Keevrs: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Forstbirdo (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Forstbirdo (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 12:
|datum= 1758
}}
'''Keevrs''' of '''schildvleuglign''' zyn e groep [[insektn]] die [[Biologie|bioloogiesch]] gerangschikt zyn in de [[Orde (biologie)|orde]] '''''Coleoptera'''''. 't Wôord "Coleoptera" komt van 't oed-Grieks κολεός [koleos], tgêen wilt zeggn "schild"; en πτερόν [pteron], wat da "vleugle" betêeknt, dus "vleugle mêt e schild", omda de mêeste keevrs twêe poar vleugls ên, 't vôornste poar de dekschildn of ''elytra'', zyn verard en verdikt toe e schelpachtige beschermienge vo 't achtrste poar en vo 't achterlyfachtrlyf van de keevre. D' ippervlakkig geziene morfoloogiesche êenvormigeid van de keevrs, in 't byzoendre undre schildn, ê lange tyd doen peinzn da ze monofyleetiesch zoen zyn. Toegenoomn bewyzn duud an da da nie zjuuste is, dr zyn byvôorbeeld reedns vor an de teegnwôordige oendrorde ''Adephaga'' zyn eign orde toe te kenn, of zeifs mêer dan êen orde <ref name=whiting>{{en}} [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.0300-3256.2001.00093.x/abstract;jsessionid=DBFCFF4F66B3BD1B1D3CA1258EA88D4E.f04t01 Whiting, Michael F. 2002 : Phylogeny of the holometabolous insect orders: molecular evidence, ''Zoologica Scripta'', 31/1, p. 3–15]</ref>.
 
==Beschryvienge==
De keevrs omvattn mêer [[Sôorte (biologie)|sôortn]] of om 't eevn wukke orde, en ze vormn bykans 25% van al de types bêestn <ref name=insenc>[[#refPowell|Powell (2009)]]</ref><ref>{{en}} Rosenzweig, Michael L. 1995 : Species Diversity in Space and Time, ''Cambridge University Press'', ISBN 9780521499521</ref><ref>{{en}} [http://www.sciencemag.org/content/318/5858/1913 Hunt, T. et al. : A Comprehensive Phylogeny of Beetles Reveals the Evolutionary Origins of a Superradiation, ''Science'', 318/5858, p. 1913–1916] </ref>. Oengevêer 40% van al de beschreevn insekte-sôortn zyn keevrs (oengevêer 400 000 sôortn <ref> {{en}} Hammond, P. M. 1992 : [https://archive.org/details/globalbiodiversi92wcmc Species inventory], pp. 17–39 in ''Global Biodiversity, Status of the Earth’s Living Resources'', B. Groombridge, ed. Chapman and Hall, London, ISBN 0412472406.</ref>), en niewe sôortn wordn reeglmoatig gevoenn. Sommigte schattiengn geevn e totoal antal sôortn, beschreevn en oenbeschreevn, van 100 miljoen, mor 'n antal van êen miljoen wordt mêer algemêen anveird
<ref>{{en}} Chapman, Arthur D. 2009 : Numbers of Living Species in Australia and the World, ''Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts'' ISBN 978-0-642-56861-8 </ref>. De grotste [[Taxonomie (biologie)|taksonoomiesche]] famielje zoen de snuutkeevrs (''Curculionidae'') zyn, mo recent zoen de kortschildkeevrs (''Staphylinidae'') recht gekreegn ên ip die tietle.

De verscheidneid by de keevrs is hêel grôot. Ze wordn gevoenn in alle belangryke leefgebiedn, uutgezoenderd de [[zêe]] en de poolstreekn. Ziedre ên e grôote verscheidneid an ekoloogiesche effektn; byzoendre sôortn kunn praktiesch iedre type voedsl verwerkn. Sommigte zyn nie-gespesjaliezeerde ofvol-eetrs die oovrebluuvsls van bêestn en [[plantn]] ofbreekn; sommigte voedn undre ip byzoendre sôortn kadoavrs lik vlêes of velln; sommigte leevn van uutwerpsln, sommigte voedn undre mê schimmels, sommigte mê speecifieke plantesôortn, andre mêt e e brêe keuze an plantn.
 
==Eksterne koppliengn==