Insektn: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Forstbirdo (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Forstbirdo (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 15:
De leevnskriengloopn van d' insektn varjêern, mo de mêeste insektn kommn uut eitjes. De gruuj van 'n insekte is ofgeremd deur 't nie rekboar uutwendig skelet en d' oentwikklienge oed 'n antal vervelliengn in. D' oenrype foazn kunn verschiln van de vulwassnn nor ipbow, uutzicht en leefgebied, en kunn e "sloapnd" puppe-stoadjum insluutn in de groepn die e kompleete gedoanteverwisslienge oendregoan. Insektn die 'n oenvolleedige gedoanteverwisslienge oendregoen ên gin puppe-stoadjum en de vulwassn ekzemploarn oentwikkln oovre e reeke nimfe-stoadjums <ref name="mcgraw-hill"> {{en}} 2007 : Insect physiology, ''McGraw-Hill Encyclopedia of Science and Technology'', Ch. 9, p. 233</ref>. De verwantschap ip oogre nivoo van de zespôotign (of ''Hexapoda'') is oenduudlik. Verstêende insektn van reuzachtige ofmeetienge zyn gevoenn uut 't ''Palaeozoicum'', woaroendre draakevliegn mêt e vleuglebridte van 55 toe 70 centimeetrs. De mêest verschillnde insekte-groepn zoen e glyktydige evoluusje gêt ên mêt undre respektievlikke blommeplantn.
 
Vulwassn insektn beweegn undre typiesch mê loopn, vliegn, of somtyds mê zwemmn. Omda 't e rappe en stabiele beweegienge toelat, ên veele insektn e driepôotige gank, woaby dat undre pôotn de groend roakn mêt ofwisslnde [[drieoek]]n. Insektn zyn d' êenige oengewervldn die ên lêern vliegn. Veele insektn verbluuvn minstns e dêel van undre leevn oendre woatre, mêt anpassiengn woaroendre kiewn, en sommigte vulwassn insektn leevn in 't woatre en zyn angepast vo 't zwemmn. Sommigte sôortn, lik de [[schatserydrs]] (''Gerridae''), kunn ip 't woatre loopn. Insektn leevn mêesta solitèèr, mo sommigte, lik zeekre bien, miern en termietn, zyn sosjoal en leevn in grôote, wêl-georganiezeerde koloonjes. Sommigte insektn, lik d' ôorworms, vertôon moedrlikke zorgn vor undre eiers en joengn. Insektn kunn mê mekoar in verbiendienge stoan ip verschillnde maniern. Vintjes-[[mottn]] kunn 't feromôon van wuuvetjes-mottn riekn oovre grôote ofstand. Andre sôortn maakn gebruuk van geluud: kreekls strieduleern, of vryvn undre vleugls tegoare, vor e partner an te trekkn en andre vintjes weg te jaagn. Glimwormn, e sôorte keevrs, kommuniceern mê licht.
 
De menschn bekykn sommigte insektn lik e ploage, en probeern z' oendre kontrolle te krygn deur insekticiedn te gebruukn en nog veele andre middls. Sommigte insektn beschoadign de teeltn deur undre te voedn mê plantesap, bloarn of fruut.