Jan Bart: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
[[Ofbeeldienge: Jean Bart mg 9487.jpg|thumb|right|Jan Bart geschilderd deur [[Mathieu Elias]], Musée national de la Marine, [[Parys]]]]
'''Jan Baert''', ôok gekend als '''Jan Baert''' of '''Jean Bart''' in't [[Frans|Fransche]] ([[Duunkerke]], [[21 oktober]] [[1650]] - odoar, [[27 april]] [[1702]]), wos e Vlamsche
==Leevn==
Jan Baert wos afkomstig uut e familje van Duunkerksche zêeman'n en militairn. Ze voader wos Cornil Baert e ze moedr Catherine Jansen. Zyn oovrgrôovoader [[Michiel Jacobsen]] wos vice-admiroal van de [[Leege Landn]] vo de [[Spanje|Spoansche]] keuniengn [[Filips II]], [[Filips III]] en [[Filips IV]]. Ierdeure wos Jan Baert ôok familje van [[Cornil Weus]] die ôok e Duunkerksche koaper wos en byst den [[Tachtigjoarign Oorlog]] teegn d'Ollanders a gevochten. Jan Baert klapte Vlams juuste lyk hêel zyn familje.
Ip 16 september 1652 (toenda Baert apeupri twêe joar oud wos) gink Duunkerke, da toen bezet wos deur Vrankryk, were oovr in Spoansche and'n. Mo by de [[Slag by Duunkerke (1658)|Slag by Duunkerke]] ip [[23 juni]] [[1658]] herooverde 't Fransche leegr van [[Henri Turenne]] de stad were ip de Spanjoard'n. Ip diezelfd'n oavend overandigde de Fransche keunink [[Louis XIV]] de stad aan de [[Ingeland|Ingelsche]] die ip die moment boundgenootn woarn van Vrankryk. Als Brits burger diende Baert em ip zyn twoalf joar an ip e smokkelschip ounder kapiting Jerome Valbué.
===Koaper vo de Republiek===
Vanaf zyn vuuftiende begoest em te voarn ounder 't commando van admiroal Michiel De Ruyter. Kort derachter, in 1666 allieerdn de [[Republiek der Zeevn Verenigde Provinciën|Verenigde Provincies]] ulder, in de contexte van de [[Twêede Ingels-Ollandsche Oorloge]] me Vrankryk teegn Ingeland. Zyn voader Cornil Baert gieng dôo byst da tie in dienste van d'Ollanders en Ingelsch schip attaqueerde. Jan Baert zelve wos êest ingescheept als luutenant ip't schip ''Vette varken'' da d'Ingelsche mouvementn moeste surveilleern. Byst de zomer van da jaar wierd em ingescheept ip de ''Zeven Provinciën'', 't vlaggeschip van d'Ollandsche marine. In juni 1667 nam tie ôok dêel an de [[Tocht na Chatham]] woarby da d'Ollandsche marine via de [[Medway]] en de [[Thems]] [[Londen]] wilden attaqueren, wa resulteerde in e beslissende Ollandsche oovrwinnienge. Achter de [[Vrede van Breda]] van [[13 juli]] [[1667]], die en ende moakte an de Twêede Ingels-Ollandsche Oorloge, gaf de Ruyter an Baert 't bevel oovr ''De Gouden Eend''.
===Koaper in Fransche dienst===
Wannêer Louis XIV in 1672 en oorloge start teegn de Verenigde Provincies en ezo de [[Ollandsche Oorloge]] begunt, es Baert twêede luutenant in [[Vlissingn]] en stapt ie tegoare me Charles Keyser oovr na de Franschn. In 1673 est'n twêedn in rang ouder koaper Willem Dorne an bôord van ''l'Alexandre'' die ounder Fransche voogdy en de garanti van koapersbrievn raids uutvoert ip vyandige bôotn. 't Joar derachter krygt Baert zelve 't commando oovr 't schip ''Le Roi David''. Ip 3 februari 1675 trouwt Baert me Nicole Goutier of Gontier (1659-1682) en gift oar als trouwcadeau e buutgemakt fregat. In april 1676 scheept Baert in ip ''La Royale''. In september van da joar, verkloarde Vrankryk den oorloge aan de [[Hanze|bound van Hanzesteed'n]]. In [[Amburg]] wierd zyn schip ''La Royale'' geplunderd mo de koaper kan toch nog in Duunkerke groakn. In de latste joarn van d' Ollansche Oorloge stoudn Baert nog an't bevel van verschillige bôotn woarmee n'em vele Ollandsche en ôok Ingelsche voartuugn verooverde of dee zienkn. In 1677 stound ie ip't fregat ''La Palme'' an't ôofd van e vloot van zes scheepn. In juni 1678 viel tie by [[Texel]] me vier scheepn 't Ollansche fregat ''Schiedam'' an woarby da tie zwoar geblesseerd groakte mo toch de ''Schiedam'' koeste veroovern en na Duunkerke bringn. Zyn succes bleef nie onipgemekt deur zyn chefs, de minister van de marine Jean-Baptiste Colbert en de keunink zelve. Ip [[10 oest]] [[1678]] tekenden Vrankryk en de Republiek 't [[Verdrag van Nymeegn]] wordeur er en ende kwam an d'Ollansche oorloge.
Achter de Vrede van Nymeegn kwam Bart officiël by de Fransche keuninklyke marine ip recommendoasje van [[Vauban]] en ip 8 januari 1679 wierd ie deur Louis XIV benoemd tot luutenant ter zêe. Deur de vrede tusschn Vrankryk, de Republiek en Ingeland wos't ip die moment relatief kalme vo Baert. In 1681 vertrok tie an't ôofd van't fregat ''La Vipère'' ip missie teegn Barbaryse zêeroovers die de [[Middellandsche Zêe]] onveilig makten. Ip die missie koest em verschillige piroatebôotn veroovern, mo achter nen tyd kwoamn de piroatn en Vrankryk ôok tot en akkôord. In dien tyd wierd Baert ôok geconfrounteerd me nen ôop miserie in zyn familje deurda zyn moedr dôogienk en e poar moand'n derachter ôok zyn dochter en ip' ende van't joar ôok nog zyn vrouwe Nicole stiervn.
In 1683 verkloarde Spanje den oorlog an Vrankryk en ezo begoest de [[Frans-Spoansche oorloge (1683-1684)]]. Byst dien oorloge koest Baert an bôord van ''Le Modéré'' tegoare me de markies van Ablimont e poar Spoansche scheepn entern in de gebuurte van [[Cadiz]] wa symbolisch wos vo de zwakte van de Spoansche marine in vergelykienge me de Fransche. De Spoansche keunink [[Koarel II van Spanje|Koarel II]] zag da antins in en tekende in 1684 rappe e bestand me Vrankryk ('t [[Bestand van Regensburg]]), woardeur de Frans-Spoansche oorloge ten ende kwam. In 1686 wierd Baert benoemd tot kapiting ip't marinefregat ''La Serpente''.
===De Neegnjoarige Oorloge===
| |||