|
't Is een woapn dad ofhankelik van d'uutvoerienge een zekere lichamelikke kracht vereist, mo vorol een anzienlikke veirdigheid. In de [[middelêeuwn]] wierd er van iedere ridder verwacht dat je e zwoard haad en d'er koste mee ommegoan.
Os e zweird nie wier gebruukt, staak'n ze 't in e schede voe te beschermn teegn vocht en beschoadigiengen, en voe te voorkommn da 't onbedoeld etwien verwoendt. De schede, die in [[Europa]] mêestol mè leer of stoffe is beklêed, angt met e rieme an de lienkerkant van den drager ip euphoogte; azo kan 't zwoard gemakkelik en rap getrokkn wordn.
==Soamenstellienge==
==Samenstelling==
[[Ofbeeldienge:Espadon-Morges.jpg|thumb|ÊE Zwitsers zwoard.]]
't zwoardZwoard bestoat uut de volgnde oenderdeêlnoenderdêeln:
* 't '''gevest''' is 't deêldêel datvoe oevastvaste biêdtte pakkn, en da typisch bestoat typisch uut:
** de '''greepe''', woardat dend' and in past
** de '''pareerstange''' (stootploate) is, een metoaln stange tusschn de greepe en kliengde klienge, die gebruukt ka wordn voe 't woapn van den tegenstander ip te vangn. Soms êtet dad oenderdeêloenderdêel de vorme van êe schyve, soms oentbrikoentbrikt et.
** de '''pommel''' (knop) zit oender an 't gevest. 't êtEt verschillnde functjesfuncties: 't uitbalanceernuutbalanceern van het't zwoard, vorkommn datda den't and van de greepgreepe sliêrtsliert, extra oevastegrip voe den't anderenander and, êen soms oakôok voe bevestigienge van de klienge an 't gevest. De pommel kud'oak ôok (o je den truuk kent) gebruukt wordn voe mee te sloan.
* de '''kliengklienge''' is 't blad (lemmette) van 't zweird, en is oltyd van metoal (stoal) gemaaktgemakt.
** de '''punt''' is 't bovenste, puntige gedeêltegedêelte. SommigeSommigte zwoardn die olleêneollêene wordn gebruukt voe mee te kapp'n, ênen geêngêen punt.
** de '''snee''' is de scherpe kant van 't zwoard. Dubbelzydige zwoarden ênen e snee an de tweêtwêe kantn van de kliengklienge.
** de '''rugge''' is by ienkelzydige zwoarden de kant die nietnie scherp is.
** de '''geule''' is een oendiêpeoendiepe uutspoarienge aanan de zykant en in de lengte van de klienge. 't Dient in ded' eêsteêeste platse voe gewichte te bespoarn, mor êded ollichte oakôok een esthetische woarde. De meêstemêeste zwoardn ênen gin geule of één geule, sommigte ênen d'er 2.
** oloender an de klienge, boovn de pareerstange, zit soms een oengescherpt deêldêel: 't '''ricasso'''. IêrIer wordt dikkelst de stempel van de maker gezet. By tweêandigetwêeandige zwoardn is dad oenderdeêloenderdêel soms extra groôtgrôot en met leer bekleed voe grepe te geevn aanan den't andernander and.
** den '''angel''' is 't oenzichtboare deêldêel oloender an de klienge, da voe de verankerienge in 't gevest zorgt.
* de '''schede''' diêntdient voe t't zwoard in te steek'n os 't nie gebruukt wordt. GeweunlijkGeweunlik zit er doedor olleêneollêene de klienge van 't zwoard. 't Beschermt eênerzydsêenerzyds 't zwoard tegnteegn aantastiengeantastienge en anderzyds den drager en ommestoanders teegn oengelukken.
==Smeedkunste en constructjeconstructie==
De woapensmeedkunst bereikte eur oogtepunt in 't smeeêensmeeën van zwoardenzwoardn. De vereisten voe de goeie eigenschappn van êe zwoard zyn enorm en soms tegenstrydig.
't moeMoe kunn'n dien'n voe te steek'n, 'tte houwn, te snyen en te pareren. ÊE goêdgoed zwoard moet vorol scherp en deurzoam zyn. Voe de snee beteêkntbetêeknt dadde datda 't metoal ard en slytvaste moe zyn. ÊE heêlehêele kliengklienge in zo'enn stoal god eêrderêerder gemakkelik breekn omdatomda 't nie flexibel genoeg is voe d' energie van den slag 't' absorbeern. DoromDoarom wordt de reste van de klienge uut 'zocht' stoal gemakt.
==Oentstoan en oentwikkelienge van 't zwoard==
| 