Wikipedia

Huus Habsburg: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige veranderiengeVolgende veranderienge →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
4.476 bewerkingen
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
4.476 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 2:
[[Ofbeeldienge:Schweiz Frühmia Adel.svg|thumb|<center>'t Gebied van de Habsburgers round 1200 in 't roze]]
[[Ofbeeldienge:HRR 14Jh.jpg|thumb|<center>'t Gebied van de Habsburgers (1273-1378) in 't oranje]]
't '''Huus Habsburg''' was e belangryke Europeesche dynastie, genoemd achter 't kastêel Habichtsburg in Aargau, nu e kantong in [[Zwitserland]]. De Habsburgers woarn ofkomstig uutvan Zwitserland.
 
Groaf [[Rudolf I (HRR)|Rudolf IV van Habsburg]] kwam in 1273 den êeste [[Lyste van Rooms-Duutsche keuniengn en keizers van et Hillig Rooms Ryk#Huus Habsburg|Rooms-Duutsche keunienk]] van 't Huus Habsburg asals Rudolf I. In 1278 krêegt ie de controle over Ôostnryk deur Ottokar II van Boheemn te versloan, die hertog van Ôostnryk was. De Habsburgers regeerdn nog mêer of zes êeuwn over Ôostnryk.
 
Hertog [[Albrecht II (HRR)|Albrecht V van OostnrykÔostnryk]] kwam in 1438 Rooms[[Rôoms-Duutsche keunienk]] asals Albrecht II. Achter hem begost de periode van de [[Lyste van Rooms-Duutsche keuniengn en keizers van et Hillig Rooms Ryk#Huus Habsburg (1438-1740)|Habsburgsche keizers]], die ook nog regeerdn over [[Boheemn]], [[Hongareye]], 't [[Hertog van Bourgondië|Hertogdom Bourgondië]], Nôord-[[Italië]], [[Spanje]] en [[Portugal]] met de bezittiengn over zêe.
 
[[Maximiliaan I|Maximiliaan van Ôostnryk]] trouwde mè [[Maria van Bourgondië]]. Achter heur dôod in 1482 begost de periode van de [[Habsburgsche Nederlandn]]. Vo de [[Noordelikke Nederlandn]] tout 1581 (officieel 1648). Vo de [[Zudelikke Nederlandn]] tout 1795.
 
[[Keizer Karel V]] stound de Nederlandn en de Spoansche gebiedn of an zyn zeune [[Filips II van Spanje]], en Ôostnryk, Rôoms Duutsland en de keizerskrône an zyn broere [[Ferdinand I van et Illig Rôoms Ryk|Ferdinand I]], woadeure da zyn weireldryk gesplitst wierd in de [[Spoansche Habsburgers|Spoanschn tak]], diete begostbegunn by zyn voader [[Filips I van Kastilië|Filips I]], en den Ôostnrykschn tak by Ferdinand I.
 
De Spoanschn tak stierf uut in 1700, achter den dôod van [[Karel II van Spanje]] en wierd vervangn deur den Anjou-tak van 't Huus Bourbon ounder [[Filips V van Spanje]].
Regel 16:
In 1736 trouwde [[Maria Theresia van Ôostnryk|Maria Theresia]], dochter van [[Karel VI van et HRR|Karel VI]], mè [[Frans I van et HRR|Frans III]] van [[Ipper-Lotharingen#D’hertoogn van Ipper-Lotharingen|Lotharingen]]. Tegoare hen ze de [[Lyste van Rooms-Duutsche keuniengn en keizers van et Hillig Rooms Ryk#Huus Habsburg-Lotharingen|Habsburg-Lotharingen]]-dynastie gesticht, die blêef bestoan tout in 1806.
 
De latste keizer van 't HRRHillig Rôoms Ryk, [[Frans II (HRR)|Frans II]], kwam in 1804 [[keizer van Ôostnryk]]. Da't keizerrykKeizerryk blêef bestoan tout in 1918.
 
== De stamvoaders ==
Regel 25:
 
== Groavn van Habsburg ==
* Radbot (985-1045). Ounder hem wierd ’t't Habsburgkastêel gebouwd en 't Muri-klôoster van de Benedictynn gesticht in Aargau. Zyn zeuns woarn: Werner I, Otto I en Albrecht I.
* Werner I (1030-1096). Zyn zeuns woarn: Otto II en Albrecht II.
* Otto II († 1111). Je zoudt den êestn gewist zyn die hem ''von Habsburg'' liet noemn. Je was de voader van Werner II
Regel 33:
* Albrecht IV (ca.1188-1239), voader van Rudolf IV
De Habsburgsche bezittiengn wierdn verdêeld tusschn Albrecht IV en zyn broere Rudolf III. Albrecht hield Aargau en de westelikke stikkn en Rudolf III krêegt de ôostelikke stikkn.
* [[Rudolf IIV, (HRR)|Rudolfzeune van Albrecht IV]], was den êestnêeste Habsburgerkeunienk invan 't [[Lyste van Rooms-Duutsche keuniengn en keizers van et Hillig Rooms Ryk#Huus Habsburg|Hillig Rôoms Ryk]] van 't Huus Habsburg als [[Rudolf I (HRR)|Rudolf I]]. Je was [[Rôoms-Duutsche keunienk]] mo gin keizer.
 
== Hertog van Ôostnryk ==
In 1278 krêegt ie de controle over Ôostnryk, deur [[Lyste van hertoogn en keuniengn van Boheemn#Erfelikke keuniengn|Ottokar II van Boheemn]], die hertog van Ôostnryk was, te versloan in de Slag van Marchfeld. ’t't Hertogdom blêef nog 640 joar ounder de Habsburgers.
 
In 1806 wierd 't HRR[[Hillig Rôoms Ryk]] ipgezeid deur [[Napoleong]], en [[Frans II (HRR)|Frans II]] van de dynastie Habsburg-Lotharingen, kwamt den êeste [[keizer van Ôostnryk]] ounder de noame Frans I. De keizers van Ôostnryk hieldn under titel van aartshertogeirtshertog van Ôostnryk tout achter de [[Twidde Weireldoorloge]] in 1918 (Êeste Ôostnryksche Republiek).
 
== Hertoogn van Ôostnryk (1282-1452) ==
* [[Rudolf I (HRR)|Rudolf I]] (1278-1282)
* Rudolf II, zeune van Rudolf I, hertog van Ôostnryk en Stiermarkn (1282–1283), tegoare mème zyn broere:
* Albrecht I, hertog (1282–1308), keunienk (1298–1308). Zyn zeuns woarn: Rudolf III, Frederik I, Leopold I, Albrecht II, Otto, Hendrik
* Rudolf III (1298–1307), of Rudolf I van Boheemn, was den êeste keunienk van Boheemn van 't Huus Habsburg
Regel 48 ⟶ 49:
* Albrecht II (1330–1358), tegoare mè:
* Otto (1330–1339)
* Rudolf IV (1358–1365), oudste zeune van Albrecht II, brocht in 1359 den titel van hertog noar '''AartshertogEirtshertog''', mo de nieuwn titel wierd moar officieel erkend in 1453.
Achter zyn dôod wierd ie ipgevolgd deur zyn twi broers Albrecht III en Leopold III, die tegoare regeerdn tout dan ze in 1379, by 't Verdrag van Neuberg, de Habsburgsche gebiedn splitstn.
* Albrecht III hield 't hertogdom Ôostnryk.
Regel 54 ⟶ 55:
De lyne van Albrecht III stierf uut in 1457 en de gebiedn kwoamn loater were tegoare in 1490.
 
=== Lyne van d’Albertynnd'Albertynn ===
* Albrecht III (1365-1395)
* Albrecht IV (1395–1404), zyn zeune
* Albrecht V (1404–1439), zyn zeune, van 1438 [[RoomseRôoms-Duutsche keunienk]] asals [[Albrecht II (HRR)|Albrecht II]].
* [[Ladislaus Posthumus]] (1440–1457), zyn zeune, keunienk van [[Boheemn]] en [[Hongareye]]
 
=== Lyne van de Leopoldynn ===
Regel 68 ⟶ 69:
* Albrecht VI (1446-1463), zyn broere
 
== AartshertoognEirtshertoogn van Ôostnryk (1453-1918) ==
Rudolf IV (1358–1365), oudste zeune van hertog Albrecht II, brocht in 1359 den titel van hertog noar aartshertogeirtshertog. Da gebeurde by 't middelêeuws document de ''Privilegium Maius'', achter gedoan van 't ''Privilegium Minor'' van 1156, woaby dat ounder keizer [[Frederik Barbarossa]] 't markgroafschap Ôostnryk 'n hertogdom kwam.
Keizer [[Karel IV (HRR)|Karel IV]] wilde de nieuwn titel nie erkenn en ’t't was mo van 1453, ounder keizer [[Frederik III van et Hillig Rôoms Ryk|Frederik III]] da den titel, die otomoatischottomoatisch overg’erfd wierd deur den oudste zeune en vergelykboar was mème prinsn in andere keuniengshuuzn, officieel erkend wierd.
 
Loater wierd de Pragmatieke Sanctie van 1713 ingevoerd in ’t't vôordêel van [[Maria Theresia]], woaby da dochters ook under voader kostn ipvolgn.
 
D'eirtshertoogn:
D’aartshertoogn:
* Van [[Frederik III van et Hillig Rôoms Ryk|Frederik III]] (1453) tout [[Frans II (HRR)|Frans II]] (1806).
Kykt no de [[Lyste van Rooms-Duutsche keuniengn en keizers van et Hillig Rooms Ryk#Huus Habsburg (1438-1740)|lyste van de keizers van 't Hillig Rôoms Ryk]].
Regel 90 ⟶ 91:
[[Keizer Karel V]] (Karel I van Spanje) stound de Nederlandn en zyn Spoansche gebiedn of an zyn zeune [[Filips II van Spanje]], en Ôostnryk, Rôoms Duutsland en de keizerskrône an zyn broere [[Ferdinand I (HRR)|Ferdinand I]], woadeure da zyn weireldryk gesplitst wierd in e [[Spoansche Habsburgers|Spoanschn tak]] en 'n Oostnrykschn tak. Zyn voader [[Filips I van Kastilië]], stichtte de [[Spoansche Habsburgers]] deur in 1496 te trouwn mè [[Johanna van Kastilië]].
 
Achter Karel II zyn dôod brak de [[Spoansche Successieoorlog]]e (1701-1713) uut, die resulteerde in de [[Vrede van Utrecht]], woaby da [[Filips van Anjou]] erkend wierd als keunienk Karel V van Spanje.
[[Ofbeeldienge:Carlos segundo80.png|thumb|left|600px|<center>De stamboom van Karel II toogt dat er vele intêelt was]]
 
Overgenomen van "https://vls.wikipedia.org/wiki/Huus_Habsburg"