lik '''Filips VI'''
* [[Ofbeeldienge:Artois Arms.svg|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: groafGroaf van [[Artesië]] lik '''Filips VI'''
* [[Ofbeeldienge:Blason Charolais.svg|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: groafGroaf van [[Groafschap Charolais|Charolais]] lik '''Filips III'''
* [[Ofbeeldienge:Armoiries_comte_de_Flandres.png|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: groafGroaf van [[Groafschap Vloandern|Vloandern]] lik '''Filips IV'''
* [[Ofbeeldienge:Armoiries Hainaut Moderne.png|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: [[Groafschap Henegouwn|groafGroaf van EnegouwenHenegouwn]] lik '''Filips II'''
* [[Ofbeeldienge:Armoiries Hollande.png|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: [[Groafschap Holland|groafGroaf van OllandHolland]] lik '''Filips II'''
* [[Ofbeeldienge:Coatofarmszeeland.PNG|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[25 september]] [[1506]]: groafGroaf van Zeeland lik '''Filips II'''
* [[Ofbeeldienge:Armoiries Gueldre-Juliers.png|30px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[1492]]: ertogHertog van Gelre lik '''Filips I'''
*[[Ofbeeldienge:Zutphen.svg|40px]] [[27 moarte]] [[1482]] - [[1492]]: groafGroaf van Zutphen lik '''Filips I'''
 
==Zyn jounges==
[[Image:De zes kinderen van Filips de Schone en Johanna van Castilië.JPG|thumb|400px|left|<center>De zes jounges van Filips en Johanna van Castilië]]
* Eleonora van Habsburg, keuniginne van Portugal, getrouwd met Emanuel I van Portugal, en van Frankryk, getrouwd mè Frans I van Frankryk
* [[Karel VEleonora van et Illig Rôoms Ryk|Karel V]]Habsburg, keizerkeuniginne van ‘t [[Hillig Rôoms Ryk]]Portugal en keuninkloater van SpanjeFrankryk, getrouwd mèmet Emanuel [[IsabellaI van Portugal (1503-1539)|Isabellaen mè Frans I van Portugal]]Frankryk
* [[Karel V van et Illig Rôoms Ryk|Karel V]], keizer van ‘t [[Hillig Rôoms Ryk]] en keunienk van Spanje, getrouwd met [[Isabella van Portugal (1503-1539)|Isabella van Portugal]]
* Isabella van Habsburg, keuniginne van Denemarkn, getrouwd mè Christiaan II van Denemarkn
* [[Ferdinand I van et Illig Rôoms Ryk|Ferdinand I]], keizer van ’t Hillig Rôoms Ryk, getrouwd mè Anna van [[Boheemn]]
* [[Maria van Ongareye]], keuniginne van Hongareye, getrouwd mè [[Lodewyk II van Hongareye]]
* Catharina van Habsburg (1507-1578), keuniginne van Portugal, getrouwd mè Johan III van Portugal
 
==Erfenisse==
▲Achter zyn dôod in 1506 was zyn vrouwe nie bekwoam vo te regeern en heur voader Ferdinand II van Aragón was heur regent van 1506 tout 1516.
 
▲Under zeune Karel erfde, ounder ’t regentschap van z’n grôotvoader Maximiliaan, ’t Hillig Rôoms Ryk en de Lêge Landn en achter den dôod van z’n andere grôotvoader Ferdinand II van Aragon in 1516, ook Spanje.
 
▲'t Spoans-Habsburgs ryk is lange ’t machtigste ryk van ‘t Europees continent gewist.
 
▲‘t Proalgraf van Filips en Johanna stoat in de keuninklikke kapelle neffest de kathedroale van Granada.
 
{{commons|Category:Philip I of Castile|Filips I van Castilië}}
Overgenomen van "https://vls.wikipedia.org/wiki/Filips_I_van_Kastilië"