Bergn (België): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Addbot (discuusjeblad | bydroagn)
k Bot: Migrating 59 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q83407 (translate me)
Beschryvienge by 't aptjie
Regel 1:
'''Bergn''' (in 't [[Frans]] ''Mons'') is een stad met omtrent 91.000 inweuners, en is den hoofdstad van de Belgische provincie [[Henegouwn]]. Bergn is ook êen van de vuuf hoovn van beroep in België. De patrôonhillige van de stad is Sint-Waltrudis.
[[Ofbeeldienge:0 Mons - Panorama vu du Mont Héribus (1).JPG|thumb|right|275px|Bergn]]
Bergn ligt an den ôostkant van 't industriegebied de [[Borinage]], omtrent 50 km ten zuudn van [[Brussel]] en 200 km ten nôordn van [[Parys]], en wordt gediend van twê ottostraadn, den E19 noa Brussel, en den E42 noa [[Luuk]].
 
Regel 7:
== Geschiedenisse ==
=== Vôorhistorie toet an de Middelêeuwn ===
[[Ofbeeldienge:Mons JPG01.jpg|left|thumb|De Sint-Waltrudis kerke en belfort.|250px]]
 
D' êeste têkens van leevn in de streke kommn van Spiennes, woarda de beste vierstêenwerktuugn van de [[Neolithicum|joungn stêentyd]] in Europa zyn gevoundn. In den tyd van [[Julius Caesar]] weundigden de [[Nervii|Nerviërs]] in de streke. Den oude name voar Bergn, ''Castrilocus'' of kampplatse, doet der an peizn dat er hier een Romeins kamp moe gewist zyn, moa beholve d' ontdekkienge van een begraafplatse uut den 2<sup>e</sup> êeuwe is ter doa gin bewys van. Bergn laag wel nie verre van een aftakkienge van de Romeinse [[heirweg]] die van Bavay noar Asse liep. Loater wierd de name veranderd toet ''Montes'', achter d' heuvels woarup da 't kamp was gebouwd.
Regel 15:
 
Gelik de nabeurige stad [[Ath]], was Bergn in een versterkte stad uutgebouwd ounder 't bewind van Boudewyn IV, [[Groafschap Henegouwn|graaf van Enegouwn]] (1120 - 1171). Binnenkort staak Bergn den hoofdstad van dien tyd, Valenciennes, noa de krône, en wierd een belangrik besteurs-, commerciêel en ounderwyscenter, en uutendelik, in 1295, den hoofdstad van Enegouwn. Deur de groei van de bevolkienge (van 4.700 inweuners an 't begin van de 13<sup>e</sup> êeuwe toet 8.900 an 't begin van de 15<sup>e</sup> êeuwe) moest er een twidde, grôtere stadsmeur gebouwd wordn, mè zes stadspôortn. De lakenhandel laag an de basis van Bergn zyn economische groei, die deurde toet an de godsdienstôorloogn van de 16<sup>e</sup> êeuwe.
 
[[Ofbeeldienge:Mons JPG0101.jpg|thumb|Markt en stadhuus van Bergn met 't belfort up den achterground|250px]]
 
=== Tachtigjoarige Oorloge ===
[[Ofbeeldienge:Mons JPG0101.jpg|thumb|Markt en stadhuus van Bergn met 't belfort up den achterground|250px]]
Op 24 mei 1572 viel Lodewyk van Nassau aan 't hoofd van 500 man onverwachts de stad binn'n, woardat je mè gêestdrift onthoald wierd, omdat de bevolkienge vrê malcontent was met den [[hertog van Alva]]. 't Plan was da Lodewyk van Nassau versterkiengn zou krygn van Gaspard de Coligny, moar omdat die vermôord was in de Bartholomeüsnacht was tjem verplicht van em over te geevn. Alav naam up een vrêde maniere wraak up de bevolkienge, en een grôot aantal burgers wierdn g'arresteerd, gefolterd, ter dôod gebrocht en under bezittiengn in beslag genoomn. En doamee was den economische bloei van Bergn verby.
 
OpUp 24 mei 1572 vielviél Lodewyk van Nassau aanan 't hoofdhoôfd van 500 man onverwachtsoenverwachts de stad binn'n, woardat je mè gêestdrift onthoald wierd, omdat de bevolkienge vrê malcontent was met den [[hertog van Alva]]. 't Plan was da Lodewyk van Nassau versterkiengn zou krygn van Gaspard de Coligny, moar omdat die vermôord was in de Bartholomeüsnacht was tjem verplicht van em over te geevn. Alav naam up een vrêde maniere wraak up de bevolkienge, en een grôot aantal burgers wierdn g'arresteerd, gefolterd, ter dôod gebrocht en under bezittiengn in beslag genoomn. En doamee was den economische bloei van Bergn verby.
 
=== 17<sup>e</sup> en 18<sup>e</sup> êeuwe ===
Regel 40:
File:Mons Car d'Or.jpg|<center>Praalwaagn ''Car d'Or''
File:Mons beffroi JPG01B.jpg|<center>Belforttorre van Bergn
File:0 Mons - Singe du Grand Garde (1).JPG|<center>'t Beroemd aptjie van de groôte garde "Singe du Grand 'Garde"
File:MonsSchrijn.jpg|<center>Graf van Waltrudis
File:Mons 050602 JPG0106.jpg|<center>Spoans huus