Duunkerke: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 30:
Duunkerke zat by 't [[Groafschap Vloandern]] en wos êerst en anoniem visscherdorptjen in de duun'n. E poar decennia vôorn 't joar 1000 wierd er e kerke gebouwd woarachter da't dorp ''Duinkerk'' wordt genoemd. In 960 liet [[Groaf van Vloandern]] [[Boudewyn III van Vloandern|Boudewyn III]] er en êerste ommuurienge bouwn deur de verschillige anvalln vande [[Vikings]]. Inde twoalde êeuwe werd Duunkerke e stad en werd de hoavn uutgebouwd wa paste In't beleid va de Vloamsche groavn [[Diederik van den Elzas]] en [[Filips van den Elzas]] da 't economische leevn langs de Vloamsche kuste moeste bevordern. And're steed'n in die reke woarn [[Grevelingn]], [[Mardyk]], [[Damme]], [[Biervliet]] en [[Nieuwpôorte]].
 
Ip [[20 oest]] [[1217]] wierd Duunkerke vo nen êerste kêe Fransch groundgebied achter de Fransche oovrwinnienge inde [[Slag by Bulskamp]]. Vuuf joar loatr wos ze were Vloamsch. Toen ip [[13 juli]] [[1338]] d'[[OunderdjoarigeOunderdjoarigen Oorlogeôorlog]] uutbrak koos Groaf van Vloandern [[Lodewyk I van Vloandern|Lodewyk van Nevers]] de kant van de Fransche keunink (die toen nog zynne chef wos) en besloot dus de stopzettienge van de commerce me [[Ingeland]]. Die moatregel wos vree nadêelig vo de Vloasche steed'n, die leevdn van die commerce, en dus kwoamn ze derteegn in ipstand. Vloandern verbound zich dus me Ingeland en in deze context wos Duunkerke e belangryke strategische deurvoerhoavn. Int middn vande vêertiende êeuwe bouwdn d'inweuners van Duunkerke e dagmerk wa d'ôorsproung es van't teegnwôordige belfort want loatr gebruukte de Sint-Elooiskerke 't gebouw als klokketoorn. In [[1395]] gaf Robert I, groaf van Bar toeloatienge vo de constructie van e nieuwe omwallienge.
 
[[Image:LariviereBatailleDunes.jpg|thumb|left|250px|''Slag der Duun'n'' deur [[Charles-Philippe Larivière]], kastêel va Versailles]]
In [[1520]] werd [[Karel V|Koarel V]] er fêestelyk ontoald in zyn oedoanigheid als Groaf van Vloandern. In dien tyd wos Duunkerke e belanryk bolwerk in d'ôorloge die [[Habsburg]] voerde teegn keunink [[Frans I van Vrankryk]]. Als revanche wierd Duunkerke antins gattaqueerd deur Fransche koapers. Vissscherbôotn uut Duunkerke kreegn dordeure toen bewoapende scheepn mee ter beschermienge. Achter de dôod van Koarel V wos Duunkerke onderdêel van de [[Spoansche Nederlandn]]. Byst de [[Tachtigjoarign Oorlog]] opereerdn vanuut 't stad de Duunkerksche koapers die antins verschillige scheepn attaqueerdn. [[Johan van Oldenbarneveldt]], roadspensionaris van [[Groafschap Holland|Holland]], wildigde under uut de boane ruumn omda ze de commerce van de [[Republiek der Zeevn Verenigde Provinciën|Republiek]] verinderden, mo en expeditie van [[Maurits van Oranje]] teegn de Duunkerksche koapers liep in [[1600]] uut ip de [[Slag by Nieuwpoorte]] woar em stootte ip e Spoansch leegr. Ierachter besloot de prins van em trug te trekkn omda tie oprukkn na Duunkerke te risicovul vound en ezo adn de Duunkerksche koapers vry spel.
 
Ip [[26 meie]] [[1658]] belegerde de Fransche moarschalk Turenne 't stad. Ip [[14 juni]] van da joar viel e Fransch-Ingelsche coaliesje ounder leydienge van Turenne en Lockhart 't stad aan, e [[Slag by Duunkerke (1658)|slag]] die ôok bekend es als de "Slag der Duun'n". 4stad'T stad viel uutendelyk ip [[25 juni]] en kwam ezo in Fransche andn mo den dag zelve gaf de Fransche keunink [[Louis XIV]] ze deure an zyn Ingelsche boundgenootn.
 
=== Fransche stad ===
Regel 41 ⟶ 42:
In de winter van 1788-1789 wos de winter zo ard da't nie meugelyk wos vo de bôotn om de hoavn binn'n te voarn. Ierdeur brak der ongersnood uut en kwoam d'inweuners in ipstand (cf. de context van de [[Fransche Revoluusje]]). Duunkerke moeste em ôok vôornberydn ip d'ôorlogverklaaring van d'Ôostnrykers (die toen de [[Zuudelyke Nederlandn]] in ulder bezit ad'n). Ip [[23 oest]] [[1793]] belegerde d'Ingelsche prins Frederick, d'ertoge van York en Albany, Duunkerke. Moar ip [[8 september]] wierd ze bevryd deur general Jean Nicolas Houchard achter de Fransche oovrwinnienge ip d' Ingels-Ôostnryksche coaliesje in de [[Slag by Oundschoote]] wordeur da Duunkerke Frans bleef. Ip 24 november werdn tydelyk olle vormen van cultn verboodn deur't Revoluutionaire bewind wordeur da Duunkerke tydelyk wierd ernoemd tot ''Dune libre''.
 
In [[1838]] werd de [[vierrtorreviertorre]] an de westelyke kant vande hoavn gebouwd en wierdn er tringspoorn angelegd wa vo e straffe stimulans en groei vo de hoavn zorgde. Ierdeur groeide ôok de stadsagglomeroasje van Duunkerke. E poar joar voorn 1900 werd 't udige staduus gebouwd.
 
=== Twintigste êeuwe ===
Achter d'uutbroake van d'[[Êestn Weireldoorloge]] en den inval van de [[Duutsland|Duutsche]] in België wierd ip den twêedn oest [[1914]] Duunkerke in stoat van beleg verkloard, mo dankzy d'inondoasje van d'[[Yzer (riviere)|Yzervlakte]] bleef Duunkerke Frans. Duunkerke es wel e poar kêe gebombardeerd gewist deur Duutsche zeppelins. Duunkerke diende bist den oorloge surtout lyk bevôorroadiengsplekke vo't front en ontoal van geblesseerdn en kreeg achter den oorloge verschillige decoroasjes vo't courageus gedrag van zyn inweuners.
[[Image:British troops retreat dunkerque.png|thumb|right|200px|''Operation Dynamo'']]
 
Bist d'n [[Twiddn Weireldôorloge]] zoatn in meie [[1940]] de Fransche en Ingelsche soldoatn round Duunkerke in de tange deurda ze omsiengeld woarn deur de Duutsche. In de [[Slag by Duunkerke (1940)|Slag om Duunkerke]] probeerdn de Gallieerdn de Duutsche teegn te oudn, wa da under nie lukt, mo bist 'n tyd da de slag duurdigde (apeupri e weke) koestn de Gallieerdn in ''Operation Dynamo'' nog 400 000 soldoatn evacueern na Ingeland zoda die nie in d'and'n van de nazi's kwoamn. Duunkerke es by deze slag gebombardeerd gewist deur Duutsche vliegers, mo enigte joarn loater wierd ze by de bevrydienge van Vrankryk ipnieuw gebombardeerd, deze kêe deur vliegers van de Ingelsche [[Royal Air Force]]. Mo Duunkerke bleef zelfs achter de bevrydienge van Vrankryk nog bezet deur e Duutsch garnizoen ounder lydienge van vice-admiral Friedrich Frisius die em pas oovrgaf ip [[9 meie]] [[1945]], nen dag achter de kapituuloasche van Duutsland. Achter den oorloge wos e grôo dêel van Duunkerke verwoest en moest 't stad hêel ernieuw ipgebouwd word'n.
 
 
== Gebôorn in Duunkerke ==
Regel 49 ⟶ 57:
 
== Sport ==
De [[Vierdoagse van Duunkerke]] is e belangryke [[vélokoerse|koers]] op de wielerkalender. In 2001 startte de [[Rounde van Vrankryk]] in DuunkerknDuunkerke.
 
== Externe koppelieng ==