Titiaan: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Labels: Vervangen blanking Visuele tekstverwerker |
k blad ersteld noa de versie van Alonso de Mendoza deur de bydroage van 213.136.0.93 were weg te doen Label: Terugdraaiing |
||
Regel 1:
[[Ofbeeldienge:Self-portrait_of_Titian.jpg|miniatuur|Zelfportret ca.1562 (Staatliche Museen, Berlyn]]
[[file:Frari (Venice) nave right - Monument of Titian.jpg|thumb|Grafmonument van Titiaan in de basilieke Santa Maria Gloriosa dei Frari in Venetië]]
'''Tiziano di Gregorio Vecellio''' (Nederlandsche noame '''Titiaan''') (Pieve di Cadore, ca. [[1488]] – Venetië, [[27 ogustus]] [[1576]]), was êen van de belangrykste [[Italië|Italioansche]] kunstschilders uut d’Hoog[[renaissance]], de grotste mêester van de [[Venetioansche Schole]] en de groundlegger van de moderne schilderkunst. Je was ôok e goein commercant, ountwerper van houtsneedn en zilverwerk en me z’n houtsneedn en kopergraveurn kost ’n z’n eign werk reproduceern.
== Zyn leevn ==
Titiaan is geboorn an de voet van d’Alpn, in Pieve an ’t riviertje Cadore, an de nôordelikke grenze van de Republiek Venetië.
D’r is discuusje over z’n geboortejoar en da komt gedêeltelik deur Titiaan zelve, deurdat ’n in e kloagbrief an [[Filips II van Spanje|Filips II]] geschreevn aad dat ‘n 95 joar oud was. J’a z’n leeftyd verzekers overdreevn vo compasje ip te wekkn, omdat de keunink z’n geleverde schilderyen rapper zou betoaln. O z’n leeftyd in z’n brief juste was, zou ’n in 1477 moetn geboorn zyn. Mo d’r is mo sproake van z’n werk van in 1508. Je schilderde ton fresco’s in Venetië, tegoare me [[Giorgione]]. Je zou ton 31 joar oud gewist zyn. En vor etwien me zovele talent is da styf loate, in vergelykienge me wa da [[Rafaël]] ol gepresteerd aad an z’n 20 joar. Doadeure schattn ze z’n geboortedoatum tusschn 1488 en 1490.
Titiaan kwam uut e familie woa da kunst gin grôte rolle speelde. Zyn voader Gregorio was jurist en militair en zyn moeder Lucia was ofkomstig uut Venetië. J’aad ‘n oudere broere Francesco en twi zusters Catarina en Orsola.
O Titiaan 9 joar oud was vertrokt ‘n me z’n broere Francesco no de Venetië stad, woa dat under nounkel weunde, vor in de lêer te goan. Zyn lêermêesters woarn: Sebastiano, Zuccato, Gentile Bellini, [[Giovanni Bellini]] en je was e tyd-en studiegenôot van Giorgione (1477-1510). In z’n vroege periode en ze makoar styf beïnvloed, woadeure dat ’t moeilik is van under werk uut dien tyd uut makoar t’oudn en Titiaan zou Giorgiones ounvoltooide werkn ofgemakt en achter z’n dôod in 1510.
In 1525 ist ’n getrouwd me Cecilia. Z’aan twi zeuns en êen dochter. In 1530 makte Titiaan z’n êeste portret van [[Keizer Karel V]] en in ’t zelfste joar stierf z’n vrouwe.
<gallery caption ="Gallerye">
Ofbeeldienge:Tizian 071.jpg|Vincenzo Mosti (1520), Galleria Pitti, Firenze
Ofbeeldienge:Tizian 079.jpg|Vint met anschoe (1523), [[Louvre|Musée du Louvre]], Parys
Ofbeeldienge:Tizian Portrait of Ranuccio Farnese.jpg|Ranuccio Farnese (1542), National Gallery of Art, Washington
Ofbeeldienge:Tizian 076.jpg|De joungn Ingelsman (1545), Galleria Pitti, Firenze
Ofbeeldienge:La emperatriz Isabel de Portugal, por Tiziano.jpg|[[Isabella van Portugal (1503-1539)|Isabella van Portugal]], vrouwe van [[Keizer Karel V]] (1548)
Ofbeeldienge:Tizian 066.jpg|Keizer Karel V (1548)
Ofbeeldienge:Philip II.jpg|[[Filips II van Spanje]] (1551)
Ofbeeldienge:Tizian 060.jpg|[[Fernando Álvarez de Toledo|den hertog van Alva]] (1549)
</gallery>
== Zyn werk ==
[[Ofbeeldienge:Tizian 085.jpg|miniatuur|Ountvoerienge van Europa (1559-1562), Isabella Stewart Gardner Museum Boston]]
[[Ofbeeldienge:Tizian 102.jpg|miniatuur|Venus van Urbino (1538), Galleria degli [[Uffizi]] [[Firenze]]]]
[[Ofbeeldienge:Tizian - Danae receiving the Golden Rain - Prado.jpg|miniatuur|Danae (1553-1554), Prado Madrid]]
Titiaan wordt de ''mêester van de kleurn'' genoemd.
De warme kleurn van z’n begunperiode gingn loater over no dounkerder met e diepe gloed.
Je was e bekend portretschilder en in z’n landschappn wierd de schôoneid van mens en nateure verênigd. Je miek ôok mythologische– en religieuze ounderwerpn me taferêeln over ’t leevn van Christus.
Achter den dôod van Rafaël (1520) wierd Titiaan de mêest gevroagde portretschilder en kreegt ’n veel ipdrachtn van verschillige keuningn, hertoogn, kardinoaln en de paus. Je miek noame over hêel Europa.
In 1530 kwamt ’n in dienst ols hofmêester van Keizer Karel V, die in Bologna verblêef.
In 1552 begost ’n schilderyen, in ipdracht van Karel V en Filips II, no ’t Spoans hof te zendn. Doadeure angn d’r nu zo veel werkn in ’t Prado van Madrid.
Filips II bestelde surtout mythologisch, erotisch getint werk.
Titiaan is styf oud gekommn en j’aad, in teegnstellienge me Giorgione die jounk stierf, veel tyd vo t’evolueern. Die evolutie is dudelik te zien o je ’t werk van z’n jeugdjoarn vergelykt me z’n loater werk. Zyn loater werk is minder lineair en veel levendiger deurdat de kleurn in makoar overvloein en in de landschappn zit er ôok veel mêer leevn en sfeer.
[[Peter Paul Rubens|Rubens]] aad e grôte bewounderienge vo Titiaan en je copieerde zelfs z’n ''Ountvoerienge van Europa'' en z’n ''Adam en Eva''.
En de ''Venus van Urbino'' inspireerde Manet vo z’n ''Olympia'' uut 1863.
D’r zyn werkn van Titiaan te zien in:
* Museum vo Schône kunstn in [[Antwerpn]]
* Scuola del Santo, Padua
* National Gallery, [[Londn]]
* National Gallery of Scotland, Edinburgh
* Santa Maria Gloriosa dei Frari en Galleria dell' Accademia, Venetië
* Galleria Borghese, [[Rome (stad)|Rome]]
* Prado, Madrid
* Galleria degli [[Uffizi]] en Galleria Pitti, [[Firenze]]
* Kerke Santi Nazzaro e Celso, Brescia
* Museo Civivo, Ancona
* [[Louvre|Musée du Louvre]], [[Parys]]
* Kerke van San Giovanni Elemosinario, kerke San Salvatore en Jezuïtekerke, Venetië
* Galleria Nazionali di Copodimonte, [[Napels]]
* Kunsthistorisches Museum en Akademie der bildenden Künste, [[Wenen]]
* [[Pinacoteca di Brera]], [[Milaan]]
* Staatliche Museen, [[Berlyn]]
* Bayerische Staatsgemäldesammlungen, [[München]]
Titiaan is ip 27 ogustus 1576 gestorvn in Venetië, verzekers van de [[pest]].
Z’n lêerliengn woarn o.a. [[Tintoretto]] en [[Veronese]].
Je beïnvloedde veel schilders w.o. Rubens, Tintoretto, Velasquez, Poussin, Van Dyck, Rembrandt, Watteau, Delacroix en zelfs d’impressionistn Manet en Renoir.
{{commonscat|Tizian|Titiaan}}
| |||