Versie van 3 okt 2012 21:07 bewerkn Zeisterre (discuusjeblad \| bydroagn) beheerders 26.306 bewerkingen Geen bewerkingssamenvatting ← Vorige veranderienge		Versie van 3 okt 2012 21:20 bewerkn ersteln Zeisterre (discuusjeblad \| bydroagn) beheerders 26.306 bewerkingen Geen bewerkingssamenvatting Volgende veranderienge →
Regel 6: Verderup ligt den hypothetische Oortwolke, up een afstand van mêer dan duusd kêern den afstand van de Kuipergordel, woarvan dat er gepeisd wordt dat het de bronne van ol de langetermynkomeetn is. Binn'n de grenzn van 't zunnestelsel beweegn der under veel klêendere hemellichoamn gelik komeetn, meteoroiedn en interplanetair stof. Verder is 't er nog de zunnewiend, wadda plasma is da van de zunne wegstrôomt en an de butenkant van 't zunnestelsel de ''heliopause'' vormt woarda de zunnewiend 't interstellair medium tegenkomt. Zes van de planeetn en drie van de dwergplaneetn hèn nateurlike satellietn, die "moann" genoemd ~~word~~wordn achter den eirde zyn moane. Olleviere de gasreuzn hèn planetaire riengn die uut stof en ysdêeltjies upgemakt zyn. == Ontdekkienge en exploroatie == Regel 17: 't Overgrôote dêel van 't zunnestelsel is upgenoomn deur de zunne zelve, die een gilve hoofdsequenciesterre van de G2-klasse is en die 99.86% van de massa van 't zunnestelsel besloat. De zunne zyn zwoartekracht domineert ton ook 't hêele zunnestelsel. De gasreuzn kommn voa 99% van de resterende massa in anmerkienge, woarvan da Jupiter en Saturnus tope 90% vormn. De mêeste grôote hemellichoamn hèn een boane die in 't zelste ~~valk~~vlak as den eirde zyn boane ligt, ook gekend as 't ecliptisch vlak. Binst dan de planeetn dichte teegn 't ecliptisch vlak liggn, zyn de boann van komeetn en Kuipergordellichoamn veel mêer excentriek en dikwils met een grôoten hoek tegenover 't ecliptisch vlak. Ol de planeetn en de mêeste andere hemellichoamn loopn in under boane in de zelste richting as d' eirde, wadda (ojje van de zunne zyn nôordpool kykt) in de richtienge tegenover da van 't horloge loopt. De best bekende uutzounderienge is Halley's Komete. Kepler's wettn van planetaire bewegienge beschryvn bede boann van hemellichoamn round de zunne. Volgens die wettn beweegt zoan lichoam in een elliptische boane woardat de zunne in êen van de focoale puntn ligt. Up zoan elliptische boane hèt een hemellichoam een plekke woada 't dichtste teegn de zunne komt (''perihelion''), en êen woda 't verste van de zunne stoat (''aphelion''). De snelheid varieert ook, en is 't rapste tegen 't perihelion en 't traagste tegent' aphelion. Planeetn hèn een boane da praktisch een cirkel is, binst dan de boann van komeetn vrê uutgerekt zyn. Den tyd dat een hemellichoam nôodig hèt vor een volledige boane of te leggn hangt of van de lengte van de lange asse van d' elliptische boane: hoe korter dat de lange asse is, hoe korter ~~datd~~da t't joar is. Ofstandn in 't zunnestelsel wordn dikwils gemeetn in ''astronomical units'' (AU), een moate die overêenstemt met den gemiddelden ofstand van d' eirde noa de zunne. D' ofstandn tussn ~~the~~de boann van de planeetn neem toe noarmoate da je verder noa 't butenste van 't zunnestelsel goat. Venus is omtrent 0.33AU verder van de zunne dan Mercurius, binst da Saturnus 4.3AU verder ligt dan Jupiter, en Neptunus 10.5AU verder dan Uranus. De mêeste planeetn hèn secondaire stelsels van undern eigen, met moann die soms grôter zyn dan de klêenste planeetn. 't Mêerendêel droait in de zelste richtinge gelik de hoofdplanete, en dikwils droain ze synchroon, wadda betêekent dan z' oltyd de zelste kant noa de planete toogn.

Zunnestelsel: verschil tussen versies