Tachtigjoarign Oorlog: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Belangryke data: link |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 3:
De '''Tachtigjoarign Oorlog''' (1568 -1648), ook de Nederlandsn ipstand genoemd, is de stryd die binst de 16e eeuwe uutbrak in de [[Lêge Landn]] en die begost is als ipstand teegn ’t machtigste Ryk in Europa, et Spoansche Ryk van [[Filips II van Spanje]].
Dat dien ipstand uutgegroeid is tout ’n ounafankelikeidsoorlog lag an ’t engagement van vele oge oadelikkn die under begostn te verzettn teegn ’t intolerant katholicisme van Filips II en z’n ounbegrip vo de bevolkinge.
In 1567, achter de [[Beeldnstorm]], zound Filips d’n ertog van [[Alva]] als landvoogd in ipvolginge van [[Margaretha van Parma]] (’n buutnechtelik kind van [[Karel V van et Illig Rôoms Ryk|Karel V]]), vor orde ip zoakn te stelln. Mè zyn schrikbewind teegn ketters wildegt ie ’t protestantisme uutroein. Mo deur da keiard iptreedn wierd d’n ipstand nog angewakkerd en brak de Tachtigjoarign Oorlog uut in 1568. De leider van d’n ipstand en ook de stamvoader van ’t [[Huus Nassau]] was [[Willem van Oranje]] (Willem de Zwyger). Uuteindelik leidde d’n oorlog tout de ounafankelikeid van de [[Noordelikke Nederlandn|Republiek der Verenigde Provinciën]], die erkend wierd deur de [[Vrede van Münster]].
== Belangryke data ==
* 1565: ’t ''Verbound der Edeln'', ‘n vereniginge van edeln die nie content woarn en under verzettegen teegn Filips II, wordt gesticht. Ze wordn de ''Geuzn'' genoemd deur under teegnstanders. Die noame zou van ’t Fransche ''gueux''(schooiers) kommn.
* 1566: De [[Beeldnstorm]]. De beeldn uut de Rooms - Katholieke kerkn (volgns de calvinistn ’n vorm van afgoderye) wordn mè vele geweld vernield.
* 1568: [[Alva]] lat uut vergeldinge teegn Willem van Oranje de groavn [[Lamoral van Egmont|Egmond]] en Horne ountoofdn ip de [[Grôte Markt (Brussel)|Grôte Markt]] van [[Brussel]].
* 1572: De [[woatergeuzn|geuzn]] veroveren [[Den Briel]]. De Spoansche troepn wordn uut ’t stadje verjoagd. Verschillige Zeeuwse en Ollandse steedn kiezen vor Oranje. In juli volgt in [[Dordrecht]] d’ eeste zelfstandige vergoaringe van de Stoatn van Olland.
* 1576: [[Spoansche furie]]. Plunderinge van [[Antwerpen]] deur de Spoansche troepn. Achtduusd Antwerpenoars stervn en duzendn gebouwn goan in vlammn ip. Èt in november geresulteerd in de [[Pacificoatie van Gent]].
Regel 13:
* 1580: Filips II belooft 25.000 guldn en vereffinge in d’n oadelstand vo wien da Willem van Oranje vermoordt. Oranje verdedigt em in ‘n verkloaringe, de Apologie, waarin dat ‘n de trouw aan de Spoansche keunink ipzegt.
* 1581: [[Plakkaat van Verlatinghe]], de officiële verkloarienge van neegn van de [[Zeventien Provinciën]] dan ze Filips II nie langer erkenn lik under vorst. Eigentlik wos dat en ounofankelikeidsverkloarienge.
* 1584: Willem van Oranje wordt vermoord in [[Delft]] deur Balthazar Gerards, ’n fanatiekn katholiek.
* 1585: [[Val van Antwerpn]]. Veroveringe van Antwerpen deur de Spoansche troepn ounder [[Alexander Farnese]] (zeune van de landvoogdes Margareta van Parma), met als gevolg ’n massavlucht van de culturele elite no ’t Noordn.
* 1588: De Stoatn-Generoal van de noordelikke provinciën decideern vo 't land zelve te goan besteurn. De [[Republiek der Zeevn Verenigde Provinciën]], ofwel de Republiek, es geboorn.
Regel 20:
* 1621: D’n oorlog tusschn de Republiek en de Spoansche troepn is erbegost.
* 1628: Piet Hein verovert de Spoansche Zilvervloot vô de Cuboansche kust.
* 1648:Vrede van
[[Categorie:Geschiedenisse van de Lege Landn]]
| |||