Pynboom: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 53:
Pynn gruujn goed ip zeure groendn, sommigte ook ip koakgroendn; de mêeste vroagn goeje drenoazje van de groend, mê e vôorkeure vo zandgroend, mor e poar (byvôorbeeld ''Pinus contorta'') verdroagn vernatte groendn. E poar kunn uutschietn achtre e busbrand (byvôorbeeld ''Pinus canariensis''). Sommigte sôortn pynn (byvôorbeeld ''Pinus muricata'') ên brand nôodig om undre vôort te plantn, en undre populoasjes goan troage achtruut o de busbrandn oendredrukt wordn. Verschillende sôortn zyn angepast an ekstreeme omstandigeedn van oogte- en brêedteliggienge (byvôorbeeld ''Pinus pumila'', ''Pinus mugo'', ''Pinus albicaulis'', ''Pinus aristata'', ''Pinus longaeva'', ''Pinus balfouriana''). De pinjon-pynn en 'n antal andre, noamlik ''Pinus brutia'' en ''Pinus sabiniana'', zyn byzoendre wêl angepast vo 't gruujn in êete, drooge, oafwoestynachtige klimoatn.
De zoadn wordn geweunlik gêetn deur veugls en êekôorns. Sommigte veugls, in' t byzoendre de nôotekraakre, de grysde nôotekraakre en de pinjon-goaj, zyn van belank vo de verspreidienge van pyne-zoad no niewe streekn. Pyne-noaldn wordn somtyds gêetn deur sommigte [[
==Gebruuk==
De pynn zyn by de mêest kommêrsjêel belangryke boomsôortn gewoardeerd vor undre oet en oetpulpe in hêel de weirld. In warmgemoatigde en tropiesche streekn zyn 't rapgruujnde zochtoetsôortn die kunn gruujn in betrekklik dichte busbestandn, undre zeur noaldestrôojsl belett d' oentwikklienge van de wedyvrnde loofboomsôortn. Kommêrsjêele pynn wordn gekwikt in anplantiengn vor oet da dichtre is, mêer harsig, en doadeure mêer deurzoame dan [[denne]] (''Picea''). Pynn-oet wordt olgemêen gebruukt in oogweirdig timmrewerk lik meubls, vèèstreroamn, pannêeln, vloern en doakn, en 't hars van sommigt sôortn is e belangryke bronne vo terpntyn.
Veele pyne-sôortn vormn antreklikke sierbeplantiengn vo parkn en grôote tuun mê e varjeteit van dwerg-kultievoar die geschikt is vo klindre ruumtn. Pynn wordn ook kommêrsjêel gekwikt vo kerstboomn. Pyne-keegls, de grotste en mêest deurzoame van alle konifeere-keegls, wordn ook ambachtlik gebruukt. Pynboomtakkn, gewoardeerd byzoenderlik in de wientretyd vor undre angenoame reuke en groenigeid, wordn dikkers gebruukt vo versierienge. 'n Antal sôortn wordn angetast deur nematôodn, die pyne-verwelkiengsziekte verôorzoakn, wa da sommigte boomn rap kan dôodmoakn. Pyne-noaldn wordn ook gemakt vor dekoratieve artiekls lik mandetjes, schuttles, pottn, enz...Die voardigeid van d' Amerikoansche indiejoann wordt nu ook eldrs ip de weirld toegepast. Pyne-noaldn dienn ook vo voedsle vo verschillnde
Omda pynn achtre da ze gekapt zyn gin weerstand ên teegn [[insektn]] of schimmls, is olgemêen anbevooln vo 't oet allêene mo vo binnewerk te gebruukn. 't Oet da buutn bluuv liggn kan do nie langre dan 12-18 moandn liggn ofanklik van 't platslik klimoat. 't oet van pyn êt in de vakweirld veele speesjoale noamn (byvôorbeeld in 't [[Iengels]]).
| |||