Filips I van Kastilië: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 3:
| noame = Filips I van Castilië
| leevn = 1478-1506
| functie1=[[Ofbeeldienge:Blason fr Bourgogne.svg|30px|left]] [[Bourgondiërs#Hertoogn van Bourgondië van ’t huus Valois|Hertog van Bourgondië]] (titel)<br />[[Groaf van Vloandern]], [[Artesië]], [[Groafschap Henegouwn|Henegouwn]], [[Groafschap Holland|Holland-Zêeland]] en [[Charolais]], Markgroaf van Noamn, [[
| periode1 = [[1482]]-[[1506]]
| vôorganger1 = [[Maria van Bourgondië]]
Regel 19:
Deur te trouwn mè [[Johanna van Castilië]] kwam Spanje loater ounder de [[Habsburg]]ers.
==Zyn
Omdat ’n nog mo vier joar oud was o z’n moeder stierf
Filips is van zyn 7 joar ipgebrocht in [[Mecheln]] deur zyn stiefgrotmoeder [[Margaretha van York]],
Achter den dôod van heur vint in 1477, ha Margaretha van York et Hof van Koameryk in Mecheln gekocht, en heur doa gevestigd. ’t Was ‘n eigndom gewist van Jan van Bourgondië, de bisschop van Koameryk, die e bastoardzeune was van [[Jan zounder Vrees]].
In [[1494]] ist ’n mêerderjoarig verkloard en krêegt ie ‘t bewiend in handn. ▼
[[Ofbeeldienge:Bernhard Strigel 003b.jpg|thumb|left|<center>Boovn: Filips tusschn zyn voader en moeder. Ounder van lienks no reks.: [[Ferdinand I van et Illig Rôoms Ryk|Ferdinand I]], [[Keizer Karel V|Karel V]] en [[Lodewyk II van Hongareye]].]] ▼
Direkt begost ie de belangn van de Nederlandn te verdedign en probeerdegt ie de neutraliteit te bewoarn tegenover [[Frankryk]] en [[Iengeland]]. Da was in tegenstellienge mè de polletiek van z’n voader Maximiliaan, die styf anti-Frans was en die hem, achter zyn anstellienge van keizer in 1493, nie vele mèr antrok van de Nederlandn. ▼
Achter da Filips zyn moeder in 1482 veroungelukt was, wierd zyn voader Maximiliaan nie anveird deur de Vlamsche steedn en surtout Gent was ipstandig. Ze speeldn boas over zyn twi jounges, Filips en zyn zusje [[Margaretha van Oostnryk (1480-1530)|Margaretha]].
In 1485 stoptn de Gentenoars under verzet en Maximiliaan brocht zyn zeuntje, die ton 7 joar oud was, no Margaretha van York in Mecheln. In 1486 verkocht z’heur paleis an ’t stadsbesteur van Mecheln, die ‘t kocht vo te geevn an de Habsburgsche familie. Filips kwamt doar ounder invloed van de Mechelschn oadel.
Filips was de latstn hertog van Bourgondië die persôonlik over de [[Bourgondische Nederlandn|Bourgondische]] of [[Habsburgsche Nederlandn]] regeerde. Je zette der de centralisoasjepolletiek van zyn vôorgangers vôort, o.m. deur in 1504 de Grôte Road, die in 1477 achter den dood van [[Karel de Stoutn]] ofgeschaft was, were ip te richtn en definitief in Mecheln te vestign ounder de noame ''De Grôte Road van Mecheln''.▼
==Mêerderjoarig==
==Keunienk van Castilië==▼
▲[[Ofbeeldienge:Bernhard Strigel 003b.jpg|thumb|left|<center>Boovn: Filips tusschn zyn voader en moeder.<br />Ounder:
[[Image:PhillippeJeanne.jpg|thumb|left|<center>Filips mè Johanna de Woanzinnige]]▼
[[Ofbeeldienge:1500 Meester van de Magdalena legende - Filips de Schone, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondie.jpg|thumb|left|<center>Filips (22 joar oud) mè zyn keetn van d’[[Orde van et Gulden Vlies]]]]
De 20stn oktober 1496 trouwde Filips in de Sint-Gummaruskerke in [[Lier (België)|Lier]] mè [[Johanna van Castilië]]. ▼
▲Direkt begost ie de belangn van de Nederlandn te verdedign en probeerdegt ie de neutraliteit te bewoarn tegenover [[Frankryk]] en [[Iengeland]]. Da was in tegenstellienge mè de polletiek van z’n voader Maximiliaan, die styf anti-Frans was en die hem, achter zyn anstellienge van keizer in 1493, nie vele mèr antrok van de Nederlandn.
Ze was de dochter van de zogenoamde ''Katholieke Keuniengn'': keunienk Ferdinand II van Aragon en keuniginne [[Isabella I van Castilië]]. Johanna was mo derde in lyne vo de trôonsipvolgienge, en doadeure ha ze ’t nie verwacht da z’in anmerkienge zou kommn. De reedn was dat in 1497 heur broere Johan, de prins van Asturië en krôonprins, gestorvn was. Je was zes moandn idder getrouwd mè Filips zyn zuster [[Margaretha van Oostnryk]]. In 1498 en 1500 stiervn ook heur zuster [[Isabella van Portugal (1470-1498)|Isabella van Portugal]], en heur zeuntje Miguel, die anders keunienk van Spanje en Portugal zou gekommn zyn. ▼
▲Filips was de latstn hertog van Bourgondië die persôonlik over de [[Bourgondische Nederlandn|Bourgondische]] of [[Habsburgsche Nederlandn]] regeerde. Je zette der de centralisoasjepolletiek van zyn vôorgangers vôort, o.m. deur in 1504 de Grôte Road, die in 1477 achter den dood van [[Karel de Stoutn]] ofgeschaft was, were ip te richtn en definitief in Mecheln te vestign ounder de noame ''De Grôte Road van Mecheln''.
▲De 20stn oktober 1496 trouwde Filips in de Sint-Gummaruskerke in [[Lier (België)|Lier]] mè [[Johanna van Castilië]]. Ze was de dochter van de zogenoamde ''Katholieke Keuniengn'': keunienk Ferdinand II van Aragon en keuniginne [[Isabella I van Castilië]].
In 1502 reisde Filips mè Johanna, en e grôot dêel van ’t hof van Bourgondië, no Spanje vor hem lik ipvolger te loatn erkenn. ▼
Johanna was mo derde in lyne vo de trôonsipvolgienge, en doadeure ha ze nie verwacht da z’in anmerkienge zou kommn.
’t Joar der ip kêerde Filips en ’t grotste dêel van ’t hof were, mo Johanna, die in verwachtienge was van [[Ferdinand I van et Illig Roomsche Ryk|Ferdinand I]], die loater keizer van ’t Hillig Rôoms Ryk kwam, blêef in Madrid, woa da ze loater beviel. ▼
▲
Johanna heur gêestesziekte begost ton ol. Os ze were was by heur vint was under reloasje styf slicht en ze leefdn apart. Zyn ountrouw en heur jalousie die heur coleriek miek, verergerde de situoasje nog.▼
Deurda Johanna trôonipvolgster kwam van Castilië en Aragon, zou Filips loater regeern over Oostnryk, de Nederlandn en hêel Spanje.
In november 1504 stierf Filips zyn schonmoeder Isabella I van Castilië. Heur vint Ferdinand II probeerde ’t regentschap van Castilië te krygn, mor in 1506 riept de Cortes Filips en zyn vrouwe no Spanje. Achter e moeilikke reize in e zwoare storm belandegn z’eindelik in Spanje. ▼
▲==Keunienk van Castilië==
▲In 1502 reisde Filips mè Johanna, en e grôot dêel van ’t hof van Bourgondië, no Spanje vor hem lik ipvolger te loatn erkenn. Ze lietn under drie jounges, Eleonora, Karel en Isabella, achter by Margaretha van York.
▲’t Joar
Loater kêerde ze were no de Nederlandn en heur vuufde kiend [[Maria van Hongareye|Maria]] is doar in 1505 geboorn.
▲Johanna heur gêestesziekte
▲In november 1504
Filips krêegt doa probleemn mè zyn schonvoader, die ’t nie koste verkroppn dat er e vrimdn de macht over Spanje zou krygn, en j’eiste ‘t regentschap ip vor hem. Mo de 12e juli 1506 wierd Filips toch officieel erkend deur de Cortes en kwamt ie Filips I van Castilië, neffest z’n vrouwe Johanna de keuniginne.
Regel 53 ⟶ 63:
==Zyn dôod==
[[Ofbeeldienge:Juana la Loca de Pradilla.jpg|thumb|400px|<center>''Doña Juana la Loca'', schildery uut 1877 van Francisco Pradilla y Ortiz, Pradomuseum, Madrid.]]
Nog gin drie moandn loater, de 25e september 1506, is Filips gestorvn. Zyn vrouwe Johanna was in verwachtienge van under joungste dochter, Catharina, die in 1507 geboorn is in Spanje.
Johanna kost den dôod van heur vint nie verwerkn, woadeure dat heur gêestesziekte nog verergerde. Ze slôot heur of van de weireld en ze kost nie schêen van Filips zyn dôodskiste. Ze doolde der overol mee round, wat da loater leidde tout heur bynoame ''Johanna de Woanzinnige''. Deurda ze nie mè bekwoam was vo te regeern kwam heur voader, Ferdinand II van Aragón, heur regent van 1506 tout 1516, mo ze blêef heur titel theoretisch houdn tout an heur dôod in 1555.
Regel 62 ⟶ 74:
‘t Proalgraf van Filips en Johanna stoat in de keuninklikke kapelle neffest de kathedroale van Granada.
In 1507 stelde Maximiliaan zyn dochter, [[Margaretha van Oostnryk (1480-1530)|Margaretha]], an als regente en [[Landvoogdn van de Habsburgsche Nederlandn|landvoogdesse van de Habsbursche Nederlandn]]. Ze vestigdeg’ heur in ’t paleis in Mecheln.
==Zyn titels==
| |||