Wikipedia

Filips IV van Spanje: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige veranderiengeVolgende veranderienge →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
kGeen bewerkingssamenvatting
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
4.476 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Dynastie|
| ploatje =[[OfbeeldiengeFile:Philip IV of Spain - Velázquez 1644.jpg|200px250px|thumb|center|<center> Filips IV deur Diego Velázquez]]
| noame = Filips IV
| leevn = [[1605]] - [[1665]]
| functie1 = [[Ofbeeldienge: Armoiries Philippe II d'Espagne.png|30px20px|left]]Keunienk van Spanje,<br />SiciliëNoapels, Napels,Sicilië en Sardinië
| periode1 = [[1621]] - [[1665]]
| vôorganger1 = [[Filips III van Spanje|Filips III]]
| ipvolger1 = [[Karel II van Spanje|Karel II]]
| functie2 = [[Ofbeeldienge:Armoires portugal 1481.svg|30px20px|left]]Keunienk van Portugal (Filips III)
| periode2 = [[1621]] - [[1640]]
| vôorganger2 = [[Filips III van Spanje|Filips II]]
| ipvolger2 = Johan IV van Portugal
| functie3 = [[Ofbeeldienge:Flag of the Low Countries.svg|20px|left]] Soeverein van de Spoansche Nederlandn<br /> [[Ofbeeldienge:Visconti2.png|20px|left]]Hertog van Milaan, [[File:Brabant-Limburg Arms.svg|20px|right]] [[File:Arms of the Count of Luxembourg.svg|20px|right]] [[Hertog van Broabant#Hertoogn van Broabant, Lothier en Limburg|Broabant, Lothier, Limburg]] en [[Huus Luxemburg#Hertogdom Luxemburg|Luxemburg]] <br />[[File:Namur Arms.svg|20px|right]][[Ofbeeldienge:Blason Comte-de-Flandre.svg|20px|left]]<br /> [[Groaf van Vloandern]], Noamn,<br /> [[Bourgondiërs#Huus Bourgondië (1347–1361)|Franche-Comté]] en [[Groafschap Henegouwn#Huus Wittelsbach|Henegouwn]] [[File:Blason comte fr Nevers.svg|20px|left]][[File:Hainaut Modern Arms.svg|20px|right]]
| functie3 = [[Ofbeeldienge:Flag of the Low Countries.svg|30px|left]] Soeverein van de Spoansche Nederlandn
| periode3 = [[1621]] - [[1665]]
| vôorganger3 = [[Albrecht en Isabella]]
| ipvolger3 = [[Karel II van Spanje|Karel II]]
| functie4 = [[Ofbeeldienge:Visconti2Blason province fr Artois.pngsvg|30px20px|left]]Hertog [[Groafschap Artois#Huus Habsburg|Groaf van MilaanArtois]]
| periode4 =[[1621]] - [[16651659]]
| vôorganger4 = [[Filips III van Spanje|Filips III]]
| ipvolger4 = [[Karel IIVrede van Spanje|Karelde II]]Pyreneeën
| voader = [[Filips III van Spanje|Filips III]]
| moeder = Margaretha van Ôostnryk <br />(1584-1611)
Regel 25:
 
== Zyn leevn ==
[[Ofbeeldienge:Principe baltasar carlos caballo Velazquez lou.jpg| thumb|left|<center>Prins Baltasar Carlos deur [[(Velázquez]])]]▼
Filips IV is geboorn in Valladolid en je was den oudste zeune van [[Filips III van Spanje|Filips III]] en Margaretha van Ôostnryk (1584-1611).
 
Je was zestien joar otoud ’nost 'n zyn voader ipvolgde, mo je voeldeg' hem nog nie capabel vo te regeern. Je liet hem doarom bystoan deur Gaspar de Guzmán y Pimentel, hertog van Olivares en nog andere adviseurs. Da makte dat er vele corruptie was. Filips IV was pertang energieker of zyn voader, moa ’t Spoans Imperium begost enorm achteruut te goan en achter vele catastrofes wierd Olivares in 1643 an de deure gezet.
 
Da makte dat er vele corruptie was. Filips IV was pertang energieker of zyn voader, moa 't Spoans Imperium begost enorm achteruut te goan en achter vele catastrofes wierd Olivares in 1643 an de deure gezet.
Filips IV interesseerdeg' hem styf an kunst en tonêel. Je was zot van ’t werk van de tonêelschryvers Lope de Vega en Pedro Calderón de la Barca en van zyn hofschilder Diego Velázquez. Je begost ôok an den bouw van ‘t Palacio del Buen Retiro in Madrid, woa dan d’r nog dêeln van bestoan in ‘t Pradomuseum.▼
 
▲Filips IV interesseerdeg' hem styf an kunst en tonêel. Je was zot van ’t't werk van de tonêelschryvers Lope de Vega en Pedro Calderón de la Barca en van zyn hofschilder Diego Velázquez. Je begost ôokook an den bouw van ‘t't Palacio del Buen Retiro in Madrid, woa dan d’rd'r nog dêeln van bestoan in ‘t't Pradomuseum.
In 1646 stierf zyn zeune Baltasar Carlos en dat hèt ‘n nôois kunn verwerkn.▼
 
▲In 1646 stierf zyn zeune Baltasar Carlos en dat hèt ‘n'n nôois kunn verwerkn.
 
== Oorloogn ==
Ounder Filips IV voerde Spanje oorloogn teegn d’ipstandiged'ipstandige [[Nederlandn]], [[Vrankryk]], Portugal, de protestantn in ’t't [[Hillig Rôoms Ryk]] en [[Iengeland]]. Vo die oorloogn te kunnn betoaln most ‘n'n hoge belastiengn heffn en ’t't volk zag doa styf van of. Je voelde wel mee met hunderunder, moa van zyn voader en grôtvoadergrotvoader haad ’n'n meegekreegn dat ’n'n ollesalles most over en vo ’t't [[Huus van [[Habsburg]], en ook vo zyn soevereiniteit over de Nederlandn t’houdnt'houdn. Je voeldeg' hem ôokook verplicht tegenover god vo te vechtn teegn de protestantn vor e katholieke weireld.
 
In 1640 most ‘n'n d’ounofhankelikeidd'ounofhankelikeid van Portugal toestoan en in dazelfste joar kwam Catalonië in ipstand teegn de Spoansche krônekrôone. In 1662 kostn zyn troepn Barcelona were verovern.
 
Filips IV makte t’endet'ende van de [[Tachtigjoarign Oorloge]] mee en in 1648 hèt ’n'n de [[Republiek der Verenigde Provinciën]] officieel ounofhankelik verkloard mè de [[Vrede van Münster]]. Vrankryk krêeg Franche-Comté en Lothariengn en d'r bleef nie vele mèr over van de weireldmacht Spanje.
 
AchterBinst ’tde verliesSpoans-Franschn byoorloge de(1635-1659), slage gevolg van de Dertigjoarign oorloge (1618-1648), wierd de Slag by Duunkerke (1658), binstuutgevochtn. 't Verlies van Spanje leidde tout 't vredesverdrag: de Spoans-FranschnVrede oorloge,van mostde Pyreneeën. Filips ‘tIV most doaby [[Groafschap ArtesiëArtois#Huus Habsburg|Artois]] en stikkn van [[Groafschap Vloandern|Vloandern]] en [[Groafschap Henegouwn|Henegouwn]] ofstoan, an Vrankryk en langst de Pyreneeën zakte de grenze 40 kilometer noa ‘t't zuudn. ’t Vredesverdrag, de Vrede van de Pyreneeën, makte ’n ende an de Spoans-Franschn oorloge. Filips most zyn dochter Maria -TheresiaTeresa vanten Spanjehuwelik loatngeevn trouwn mèan [[LodewykLouis XIV]] van Vrankryk en je most e bruudschat beloovn die nie betoalboar was vo Spanje. In ’t't vredesverdrag stound da Maria-Theresia Teresa of heur jounges de Spoansche krônekrôone nie kostn ervn.
 
Achter 'n dôod van zyn vrouwe trouwde Filips mè Maria Anna van Ôostnryk vo nog e zeune en ipvolger te kunn hèn. Da lukte en under zeune Karel II was de volgnde keunienk van Spanje. Moa loater, achter Karel zyn dôod, begost de [[Spoansche Successieoorlog]], woadeure dat er ’n ende kwam an de [[Spoansche Habsburgers]] en de [[Zudelikke Nederlandn]] giengn were no den Ôostnrykschn tak.
 
== Vrouwn en jounges ==
[[File:Diego Rodriguez de Silva y Velázquez - Infanta Margarita Teresa in a Blue Dress - Google Art Project.jpg|thumb|<center>Zyn dochter Margarita Teresa (Velázquez)]]
▲[[Ofbeeldienge:Principe baltasar carlos caballo Velazquez lou.jpg| thumb|Prins Baltasar Carlos deur [[Velázquez]]]]
In 1615 trouwde Filips in Burgos mè zyn êeste vrouwe Elisabeth van Bourbon, dochter van keunienk HendrikHenri IV van Vrankryk en Maria de' Medici. Z’haanZ'haan acht jounges, die ollemolleallemolle jounk stiervn, uutgezounderd de joungste dochter:
* Maria Margaretha (1621 †)
* Margaretha Catalina (1623 †)
Regel 54 ⟶ 55:
* Francisco (1634 †)
* Anna Antonia (1636 †)
* Maria-Theresia Teresa van Spanje (1638-1683), getrouwd mè keunienk [[LodewykLouis XIV]] van Vrankryk
ZynAchter twidde'n dôod van zyn vrouwe trouwde Filips IV mè Maria Anna van Ôostnryk vo nog e zeune en ipvolger te kunn hèn. Da lukte en under zeune Karel II was aartshertoginnede volgnde keunienk van Spanje. Maria Anna van Ôostnryk, was e dochter van keizer [[Ferdinand III (HRR)|Ferdinand III]] van ’t't [[Hillig Rôoms Ryk]]. Z’haanZ'haan vuuf jounges, woavan dan d’rd'r drieë vroeg stiervn:
* MargarethaMargarita TheresiaTeresa van Spanje (1651-1673), getrouwd mè keizer [[Leopold I (HRR)|Leopold I]] van ‘t't Hillig Rôoms Ryk
* Maria (1655 †)
* Filips (1657-1661)
* Thomas Karel (1658-1659)
* [[Karel II van Spanje]] (1661-1700), keunienk van Spanje
Filips IV haad ook verschillige ounwettige jounges, moa j’erkendegj'erkendeg' ollêneallêene moamo:
* Juan José of [[Juan II van Oostnryk|Don Juan II van Ôostnryk]]. Je was de zeune van de tonêelactrice Maria Inés Caldéron en je was van 1656- tout 1659 [[Landvoogd van de Nederlandn|landvoogd van de Spoansche Nederlandn]].
 
{{Commons|Felipe IV de España}}
 
[[Categorie:Habsburg]]
[[Categorie:Groaf van Vloandern]]
[[Categorie:Groaf van Bourgondië]]
[[Categorie:Hertog van Broabant]]
[[Categorie:Groaf van Artois]]
Overgenomen van "https://vls.wikipedia.org/wiki/Filips_IV_van_Spanje"