Sleedôorn: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Addbot (discuusjeblad | bydroagn)
k Bot: Migrating 58 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q129018 (translate me)
links, + cat
Regel 1:
{{streektoale|Westhoeks}}
{{Taxobox|type= plant
| naam= Sleedôorn
Regel 17 ⟶ 18:
 
==Noame==
Slee is en oude [[Indo-Europees|Indo-Europeesche]] noame voun [[Prunus domestica|pruumn]], 't wult eigentlik ''blauwachtig'' zeggn, 't twidde stik is enoemd no de dôorns die derup groein. In de [[Germoansche toaln]] gebruukn ze e vorme die hierup trekt voun dezestn boom ([[Iengels]]: ''sloe'' of ''blackthorn'', [[Duuts]]: ''Schlehdorn'', Nôors: ''slåpetorn'', Zweeds: ''slån'', Deens: ''slåen''), in de [[Sloavische toaln]] wult het nog ossan geweune prume zeggn (oundermêer bekend van 'n Tjeschischn kortndrank ''slivovitch'', die me pruumn emakt is).
 
==Verspreidienge==
Sleedôorns groein overol in [[Europa]], buutn [[Ysland]] en hêel in 't nôordn. In [[West-Vloandern]] groein z'e bitje overol, surtout in geskantn, houtkantn en an 'n bôord van busschn[[bus]]schn. Buutn Europa stoan der sleedôorns in 't Middn-Ôostn en Klêen-Azië (toet teegn de Kaukasus) en in Nôord-Afrika. In Nôord[[Noord-Amerika]] zyn ze inevoerd en nu ineburgerd.
 
==Groei en vôortplantienge==
[[Ofbeeldienge:Schlehe1.jpg|250px|thumb|left|E sleedôorn in bloei in 'n uutkommn.]]
't Zyn boomn die me 5 meiter nie ol te hoge kommn en ze groein surtout in houtkantn en [[ges|geskantn]] of an 'n bôord van busschn. Aar sôortn die e bitje 't zeste doen, zyn [[meidôorn|meidôorn]], [[hoazeloare|hoazeloars]] en [[broamn]] (ol zyn dat gin boomn, mo [[struukn]]). Ze bloein in 't begun van 'n uutkommn, nog vôorn dan der were bloarn an 'n boomn ekommn zyn, en zyn toune bevrucht deur olle sôortn van fernient. An ze uutebloeid zyn, kommn der klêne pruumtjes an, dedie zyn rype teegn oktober of november en kunn mor upeetn zyn achter da 't evrozzn het, deur 'n vorst goan de tannienn kapot en smoakn ze nie mi zerp.
 
De verspreidienge gebeurt deur dan [[veugels]] en aar bêestn de prumetje meipakkn en toune etwoar aars loatn volln, mor oek deur dan der nieuwe schootn uut de wortels groein, die dervôorn zorgn dan de struukn stief dikke kunn stoan. 't Is oek doamei da 't e goein boom is voun hoagn van te moakn.
 
==Gebruuk==
Van de pruumn kut er vanolles emakt zyn, mo ze moetn êest bevrozzn ewist zyn, aars smoakn ze te zerp. 't Is geleie van emakt, [[wyn]], [[kortndrank]] en likeurtjes. 'n Grotsn producent van sleepruumn is [[China]], doa trekkn ze der ieder joar 4 meljoen tonn, in Europa is 'n grotsn producent [[Roemenië]].
 
In 'n tyde wos er oek [[ienkte]] uut de pele etrokkn.
 
==Belang==
Regel 38 ⟶ 39:
[[Categorie:Fruut]]
[[Categorie:Rôosachtige]]
[[Categorie:Wikipedia:Bofartikel]]