Jan Bart: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Biografie greed, nog categorieën nodig
Regel 7:
Ip 16 september 1652 (toenda Baert apeupri twêe joar oud wos) gink Duunkerke, da toen bezet wos deur Vrankryk, were oovr in Spoansche and'n. Mo by de [[Slag by Duunkerke (1658)|Slag by Duunkerke]] ip [[23 juni]] [[1658]] herooverde 't Fransche leegr van [[Henri Turenne]] de stad were ip de Spanjoard'n. Ip diezelfd'n oavend overandigde de Fransche keunink [[Louis XIV]] de stad aan de [[Ingeland|Ingelsche]] die ip die moment boundgenootn woarn van Vrankryk. Als Brits burger diende Baert em ip zyn twoalf joar an ip e smokkelschip ounder kapiting Jerome Valbué.
 
[[Image:Van Soest, Attack on the Medway.jpg|thumb|right|Anval ip de Medway deur [[Pieter Corneliszoon van Soest]], 1667]]
===Koaper vo de Republiek===
Vanaf zyn vuuftiende begoest em te voarn ounder 't commando van admiroal Michiel De Ruyter. Kort derachter, in 1666 allieerdn de [[Republiek der Zeevn Verenigde Provinciën|Verenigde Provincies]] ulder, in de contexte van de [[Twêede Ingels-Ollandsche Oorloge]] me Vrankryk teegn Ingeland. Zyn voader Cornil Baert gieng dôo byst da tie in dienste van d'Ollanders en Ingelsch schip attaqueerde. Jan Baert zelve wos êest ingescheept als luutenant ip't schip ''Vette varken'' da d'Ingelsche mouvementn moeste surveilleern. Byst de zomer van da jaar wierd em ingescheept ip de ''Zeven Provinciën'', 't vlaggeschip van d'Ollandsche marine. In juni 1667 nam tie ôok dêel an de [[Tocht na Chatham]] woarby da d'Ollandsche marine via de [[Medway]] en de [[Thems]] [[Londen]] wilden attaqueren, wa resulteerde in e beslissende Ollandsche oovrwinnienge. Achter de [[Vrede van Breda]] van [[13 juli]] [[1667]], die en ende moakte an de Twêede Ingels-Ollandsche Oorloge, gaf de Ruyter an Baert 't bevel oovr ''De Gouden Eend''.
Regel 17 ⟶ 18:
In 1683 verkloarde Spanje den oorlog an Vrankryk en ezo begoest de [[Frans-Spoansche oorloge (1683-1684)]]. Byst dien oorloge koest Baert an bôord van ''Le Modéré'' tegoare me de markies van Ablimont e poar Spoansche scheepn entern in de gebuurte van [[Cadiz]] wa symbolisch wos vo de zwakte van de Spoansche marine in vergelykienge me de Fransche. De Spoansche keunink [[Koarel II van Spanje|Koarel II]] zag da antins in en tekende in 1684 rappe e bestand me Vrankryk ('t [[Bestand van Regensburg]]), woardeur de Frans-Spoansche oorloge ten ende kwam. In 1686 wierd Baert benoemd tot kapiting ip't marinefregat ''La Serpente''.
 
[[Image:Jean Bart statue Dunkirk.jpg|thumb|right|Standbêeld van Jan Baert in Duunkerke]]
===De Neegnjoarige Oorloge===
In 1688 gienk Vrankryk me d'[[Ierland|Iersche]] [[Jacobietn]] en d'[[Ottomoan'n]] als boundgenootn in oorloge teegn de [[Liga van Augsburg]] die bestound uut Ingeland, de Republiek, Spanje, 't [[Illig Roomsche Ryk]], de [[Savoie]] en [[Zweedn]] en ezo gienk de Neegnjoarige Oorloge van start. In 1689 wierd Baert tegoare me Claude de Forbin belast me't escorteern van konvooin ip't [[Kanoal]]. Byst dien dienst wierdn ze by't eiland [[Wight]] in de tange genoomn deur d'Ingelsche en gevangngezet en na [[Plymouth]] gezondn mo ze koestn ontsnappn en were in Vrankryk groakn. Vuuftien doagn achter zyn ontsnapppienge, ip 20 juni 1689, wierd Baert tot kapiting ter zêe van de keuninkyke marine ter beloonienge van zun inspanniengn vo em ip te offern om de konvooin van commercantn te beschermn. Ip 13 oktober van da joar trouwde em me zyn twêede vrouwe Marie Jacqueline Tugghe. 't Joar derachter, in 1690, kreeg tie tbevel oovr 't fregat ''L'Alcyon'' in de vlôot die gedelegeerd wierd deur Tourville, de vice-admiral van de vlôot van de Levant die opereerde in de Middellansche Zee teegn Ollandsche en Ingelsche bôotn. Ip [[10 juli]] [[1690]] vocht ie mee in de [[Slag by Beachy Head]] die resulteerde in e Fransche oovrwinnienge en derachter, in 1691 namtie tusschn juni en oest dêel an de ''[[Campagne de Large]]'' van Tourville teegn d'Ingelsche admiral Russell. Loater da joar toogde Baert nog mêer zyn vernuft ip zêe deur deur een Ingels-Ollandsche blokkoade van d'oavn van Duunkerke te breekn. Je koeste dus de oopn zêe bereikn woarda tie enigte bôotn plunderde en zyn buutgemakte stock afzette in Nôorweegn (da toen in vrede wos me Vrankryk). Derachter koest em ôok nog nen ôop Ollansche visserbôotn en ulder militaire escortes inpakkn en in de foule plunderde em ôok nog de [[Schotland|Schotse]] kustn.
 
Ierdeur werd Jan Baert rappe bekend in hi Vrankryk en in 1692 wierd em uutgenodigd deur keunink Louis XIV in [[Versailles]] en kreeg em eerbewyzn vo zyn oovrwinniengn ip zêe. In 1693 ad ie 't bevel oovr de 62 kanon'n tell'nde ''Le Glorieux'' nog olsan ounder d'orders van Tourville die ondertusschn ol tot maarschalk wos benoemd. Achter de Fransche oovrwinnienge in de [[Slag by Lagos (1693)|Slag by Lagos]] en d'innoame van't konvôoi van Smyrna, verloat ie me zyn schip de vlôot en versloat by [[Faro]] nog zes Ollandsche scheepn. Toen ze were woarn in [[Toulon]], d'uutvalsbasisse van de Fransche vlôot van de Levant, kreeg Baert den ipdracht om na Duunkerke te goan om doar 't commando te voern over en eskoader van zes fregattn om e vlôot me groan vanuut 't Nôorse iland Flecker binn'n t'oaln vo Vrankryk wa tie me succes deed.
Regel 26 ⟶ 28:
In 1695 bleevn d'Ingelschn de Fransche kust bestookn, voorol de strategisch geleegn oavnstad [[Saint-Malo]]. Jan Baert wierd er, tegoare me zyn oudste zeune François-Cornil Bart, belast me de verdedigienge van't fort ''Bonne-Espérance'' deed er me artillerie-anvalln d'Ingelsche wegvluchtn. In't begun van juni 1696 sloagde Baert der in om an bôord van de ''Maure'', e fregat me 54 kanongs, me 7 andere bôotn d'oavn van Duunkerke uut te voarn. Vo de twêede kêe lukte em er dus in om oundanks de blokkoage van d'Ollanders en d'Ingelsche om uut Duunkerke te voarn. Byst zyn toch outndekte em ip 17 juni by de [[Doggersbank]] e konvôoi va 112 commerce-scheepn die van de [[Baltische Zêe]] kwoamn en begeleyd wierdn deur zes Ollandsche ôorlogsscheepn. Achter e vrêe gevecht koest em tkonvôoi van d'Ollanders versloagn en veroovern. Mo de Ingelsche boundgenootn van de Republiek stuurdn ol rappe versterkienge achter Baert an, vanuut Ingeland kwam en eskoader van 13 bôotn ounder bevel van admiral Benbow om 't konvôoi were te pakkn. Deur zyn oundertal besliste Baert van vier veroverde Ollandsche oorlogsbootn plat te brand'n en de Ollandsche gevangen'n me de twêe andere were te loatn voarn na ulder land. Me Benbow achter zyn gat, besloot Bart van me zyn buut na [[Denemarkn]] (da ton in vrede wos me Vrankryk) te vluchtn woar em nen tyd bleef totda tie ip 28 september were in Duunkerke koeste binn'ngeroakn me 25 buurgemoakte commerce-scheepn en nog 1200 krygsgevangen'n, achter ontsnapt te zyn an d'Ingelsche bôotn van Benbow en an d'Ollansche admiral Wanzel. Vo zyn oovrwinnienge in de [[Slag by Doggersbank (1696)| Slag by Doggersbank]] wierd ie belôond me de titel van ''chef d'escadre'' van de Frans-Vlamsche provinsje.
 
[[Image:Tombe de Jean Bart.jpg|thumb|right|Zyn graftombe in de Sint-Elooiskerke in Duunkerke]]
Kort derachter kreeg em ipdrachte van François Louis de Bourbon-Conti, de prinse van Conti en de Fransche kandidoat vo't Poolsche keuningschap, na [[Dantzig]] te voern. Toenda de Liga da vernam, zoundn ze 19 oorlogsscheepn na Duunkerke vo da te verindern. Baert ad 10 scheepn ter beschikkienge mo prefereerde van me mo zesse te vertrekkn. Gaccompagneerd deur nen ôop Fransche notoabeln lyk Marc-Antoine de Saint-Pol (Hêer van Hécourt en commandant van de ''Jersey'') en Melchior de Polignac (die toen d'ambassadeur va Vrankryk in Pooln wos en loatr, in 1713 de kardinoal va Frankryk gieng komm'n), sloagde Bart erin van inde nachte van 6 ip 7 september Duunkerke uut te voarn en de vyandige bôotn af te schuddn. Zeevn doagn loatr kwoamn ze an by't nauw van de [[Sont]] en derachter, ip 15 september, wierdn ze verwelkomd in [[Koopnoagn]] (Vrankryk wos toen e boundgenôot van Denemarkn). Ip de 26ste kwoamn ze an in Dantzig vo der te verneemn da de teegnkandidoaat die gesteund wierd deur de Liga van Augsburg, Frederik-August van Saksen, ol gekrôond wos tout keunink [[August II van Pooln]]. Ze beslootn van ulder ambiesje nie te verre te dryven en ipnieuw te battern en ze kêerdn ton mo were na Vrankryk. Want onderttusschen wos ip [[20 september]] [[1697]] de [[Vrede van Ryswyk]] getekend tusschn de Liga van Augsburg en Vrankryk en ezo woster en ende gekommn an de Neegnjoarige Oorloge.
 
===Dôod===
In 1702 stound de [[Spoansche Successieoorlog]] ipt punt van 't escaleern en Jan Baert wos belast me't bewoapenen van en eskoader in Duunkerke, mo je zo noois e rolle kunn'n speeln in die oorloge want ne kreeg e zwoare loungontsteekienge. Je stierf an de gevolgn dorvan by em thuus ip 27 april 1702 an 51 joar. Zyn lichoam wierd begroavn in de Sint-Elooiskerke van Duunkerke. Zyn graf wierd er mo weregevoundn in 1928 byst ipgroaviengn in de kerke.
 
[[cs:Jean Bart]]
''(nog an te vulln)''
[[de:Jean Bart]]
[[en:Jean Bart]]
[[eo:Jean Bart la korsaro]]
[[es:Jean Bart]]
[[fr:Jean Bart]]
[[gl:Jan Bart]]
[[is:Jean Bart]]
[[it:Jean Bart]]
[[ja:ジャン・バール]]
[[lt:Jean Bart]]
[[nl: Jan Bart]]
[[nn:Jean Bart]]
[[pl:Jean Bart]]
[[pt:Jean Bart]]
[[ru:Бар, Жан]]
[[sl:Jean Bart]]
[[sv:Jean Bart]]
[[uk:Жан Бар]]