Wikipedia

Helium: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige veranderiengeVolgende veranderienge →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
+ fotto, commons
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 4:
|Symbôol = He
|Atôomnummer = 2
|Groep = [[Eedlgassn]]Edelgassn
|Periode = [[Periode 1 element|Periode 1]]
|Blok = [[S-blok|S blok]]
|Reekse = [[Eedlgassn]]Edelgassn
|Kleur = Kleurloos
|Atôommassa = 4,0026
Regel 32:
|Warmtegeleidieng = 0,1513
}}
'''Helium''' ('''He''') es een scheikundig element van et type [[eedlgassn|eedlgas]]edelgas, tgeen die wil zeggn dat 'n hêel rechts in de [[periodiek système|tabelle van Mendeljev]] stoat. 't Ed atôomnummer '''2'''.▼
 
't Is e kleurlôos, smoaklôos, reuklôos, byna [[inert (chemie)|inert]], ni-toxisch gas. 't Komt praktisch assan voren als goaze gezien da der extreme omstandigheedn nodig zyn voen 't zodoanig te compresseern/ofkoeln da 't vloeiboar wordt. 't Is vooral bekend omda aja etje 't inasemt je eftjestydelik e piepstemmetje etkrygt.▼
▲'''Helium''' ('''He''') es een scheikundig element van et type [[eedlgassn|eedlgas]], tgeen die wil zeggn dat 'n hêel rechts in de [[periodiek système|tabelle van Mendeljev]] stoat. 't Ed atôomnummer '''2'''.
 
Helium is et [[2 (getal)|twidde]] mêest voorkomende element in 't heelal en 't onstoat vooral uut [[kernfusie]] van twee atoomn [[deuterium]]. Een andere klêene bron is [[radioactief verval|radioactief α-verval]]. Et helium da ier gemakt wordt, is wel He<sup>2+</sup>.▼
▲'t Is e kleurlôos, smoaklôos, reuklôos, byna [[inert (chemie)|inert]], ni-toxisch gas. 't Komt praktisch assan voren als goaze gezien da der extreme omstandigheedn nodig zyn voen 't zodoanig te compresseern/ofkoeln da 't vloeiboar wordt. 't Is vooral bekend omda aj et inasemt je eftjes e piepstemmetje et.
 
▲Helium is et [[2 (getal)|twidde]] mêest voorkomende element in 't heelal en 't onstoat vooral uut [[kernfusie]] van twee atoomn [[deuterium]]. Een andere klêene bron is [[radioactief verval|radioactief α-verval]]. Et helium da ier gemakt wordt, is wel He<sup>2+</sup>.
 
== Ipbouw ==
Et heliumtoomheliumatoom bestoat in de regel ut 2 [[proton|protoonn]], 2 [[elektroonn]] en 2 [[neutroonn]]. Praktisch alle helium is <sup>4</sup>He, vo 1 atoom <sup>3</sup>He zyn der e miljoen atoomn <sup>4</sup>He (zie ôok [[massagetal]]). Der zyn nog [[6 (getal)|zes]] andere [[isotoop]]nisotoopn, mo dee zyn ni stabiel. [[Neutroal (chemie)|Neutroal]] helium et 1s<sup>2</sup> als [[elektronenconfiguroatie]].
 
== Belang ==
=== Kernchemie en atôomfysica ===
Helium is e product van [[kernfusie]] in [[sterre (astronomie)|sterrn]] en fungeert dus als maniere voen energie ip te wekkn. In de [[zunne]] byvoorbeeld (die ôok e sterre is) wordt energie als volgt opgewekt:
 
<sup>1</sup><sub>1</sub>H + <sup>1</sup><sub>1</sub>H → [[deuterium|<sup>2</sup><sub>1</sub>H]] + [[positron|e<sup>2</sup>]] + [[neutrino|ν<sub>e</sub>]] (de neutrino kat tot 0,42 [[elektronvolt|MeV]] meedragen).▼
 
▲<sup>1</sup><sub>1</sub>H + <sup>1</sup><sub>1</sub>H → [[deuterium|<sup>2</sup><sub>1</sub>H]] + [[positron|e<sup>2</sup>]] + [[neutrino|ν<sub>e</sub>]] (de neutrino kat tot 0,42 [[elektronvolt|MeV]] meedragen).
 
<sup>2</sup><sub>1</sub>H + <sup>1</sup><sub>1</sub>H → <sup>3</sup><sub>1</sub>He + γ + 5,49 MeV
 
Vanaf doar zyn der 3 maniern vo <sup>4</sup><sub>2</sub>He te vormn: me nog e [[proton]], deur een ommetoer via [[beryllium| (Be]]) en [[lithium| (Li]]) of deur fusie me nog e <sup>3</sup><sub>2</sub>He vo azo <sup>4</sup><sub>2</sub>He + 2 <sup>1</sup><sub>1</sub>H te vormn.▼
 
In de [[CNO cyclus]] wordt et ofgesplitst vo de cyclus te vervolledign.▼
▲Vanaf doar zyn der 3 maniern vo <sup>4</sup><sub>2</sub>He te vormn: me nog e [[proton]], deur een ommetoer via [[beryllium|Be]] en [[lithium|Li]] of deur fusie me nog e <sup>3</sup><sub>2</sub>He vo azo <sup>4</sup><sub>2</sub>He + 2 <sup>1</sup><sub>1</sub>H te vormn.
 
▲In de [[CNO cyclus]] wordt et ofgesplitst vo de cyclus te vervolledign.
 
=== Kwantumfysica ===
A je helium ofkoelt toe ounder ze [[kookpunt]], zyn der twee staten da et in ku verkêern: helium I en helium II.
 
==== Helium I ====
Overgenomen van "https://vls.wikipedia.org/wiki/Helium"