|
[[Ofbeeldienge:Herzogtum Lothringen 1000.PNG|thumb|300px|<center>Neder-Lotharingen (roze) en Ipper-Lotharingen (purper) (round et't joar 1000)]]
'''Ipper-Lotharingen''' (Lotharingia superior) was et't zudelik stik, envan 't [[Neder-Lotharingen]] et nôordelik stik#D'hertoogn van et Lotharingen|hertogdom [[Lotharingen]], achter datda et't in 959 gesplitst wierd. [[Neder-Lotharingen]] (Lotharingia inferior) was 't nôordelik stik.
Van 1047, ounder d’hertoogn van den Elzas, kwamt de Fransche noame ''[[Lorraine]]'' in gebruuk. ounder d’hertoogn van den Elzas.
Et't Hertogdom Ipper-Lotharingen bestound uut de nôordôostelikke Fransche regio [[Lorraine]] van nu, mè nog stikkn van modern Luxemburg en Duutsland derby. De belangrykste steedn woarn Metz, Verdun en Nancy.
Et't Hertogdom blêef bestoan tout datda et't in 1766 g’annexeerd wierd deur Frankryk en e Fransche provinsje kwam.
==Geschiedenisse==
Et't Hertogdom Lotharingen was oorsproundelik e [[stamhertogdom]] ounder et't [[Karoliengers|Karoliengisch]] Keunienkrykkeunienkryk [[Lotharingen]], da tusschn West- en Oost-Francië lag. 'tDe Wierdkeuniengn invan 903West- gestichten ounderOost-Francië [[Lodewykhen etder Kiend]]lange vôorn gevochtn.
In 870 wierd et, by ‘t [[verdrag van Meerssen]], gelykig verdêeld tusschn Lotharius zyn twi nounkels.krêeg [[Lodewyk den Duuts]] van krêeg[[Oost-Francië]] et't ôostelik stik, en [[Karel de Kletsn]] van [[West-Francië]] et't westelik stik. In 880 , wierdby ‘t [[verdrag van Ribemont (880)|Verdrag van Ribemont]] getêeknd. ’t Stik van Lotharingen, dat achterkwam ’t verdragstik van Meerssenda by West-Francië gekommn was , kwam nu ook by Oost-Francië, en [[Lodewyk de Joungn]] kwamvan keunienkOost-Francië vankrêeg hêel Lotharingen. ▼Et [[Lotharingen#Keuniengn van Lotharingen|Keunienkryk Lotharingen]] is lange verdêeld gewist tusschn [[West-Francië|West-]] en [[Oost-Francië]].
[[ Konradynen|KonradynLodewyk et Kiend]], den ênigste wettige zeune van [[Arnulf van Karinthië]], was de latste Karoliengische keunienk van Oost-Francië. In 903 gaf Gebhard, groaf van de Niddagouwe, Reyngouwe, Neder-Lahngouwe en Wetterau . In 903 gaft ie, zyn eign den titel van hertog van Lotharingen, in noame van Lodewyk et Kiend. (''Kebehart dux regni quod a multis Hlotharii dicitur''). Doamee wast ie e sôorte van platsvervanger van de jounge keunienk. ▼▲In 870 wierd et, by ‘t [[verdrag van Meerssen]], gelykig verdêeld tusschn Lotharius zyn twi nounkels. [[Lodewyk den Duuts]] krêeg et ôostelik stik, en [[Karel de Kletsn]] et westelik stik. In 880 wierd ‘t [[verdrag van Ribemont (880)|Verdrag van Ribemont]] getêeknd. ’t Stik van Lotharingen, dat achter ’t verdrag van Meerssen by West-Francië gekommn was, kwam nu ook by Oost-Francië, en [[Lodewyk de Joungn]] kwam keunienk van hêel Lotharingen.
In 911 stierf Lodewyk et Kiend. De [[Huus Reginar|Reginars]], die lange gevochtn hen teegn de Konradynn vo de macht in Lotharingen, koozn ounder ’t leiderschap van hertog Reginar I de Karolienger [[Karel de Simpeln]] van West-Francië as keunienk van Lotharingen, in de plekke van de Konradyn [[Konrad I van Oost-Francië|Konrad I]], die wel verkoozn was in Oost-Francië.
Lodewyk et Kiend, den ênigste wettige zeune van [[Arnulf van Karinthië]], was de latste Karoliengische keunienk van Oost-Francië. In dien tyd was de belangrykste
▲[[Konradynen|Konradyn]], Gebhard, groaf van de Niddagouwe, Reyngouwe, Neder-Lahngouwe en Wetterau. In 903 gaft ie zyn eign den titel van hertog van Lotharingen, in noame van Lodewyk et Kiend. (''Kebehart dux regni quod a multis Hlotharii dicitur''). Doamee wast ie e sôorte van platsvervanger van de jounge keunienk.
MoarIn in 910922 wierdkost [[KarelHendrik de SimpelnVeugeloare]] verkooznKarel toutde keunienkSimpeln van Lotharingenverjoagn en kwamin 925 etkost keunienkrykie Lotharingen were ounder WestOost-Francië briengn. Lotharingen was van ton e stamhertogdom ounder 't Duuts Ryk.
In 922 kost [[Hendrik de Veugeloare]] Karel de Simpeln verjoagn uut Lotharingen en in
925 kost ie ‘t were ounder Oost-Francië briengn. Lotharingen was van ton e stamhertogdom ounder et Duuts Ryk.
==De splitsienge van ’t hertogdom Lotharingen==
In 959 verdêelde Bruno de Grôotn ’t hertogdom in twi stikkn: Neder-Lotharingen (Lotharingia inferior) en Ipper-Lotharingen (Lotharingia superior).
Bruno was de joungste zeune van Hendrik de Veugeloare van ’t Saksisch [[HuusOttoons OttoonnHuus]], en e broere van [[Otto I (HRR)|Otto I]], die in [[962]] keizer van et't [[Hillig Rôoms Ryk]] kwam. Bruno was aartsbisschop van KeulenKeuln en de latstn hertog van hêel ’t hertogdom Lotharingen. Je stelde twi vice-hertoogn an: Godfried I vo Neder-Lotharingen en Frederik I vor Ipper-Lotharingen.
De twi hertogdommn giengn elk under weg. Ze kwoamn justeollêne were tegoare van 1033 tout 1044 ounder Gozelo I.
==D'hertoogn van Lotharingen tout an de splitsienge==
*Karel IV (1625-1634)
*Nicolas II (1634-1635)
1635 – 1659: Fransche bezettienge ([[Lodewyk XIV]] en zyn voader)
*Karel IV (1659-1670) (were)
1670 – 1697: Fransche bezettienge
*Karel V (1675-1690)
*Leopold (1690-1729)
*[[Frans I van et (HRR)|Frans III Stefan]] (1729-1737) was ook keizer van et't [[Hillig Rôoms Ryk]] van 1745 toettout 1765.
===Huus Leszcyński===
*Stanislaus I Leszczyński (1737-1766)
ByIp de't ''Vredeende van Weenn'' in 1738, achter de Poolsche successieoorloge , kwoamn Frankryk, et't [[Huus Habsburg]] en et't Huus Vaudémont van Lotharingen overêen da Stanisław Leszczyński, die verloorn haad van Augustus III van PolenPooln, et't hertogdom Lotharingen krêeg. Zyn dochter Maria Leszczyńska was in 1725 getrouwd mè Lodewyk XV van Frankryk en ze was azo keuniginne van Frankryk gekommn. Stanisław Leszczyński krêeg Lotharingen ip vôorwoarde dat et't achter zyn dôod in handn zou kommn van Frankryk. Hertog Frans Stefan krêeg als compensoasje et grôothertogdom Toscane, woa da de latste [[Medici]] gestorvn was zounder ipvolger. Frankryk beloofde van de ''Pragmatieke Sanctie'' t’anveirdn, woadeure dan de dochters ook de trône van under voader kostn ervn, en ze wildn Maria-Theresia steunn als ipvolger van d’Habsburgsche bezittiengn. Karel III van Spanje, den oudste zeune van [[Filips V van Spanje|Filips V]], krêegt de keunienkrykn [[Noapels]] en Sicilië.▼Kykt ook no [[Neder-Lotharingen#D’hertoogn van Neder-Lotharingen|d’hertoogn van Neder-Lotharingen]]
==Huus Habsburg-Lotharingen==
[[Ofbeeldienge:Wappen Habsburg-Lothringen Schild.svg|thumb|150px|<center>'t Woapn van Habsburg-Lotharingen]]
In 1736 trouwde hertog [[Frans I van et HRR|Frans Stefan]] mè [[Maria-Theresia van Ôostnryk]], dochter van keizer [[Karel VI van et HRR|Karel VI]]. Da was ’t begun van et [[Lyste van Rooms-Duutsche keuniengn en keizers van et Hillig Rooms Ryk#Huus Habsburg-Lotharingen|Huus Habsburg-Lotharingen]].
▲By de ''Vrede van Weenn'' in 1738, achter de Poolsche successieoorloge, kwoamn Frankryk, et [[Huus Habsburg]] en et Huus Vaudémont van Lotharingen overêen da Stanisław Leszczyński, die verloorn haad van Augustus III van Polen, et hertogdom Lotharingen krêeg. Zyn dochter Maria Leszczyńska was in 1725 getrouwd mè Lodewyk XV van Frankryk en ze was azo keuniginne van Frankryk gekommn. Stanisław Leszczyński krêeg Lotharingen ip vôorwoarde dat et achter zyn dôod in handn zou kommn van Frankryk. Hertog Frans Stefan krêeg als compensoasje et grôothertogdom Toscane, woa da de latste [[Medici]] gestorvn was zounder ipvolger. Frankryk beloofde van de ''Pragmatieke Sanctie'' t’anveirdn, woadeure dan de dochters ook de trône van under voader kostn ervn, en ze wildn Maria-Theresia steunn als ipvolger van d’Habsburgsche bezittiengn. Karel III van Spanje, den oudste zeune van [[Filips V van Spanje|Filips V]], krêegt de keunienkrykn [[Noapels]] en Sicilië.
Stanisław Leszczyński was de latstn hertog van Ipper-Lotharingen. Je stierf in februoari 1766 en [[Lorraine]] kwam e Fransche provinsje tout an de Fransche Revoluusje.
In 1789, met de Fransche Revoluusje, wierdn de provinsjes gereorganiseerd in [[Departementn van Vrankryk|departementn]], en Lorraine wierd gesplitst in vier departementn: Meurthe-et-Moselle, Meuse, Moselle en Vosges.
In 1871, achter de Frans-Duutschn oorloge, wierd et't nôordelik stik round Metz met et't grotste stik van den Elzas en de Moselle-regio, g’annexeerd deur et't nieuw Duuts Ryk., en ‘t Krêegtkrêegt de noame ''Elzas-Lotharingen''. ’t Blêef e stik van Duutsland tout an ’t ende van den [[Êeste Weireldoorloge]], achter da keizer Wilhelm II van Duutsland ofstand gedoan haad.
In november 1918 wierd et't ounofhankelik verkloard met de steun van de [[Verênigde Stoaten van Amerika|Verênigde Stoatn]] en achter e poar doagn wierd et't were g’annexeerd deur Frankryk. In 1940 gieng et't were no Nazi Duutsland binst de [[Twidde Weireldoorloge]], moar in november 1944 kwam et't definitief by Frankryk. Nu is Lorraine e [[Regio (Vrankryk)|Fransche regio]].
[[Categorie:Ertogdom]]
| 