Archaeopteryx: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 2:
'''''Archaeopteryx''''' is den oudstn en mêest primitieve [[veugel]] da me kenn'n. De name kom van 't Grieks ἀρχαῖος (''archaios'') wa da "oud" betêkent, en πτέρυξ (''pteryx''), wa da "vleugel" of "plume" betêkent.
''Archaeopteryx'' leefde in de loate Juraperiode (150–145 miljoen joar geleen) in wa da nu zudelik Duutsland is, moar in den tyd een
''Archaeopteryx'' was in grôotte vergelykboar met een [[ekster]] en kost toet an een lengte van 0,5 meters groein. Oundanks dat je klêne was en kost vliegn mè zyn brêe vleugels, hèt ''Archaeopteryx'' veel mêer gemêen mè de vlêesetende dinosauriërs gekend as ''Deinonychosauria'' dan mè moderne veugels: de kaakn mè scherpe tandn, oarms mè drie viengers die klauwn hèn, een lange steirt, een
't Êeste min of mêer volledig exemploar van ''Archaeopteryx'' was gevoundn in 1861, moa twê joar achter da [[Charles Darwin]] zyn boek ''On the Origin of Species'' haad uutgebrocht, en 't wierd onmiddellik een belangrik bewysstik in 't [[Evolutietheorie|evoluusjedebat]]. Tegenwôordig zyn der elf exemploarn van ''Archaeopteryx'' (êen plume en tien mêer volledige exemploarn) gevoundn, woavan dan de mêeste wetenschappers peizn da 't om de zelste sôorte goat. 't Zyn ook de vroegste bewysstikkn van vluchtpluumn, woardat de vlagge an weerskantn van de pluumspille of ''rachis'' asymmetrisch is.
Regel 12:
''Archaeopteryx'' was een primitieve veugel die in 't ''Tithonioan'', de latste stage van de Juraperiode (150-145 miljoen joar geleen), leefdige. Ol d' exemploarn van ''Archaeopteryx'' zyn gevoundn in de kolkstêen van [[Solnhofen]], die een [[lagerstätte]] is de fossieln doar vrê goed bewoard hèt.
''Archaeopteryx'' was omtrent de zelste grôotte van een normoale moderne veugel, mè brêe
Vor een langn tyd achter da ''Archaeopteryx'' in 1861 was gevoundn, bleef het 't ênigste overgangsfossiel met de dinosauriërs. Loater, vanof 1996 zyn der
== Paleobiologie ==
Regel 39:
[[Ofbeeldienge:Archaeopteryx lithographica (Cast of London Specimen).jpg|thumb|Replica van 't Londenexemploar]]
Kort derachter, in 1861, wierd het êeste skelet, 't zogenaamde
Sedertdien zyn der nog tien andere exemploarn ountdekt:
Regel 57:
Een achtste, gefragmentèrd exemploar wierd ountdekt in 1990, nie in de Solnhofenkolkstêen, moar in joungere laagn teegn Daiting, Suevia.
[[Ofbeeldienge:Archaeopteryx (Chicken Wing).jpg|thumb|left|Bürgermeister-Müllerexemploar ("chicken wing")]]
Een ander fragmentair fossiel wierd in 't
[[Ofbeeldienge:Archaeopterix ka03.jpg|thumb|Het Thermopolisexemploar]]
't Thermopolisexemploar was vor een langn tyd in privébezit achter dat in 2005 was ountdekt, moar derachter was 't as een schenkienge gegeevn an het ''Wyoming Dinosaur Center'' in Thermopolis. 't
Een tienste exemploar is ountdekt in 2007 en beviendt hem nu in 't Royal Tyrrell Museum, Drumheller, Alberta, Canada, en wordt beschouwd as 't mêest volledige en best bewoarde exemploar.
Regel 100:
* ''Archaeopteryx bavarica'' Wellnhofer, 1993
* ''Wellnhoferia grandis'' Elżanowski, 2001
Ollêne de latste
=== ''Archaeopteryx'' en ''Protoavis'' ===
| |||