Versie van 26 dec 2015 22:28 bewerkn Grind24 (discuusjeblad \| bydroagn) 1.891 bewerkingen clean up ← Vorige veranderienge		Versie van 30 dec 2015 08:54 bewerkn ersteln Forstbirdo (discuusjeblad \| bydroagn) 5.459 bewerkingen Geen bewerkingssamenvatting Volgende veranderienge →
Regel 6: \|rijk= ''Plantae'' ([[Plantn]]) \|onderrijk= ''Embryophyta'' ([[Landplantn]]) \|stam= ''Pinophyta'' ([[~~Konifeern~~Koniefeern]]) \|klasse= ''[[Pinopsida]]'' \|orde= ''[[Pinales]]'' Regel 14: \|auteur= [[Carolus Linnaeus\|L.]] \|datum= }} '''Pynboomn''' of '''pynn''' <ref>In de volksmoend wordn pynboomn dikkers [[Denne\|denn]] genoamd, mo da schept nateurlik allêene mo verwarrienge. E goeje noame vo pynboom is ook "mastboom" of "maste".</ref> ('''''Pinus''''') <ref>{{en}} 1995 : Sunset Western Garden Book, 606–607</ref> zyn e [[Geslacht (biologie)\|geslacht]] van altydgroene [[~~konifeere~~koniefeern]]-boomn uut de [[Familie (biologie)\|famielje]] van de [[pynboomachtign]]. Ze zyn 't êenige geslacht in d' oendre-famielje van de ''Pinoideae''. O de varieteitn en oendresôortn meegeteld wordn bevat de [[plantn]]lyste van de ''Royal Botanic Gardens'' uut Kew en de ''Missouri Botanical Garden'' 175 noamn van pynn lik gebruuklik, tegoare mê oengevêer dertig of vêertig oenipgeloste en moejlikke gevolln en mêer verkêerde synonymn <ref>{{en}} [http://www.theplantlist.org/ The Plant List (2013). Version 1.1.]</ref>. == Taksonomie, nomenklateure en kodifikoasje == Regel 31: [[Ofbeeldienge:Huangshan.jpg\|thumb\|Huangshan-pyne (''Pinus hwangshanensis''), Anhui, [[China]].]] [[Ofbeeldienge:Big bristlecone pine Pinus longaeva.jpg\|thumb\|Oede ''Pinus longaeva'', Nevada, [[USA]]]] Pynn zyn altydgroene konifeereboomn (of uutzoenderlik struukn) die gruujn mê 'n oogte van 3-80 meetrs, 't mêerndêel van de sôortn tusschn 15 en 45 meetrs. De klêenste zyn de ~~sibeeriesche~~siebeeriesche dwergpyne en de Potosi-pyne, en de grotstn is e 82 meetrs ooge ponderoza-pyne die te vienn is in ''Rogue River-Siskiyou National Forest'', Zuudlik Oregon <ref>{{en}} [http://www.mailtribune.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20110123/NEWS/101230353/ Fattig Paul 2011 : Tallest of the tall, ''Mail Tribune'', Medford, Oregon.]</ref>. De ~~schorse~~schusse van de mêeste pynboomn is dikke en schubbig, mo sommigte sôortn ên e dinne ofschilfrende schorse. De takkn stoan in reeglmoatige schyn-kransn, feitlik e hêel dichte spiroale mo dr uutziende lik e krieng vann takkn die uut 't zeifste punt kommn. Veele pynn zyn "unimodoal", en ze bringn mor êen zukke krans vôort per joar, uut knoppn uut de top van de niewe joarscheute, mor andre zyn "multimodoal", en ze krygn iedere joar twêe of mêer kransn. De spiroalsgewyze groej van takkn, noaldn, en keegleschubbn, zyn geschikt vôgns [[Reke van Fibonacci\|Fibonacci-veroediengn]]. De niewe lentescheutn wordn somtyds "keirsn" genoamd; ze zyn bedekt mê bruune of witte knopschubn en in 't begun wyzn ze no boovn, loatre wordn ze groene en ze spreidn under uut no buutn. Die "keirsn" geevn an de busbowre e middle vo de vruchtboareid van de groend in te schattn en de leevnskracht van de boomn. Pynn zyn langleevnd, typiesch leeftydn oalnd van 100–1 000 joarn, sommigte zeifs mêer. De mêest langleevnde is e ''Pinus longaeva''. Êen individu van die sôorte, genoamd "Mathuselem-boom", stoat ip de Lyste van 's weirlds oedste [[Organisme\|organismn]], en is roend de 4 600 joar oed. Die boom is te vienn in de Witte Bergn in Kalifornië <ref>{{en}} [http://www.jstor.org/stable/10.1525/bisi.1999.49.12.1023 Ryan Michael; David M. Richardson : 1999 : The Complete Pine, ''BioScience'', 49/12, p. 1023–1024]</ref>. E boom die nog oedre was, mo spytig genoeg gekapt, was 4 900 joar oed. Y wierd in e bustje gevoen benêen de Wheeler Peak in Nevada en y is bekend lik de "Prometheus-boom", genoamd no de Grieksche mythologiesche oensterflikkn êld. De vrowlikke keegls ên 1,5–3 joar nôodig (ofanklik van de sôorte) vo te rypn achtre de bestuuvienge, woaby da d' eignlikke bevruchtienge êen joar uutgesteld wordt. By rypeid zyn de vrowlikke keegls 3–60 cm lank.

Pynboom: verschil tussen versies