|
[[File:Carte des peuples francs (IIIe siècle).svg|thumb|300px|<center>De Frankische stamn in 't groen (3e êeuwe)<br /> 't Romeins Ryk in 't geel]]
[[Ofbeeldienge:Germanen_50_n._Chr.png|thumb|Germoansche Stammn round 50 p. Chr. (de Frankn in 't rôod)]]
[[File:Franken Expansion bis 6Jhdt.png|thumb|<center>Uutbreidienge van de Salische Frankn in 't geel en de Reynfrankn in 't oranje]]
[[Ofbeeldienge:Franks expansion.gif|thumb|<center>Groei van 't Frankisch Ryk van 481 tout 870]]
De '''Frankn''' (Latyn: ''Franci'' of ''gens Francorum'') woarn West-Germoansche stammn die in 't begun van uze joartellienge ten nôordn en ôostn van de [[Nederreyn]] leefdn.
Ênigte stammn van de Frankn woarn:
Olgauwe begostn ze met hunder invoasies. Ze vieln ‘t [[Romeins Ryk]] binn en vestigdn hunder over hêel 't nôordelik [[Gallië]].
*de Saliërs
*de Chamoaven
== De Salische en Ripuarische Frankn ==
*de Brukteeren
D’r wierd ol vroeg 'n ounderscheid gemakt tusschn Salische Frankn en Ripuarische Frankn.
*de Tencteeren
* De Salische Franken vestigdn hunder officieel in 358 in Toxandrië, ’t gebied tusschn de [[Moas]] en de [[Schelde]], [[België]] en [[Holland]] van nu. ▼*de Amsivoaren
* De Ripuarische Frankn verbleevn zudelikker, ter oogte van Keuln, round de [[Reyn]].
*de Usipeeten
In den tyd van de volksverplatsiengn vestigdn de ''Ripuarische Frankn'' hunder an den andere kant van de Reyn in Gallië. Keuln kwam in hunder handn en ze bezettegen de streke tusschn Koblenz, Trier en Metz. Round 440 plunderdn ze de stad Trier. Achter e gevecht ▼*de Chattuoaren
slôot de Romeinsche veldeer Flavius Aetius 'n verdrag, woarby dat ’n de verantwoordelikheid gaf an de Frankn vo de middenlôop van de Reyn te verdedign.
*de Tubanten
In 358 krêegn de ''Salische Frankn'' van de Romeinn de stoatus van ''foederati'' (boundgenootn) over ‘t Romeins gebied in de Scheldevalleie en tusschn de grôte riviern. De stoatus van foederati wilde zeggn da de Frankn mostn zorgn vo de verdedigienge van da stik van ‘t Romeins Ryk. Ze mostn ton gin belastiengn betoaln. De Salische Frankn profiteerdn doavan en controleerdn ol gauwe hêel Holland (ounder de riviern) en Nôord-België van nu. Ze paktn de macht over. ▼[[Ofbeeldienge:Portrait Roi de france Clodion.jpg|thumb|Chlodio, keunienk van de Salische Frankn in 425]]
==De grôte volksverplatsiengn en invoazjes==
== De Meroviengers ==
De Frankn vieln ol van in 257 't [[Romeins Ryk]] binn, moar in 406 stoakn ze me grôte bendes de [[Reyn]]grenze over en begostn ze me de grôte invoazjes van [[Gallië]].
Tusschn 428 en 448 stound ’t gebied ounder ’t gezag van Chlodio. Je kôos [[Doornik]] ols machtscentrum. Je wierd ipgevolgd deur zyn zeune [[Merovech]], die de noamgever was van de dynastie van de [[Meroviengers]]. Zyn zeune, Childerik I was de voader van [[Clovis I]]. ▼
▲*D'r wierd ol vroeg 'n ounderscheid gemakt tusschn Salische- en Ripuarische Frankn. De Salische Franken vestigdn hunderunder officieel in 358 in Toxandrië, ’t't gebied tusschn de [[Moas]] en de [[Schelde]] , ('t hudige [[België]] en [[Holland]] ). De Ripuarische Frankn verblêevn zudelyker, ter hoogte van nuKeuln, round de [[Reyn]].
In 481 volgde Clovis zyn voader ip ols keunienk van de Salische Frankn in [[Doornik]]. Je was ton zestien joar oud.
Je liet hem loater bekêern tout de Rôomsche kerke en liet hem in Reims doopn deur bisschop Remigius. Uze streekn kwoamn in de volgnde êeuwn mêer en mêer ounder invloed van ’t christelik gelôof.
▲In den tyd van de volksverplatsiengn vestigdnhaan de de ''Ripuarische Frankn '' hunder(of Reynfrankn) under an den andere kantoverkant van de Reyn gevestigd in Gallië. Keuln kwam in hunderunder handn en ze bezettegenbezettegn de streke tusschn Koblenz, Trier en Metz. Round 440 plunderdn ze de stad Trier. Achter e gevecht sloot de Romeinsche veldheer Flavius Aetius e verdrag, woarby dat 'n de verantwoordelykheid gaf an de Frankn vo de middenlope van de Reyn te verdedign.
Clovis hèt ol de Frankn ounder êen leider verênigd en in 486, tien joar achter ’t ofzettn van de latste keizer van ’t West-Romeins Ryk, Romulus Augustulus, versloegt ‘n Syagrius, de latste Romeinsche gouverneur in ’t nôordn van Gallië. ’t [[West-Romeins Ryk]] wierd nu vervangn deur ‘t [[Frankisch Ryk]]. ▼
▲In 358 krêegn de ''Salische Frankn '' van de Romeinn de stoatus van ''foederati'' (boundgenootn) over ‘t't Romeins gebied in de Scheldevalleie en tusschn de grôte riviern. De stoatus van foederati wilde zeggn da de Frankn mostn zorgninstoundn vo de verdedigienge van da stik van ‘t't Romeins Ryk. Ze mostn ton gin belastiengn betoaln. De Salische Frankn profiteerdn doavan en controleerdn ol gauwegouwe hêel Holland (ounder de riviern)streke en Nôord-België van nu. Zeze paktn de macht over.
’t Nieuw stik van zyn ryk wierd [[Neustrië]] (‘t nieuw land) genoemd en 't oud ôorsprounkelik gebied, [[Austrasië]] (‘t ôostelik land).
▲Tusschn 428 en 448 stound ’t't gebied ounder ’t't gezag van Chlodio. Je kôoskoos [[Doornik]] ols machtscentrum. Je wierd ipgevolgd deur zyn zeune [[Merovech]], die de noamgever was van de dynastie van de [[Meroviengers]]. Zyn zeune, Childerik I was de voader van [[Clovis I]].
Achter den dôod van Clovis wierd zyn ryk verdêeld ounder zyn vier zeuns en woarn d’er constant spanniengn tusschn Austrasië en Neustrië. Mêer of hounderd joar lank woarn z’in oorloge. De gebiedn zyn nog verênigd gewist ounder Chlotarius en ôok ounder Clothar II, moa da deurde nie lange. ▼
▲In 481 volgde Clovis hètzyn voader ip ols keunienk van de Salische Frankn in Doornik. Je verênigde ol de Frankn ounder êen leider verênigd en in 486, tien joar achter ’t't ofzettn van Romulus Augustulus, de latste keizer van ’t West-Romeins Ryk , Romulus Augustulus, versloegt ‘n'n Syagrius, de latste Romeinsche gouverneur in ’t't nôordn van Gallië by Parys. ’tLoater [[West-Romeinsveroverdn Ryk]]de wierdFrankn nuook vervangn't deurzuudn ‘tvan Gallië en goavn z'under noame: 't ryk van de Frankn an [[ Frankisch RykFrankryk]].
In de 7ste êeuwe begost de periode van de [[Hofmeier]]s.
Pepeyn van Herstal, Hofmeier van Austrasië, van 't huus van de [[Pepinidn]], versloeg in 687 Berthar, Hofmeier van Neustrië, in Tertry. Van nu vôors woarn de twêe rykn definitief verênigd. Pepeyn van Herstal was de latstn van de Pepinidn omda zyn ounwettige zeune, Karel Martel, nie erkend was.
Ze goavn loater ook nog under noame an et [[stamhertogdom]] Franken (of Franconië) in [[Oost-Francië]], de regio Franken in Duutsland, verdêeld in Unterfranken, Mittelfranken en Oberfranken, en an de stad Frankfurt.
’t Huus van de Pepinidn wierd ipgevolgd deur de [[Karoliengers]].
==Achter Clovis==
== De Karoliengers ==
▲Achter den'n dôod van Clovis wierd zyn ryk verdêeld ounder zyn vier zeuns en woarn d’erd'r constant spanniengn tusschn [[Austrasië ]] en [[Neustrië ]]. Mêer of hounderd joar lank woarn z’inz'in oorloge. De gebiedn zyn nog verênigd gewist ounder Chlotarius en ôok ounder Clothar II, moa da deurde nie lange.
Ot de zeune van Karel Martel, [[Pepeyn de Kortn]], in 751 keunienk van de Frankn kwam en Bourgondië overwonn haad, begostn de noamn en de binngrenzn te vervoagn en wierd er ollene nog moa geklapt van ‘t Frankisch Ryk.
InMor ’tuutendelyk joarwas 800under ryk uutgegroeid tout de machtigste nieuwe stoat siddert de val van 't [[West-Romeins Ryk]]. En da wierd Pepeynsletterlyk zeune,bekrôond os [[Karel de Grôotn]] in 't joar [[800]] ip [[Kestdag]] deur paus Leo III gekrôond wierd tout nieuwe ''keizer van 't West-Romeins Ryk, 'n'. Dien titel diewas nie même sedert 476gegeevn in West-Europa gebruuktsiddert was en476, dus achter 'n ounderbrekienge van 324 joar. ’t't Ryk wierd theoretisch were vôortgezet ols ’t [[Karoliengers|Karolingisch]]'t [[Hillig Rôoms Ryk#De Rôomse keizers van 800-924|Rôoms Ryk]].
{{commonscat|Frankish people}}
| 