Lorke: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Forstbirdo (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Grind24 (discuusjeblad | bydroagn)
clean up
Regel 16:
'''Lorkn''' zyn [[koniefeern]] uut 't [[Geslacht (biologie)|geslacht]] '''''Larix''''', in de [[Familie (biologie)|famielje]] van de [[pynboomachtign]] (''Pinaceae''). Gruujnde mêt ôogtn van 20 toe 45 meetrs,<ref>Rushforth 1986</ref> zyn ze inhêems in e grôot stik van 't frischre warmgemoatigde Nôordlik Oafroend, in lêeggeleegn gebienn in 't Nôordn en ooge in de bergn mêer no 't Zuudn. Lorkn zyn by de oovrêerschnde [[plantn]] in de reuzachtige tajgas of [[boreoale busschn]] van [[Rusland]], [[Canada|Kanada]] en Skandienoavje.
 
Aloewel datn e konifeere is, verliest e lorke zyn noaldn in den êrfst. De scheutn zyn "dimorf", mê langlôotn van typiesch 10–50 centimeetres die verschillnde knoppn droagn, en kortlôotn van allêene mo 1–2 &nbsp;mm lank, mê mor êen knop. De bloarn zyn lik noaldn, 2–5 centimeetrs lank, têer. Ze stoan allêene, spiroalsgewyze geschikt ip de langlôotn, en in dichte groepn van 20–50 noaldn ip de kortlôotn. De noaldn wordn gilwe in den êrfst en de boom stoan kletse in de wientre.
 
Lorkekeegls stoan rechtip, zyn klêene, 1–9 &nbsp;cm lank, bruun-rypnd 5–8 moandn da ze bestoovn zyn; in oengevêer den êft van de sôortn zyn de schutblad-schubn lank en te ziene, in d' andre gevoln korte en weggestookn tusschn de zoadschubbn. De deze die tuusôorn in de nôordlikke streekn ên klindre keegles (1–3 &nbsp;cm) mê korte schutbloarn, mêer zuudlikke sôortn ên mêesta langre keegles (3–9 &nbsp;cm), dikkers mê uutgesnêen schutbloarn, mê de langste keegles en schutbloarn vôortgebrocht deur de de mêest zuudlikke sôortn, in den Himalaja.
 
==Sôortn en klassifikoasje==
Dr zyn 10–15 sôortn; de deeze mêt 'n asterieske (*) in de lyste ieroendre wordt nie anveird deur al d' autoriteitn. In 't verlêen wierd de keegle-schutblad-lankte dikkersn gebruukt vo de lorkn in twêe groepn in te dêeln (sect. ''Larix'' mê korte schutbloarn, en sect. ''Multiserialis'' mê lange schutbloarn), mo geneetiesche elementn <ref> Gernandt & Liston 1999</ref> oenstresteunn die indêelienge nie, inteegndêel wyzn ze ip e geneetische schiddienge tusschn de sôortn van den oede Weirld en de Niewe Weirld, woaby da de ofmeetienge van de schutbloarn allêene mor anpassiengn zyn an de klimatoloogiesche omstandigeedn.
 
Mêer recente geneetiesche stuudjes ên drie groepn gemakt binnen 't geslacht, mêt 'n êeste verdêelienge in Nôord-Amerikoansche sôortn, en e twidde verdêelienge van de Euroaziesche in nôordlikke kort-schutbloadige sôortn en zuudlikke lang-schutbloadige sôortn <ref>Semerikov & Lascoux 1999; Wei and Wang 2003, 2004; Gros-Louis et al. 2005</ref>; er is e bitje dieskuusje oovre de poziesje van ''Larix sibirica'', e kort-schutbloadige sôorte die geplatst wordt in de kort-schutbloadige groep deur sommigte stuudjes en in de lang-schutbloadige groep deur andre.
Regel 62:
Lorkn zyn gevoelig vo de schimmleziekte ''Lachnellula willkommii'' (Lorkekankre); dat is in 't byzoendre e problêem ip platsn wodat vriest in de loate lente, tgêen klêene woendetjes verôorzakt die de schimmlespôorn binnloatn. In Canada wierd die ziekte êest oentdekt in 1980 en zy is hêel schoadlik vor 'n inhêemsche lorkesôorte, de tamarack, ze dôodt zowêl de joenge lik de vulwassn boomn <ref>{{en}} [http://www.exoticpests.gc.ca/es-details/disease/1000096 European larch canker] Natural Resources Canada</ref>.
 
Lorkn zyn ook kwetsboar vo ''Phytophthora ramorum''. In 2009 wierd de ziekte vo 't êest gevoenn ip Japansche lorke in d' [[Iengeland|Iengelsche]] groafschappn Devon, Cornwall en Somerset, en sinsdien is ze verspreid no 't zuudwestn van Schotland <ref> {{en}} [http://www.forestry.gov.uk/pramorum Forestry Commission webpage on Phytophthora ramorum]</ref>. In augustus 2010 was de ziekte gevoenn ip Japansche lorke in de groafschappn Waterford en Tipperary in [[Ierland]] <ref>{{en}} [http://www.agriculture.gov.ie/press/pressreleases/2010/august/title,45756,en.html Lorke in Ierland.]</ref>.
 
==Gebruuk==
Regel 73:
* {{en}} Semerikov, V. L., & Lascoux, M. 1999 : Genetic relationship among Eurasian and American ''Larix'' species based on allozymes. ''Heredity'' 83: 62–70.
* {{en}} [http://www.springerlink.com/content/el841ejf4mp639fv/ Wei, X.-X., & Wang, X.-Q. 2003 : Phylogenetic split of ''Larix'': evidence from paternally inherited cpDNA trnT-trnF region, ''Plant Systematics and Evolution'', 239, pp. 67–77]
* {{en}} Wei, X.-X., & Wang, X.-Q. 2004 : Recolonization and radiation in ''Larix'' (Pinaceae): evidence from nuclear ribosomal DNA paralogues, ''Molecular Ecology'', 13, pp. &nbsp;3115–3123
 
==Eksterne koppliengn==