Atmosfeer (Eirde): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k r2.7.1) (Robot Derby: sw:Angahewa |
k r2.7.2) (Robot Anders: br:Atmosferenn; cosmetische wijzigingen |
||
Regel 1:
[[
Den '''atmosfeer''' van d' Eirde is een gaslage round de planete die doa g'houdn wordt deur de zwoartekracht van d' Eirde. Den atmosfeer beschermt 't leevn up eirde teegn 't ultraviolet van de zunne zyn stroaln, verwarmt het uppervlak deur warmte in t' houdn ([[broeikaseffect]]), en vermindert 't temperateursverschil tusschn dag en nacht. Droge lucht bevat omtrent 78.08 volume% [[stikstoffe]], 20.95 volume% [[zeurstoffe]], 0.93% [[argon]], 0.038% [[koolstofdioxide]], en veranderlik' hoeveelheedn woaterdamp (gemiddeld 1%).
Regel 6:
== Samesntellienge ==
[[
't Grotste dêel van de lucht bestoat uut stikstoffe, zeurstoffe en argon, en spôorn van gaze gelik woaterdamp, koolstofdioxide, methoan, stikstofoxide en ozon. Beholve de gaze dryvn der ook nog dêeltjies in den atmosfeer, gelik stof, pollen, vulkoanische assche en meteoroïdn.
Regel 46:
== Structeure van den atmosfeer ==
==== Belangrikste laagn ====
[[
Den atmosfeer va d' Eirde kan ounderverdêeld wordn in vuuf laagn volgens dat de temperateure noar omhoge of oar omlêge goat. Van beneen noa boovn zyn die laagn :
; [[Troposfeer]]:
; [[Stratosfeer]]: De stratosfeer rêekt van de tropopause toet an een hoogte van 50 toet 55 km. In tegenstellienge toet de troposfeer nimt de temperateure toe met d' hoogte. De luchtdruk is typisch een duuzendste van den druk an 't eirduppervlak. De stratosfeer bevat ook den ozonlage, die 't leevn up eirde beschermt teegn ultraviolette stroalienge.
; [[Mesosfeer]]:
; [[Thermosfeer]]: De temperateure nimt toe met d' hoogte van de mesopause toet an de thermopause, die ofhankelik van de zunne-activiteit varièrt van 350 toet 800 km. In plekkn kan de temperateure 1500
; [[Exosfeer]]: De butenste lage is zo dinne dan molecuuln vor hounderdn kilometers kunn'n beweegn zounder in botsienge te kommn met andere molecuuln.
==== Andere laagn ====
Binn'n de vuuf hoofdlaagn kommn der nog andere laagn vôorn.
Regel 77:
Verschillende molecuuln absorbeern verschillende golflengtn van 't zunnelicht: zeurstoffe en ozon absorbeern bevôorbêeld olle golflengtn beneen 300 nanometers, binst da woaterdamp olle golflengtn boovn 700 nanometers absorbèrt. Dien absorptie warmt den atmosfeer up, olhoewel dat er ook warmteverlies is deur uutstroalienge.
[[
De gecominèrde absorptiespectrums van den atsmofeer loatn een een antol vinsters van lêge opaciteit open, woavan dat de mêest bekendn in 't zichtboar licht te viendn. Der zyn der ook in 't infrarôod (~ 10µm) en vo langere radiogolvn (3 cm - 11 m).
Regel 85:
== Circuloasje ==
[[
''Atmospherische circuloasje'' is de bewegienge van de lucht up een grôte schoale, die t' hope met golfstroomn in den oceoan zorg vo d' herverdêelienge van warmte round de planete.
Regel 96:
=== Derden atmosfeer ===
[[
De vormienge van de continentn makte dat een grôot dêel van de koolstofdioxide in carbonaotgestêentn wierd upgebouwd en doadeuer uut den atmosfeer verdween. Toet an 1,7 miljard joar geleen was der nog moa winnig vrye zeurstoffe in den atmosfeer, moar de vormienge van gelaagde yzerformoasjes (''banded iron formations'') toogt an dat den overgank van een reducerendn noar een oxiderendn atmosfeer up gank was gekommn.
Regel 111:
[[bg:Атмосфера на Земята]]
[[bn:পৃথিবীর বায়ুমণ্ডল]]
[[br:
[[bs:Atmosfera]]
[[ca:Atmosfera terrestre]]
| |||