|
==Anleidienge==
An 't ende van de XVIe eeuwe wos den Spoanschn keunienk [[Filips II]] de [[ZudelikeZudelyke Nederland'n]] gildig beu. Ol joarn attie d'r stifstyf vele legertroep'n en geld in gestook'n, en je zat nog oessan vulup in oorloge mei 't [[VrankriekVrankryk|Fransche]] en mei [[Olland]].
[[Ofbeeldienge:Landvoogden Albrecht en Isabella van Oostenrijk.jpg|thumb|left|D'eirtsertoogn Albrecht en Isabella deur Rubens geschilderd.]]
Om van die probleemstreek'n of te geroak'n, goaft ie ze an zin dochter, de infanta Isabella, en eurn vint, ertog [[Albrecht van Oostenrijk]]. D'ofsproake wos dan ze ziderzyder onofankelikonofankelyk over de [[Spoansche Nederland'n]] mocht'n regeern. Moa mocht'n ze ziderzyder gin joenges en krignkrygn, toen zoud'n de ZudelikeZudelyke Nederland'n direct were keern na de Spoansche krone (wuk da in 1621 ook gebeurd es).
De eirtsertoogn [[Albrecht en Isabella]] (reg. 1598 - 1621) wist'n da de bevolkienge den oorloge meer dan beu wos, en ze probeerd'n ol gauwe vrede te sluut'n mei de upstandige [[NoordelikeNoordelyke Nederland'n]]. Want d'Ollanders liet'n genoeg ziene dan ze nog oessan van plan woarn om de ZudelikeZudelyke Nederland'n te bevriejnbevryjn van de Spanjoard'n.
D'Ollanders zoagn da voorstel liklyk en teek'n van zwakte van de twee landvoogd'n. Ze zoat'n ook constant geploagd mei koapers die under scheep'n roofd'n. Die koapers opereerd'n surtout vanuut de Vlamsche oavnsteed'n [[Duunkerke]] en [[Nieuwpôort|Nieuwpoorte]]. En d'Ollanders, die den oorloge ook meer dan moe woarn, peinsd'n dan ze nu en kanse kreegn om de Spoansche bezetters voo goed buut'n te kuuschn uut de [[Lege Land'n]]. Ip 20 mei 1600 besloot'n d'Ollandsche [[Staten-Generaal]] om Vloandern vanuut de zee an te volln. Ze vroegn an prins [[Maurits van Oranje]] om 't Stoatenleger an te voern.
=='t Gevicht==
[[Ofbeeldienge:Maurits_van_Oranje.jpg|thumb|right|Prins Maurits van Oranje.]]
D'Ollanders zett'nden de grote middels in: meer dan duusd scheep'n mei 13 000 infanterist'n en bikansbykans 3 000 peird'n an boord. Moa ol van in 't begun viel et langs olle kant'n teegn. Vooreerst add'n ze gerekend up en warme ontvangste van de platselikeplatselyke bevolkienge moa da viel serieus tegen, controarje zelfs. Z'add'n under ook mispakt an de platselikeplatselyke situoasje want ze kend'n de streke veel te letter en doadeure verloorn ze veel tidtyd. 't Slichtste van ol wos dan ze Albrecht en Isabella serieus onderschat ein. D'eirtsertoogn add'n 't wel gauwe deure dat serieus wos en zond'n under Spoansche troep'n in e weke tidtyd van over 't hele land na de kuststreke. Surtout Isabella makte ne groot'n indruk en ze koste eur soldoat'n stifstyf enthousiast moak'n om tegen de bindriengersbindryngers te goan vicht'n.
D'Ollanders add'n under verzoameld up et strand bie Nieuwpoorte en 't wos under gelukt om d'eerste anvolln van de Spanjoard'n of te sloan. Resultoat: 4000 Spanjoard'n en bina 2000 Ollanders en Iengelsche (die mei d'Ollanders meivocht'n) dood. De prins van Oranje wos nu gereed om e beleg te begun up Nieuwpoorte. Moa je wos mei moeite begun of je zog et ol nie mei zitt'n. Achter elf doagn gaft ie 't beleg up en je stuurde zin troep'n were na under scheep'n, richtienge Olland. De Stoat'n-Generoal kost'n d'r nie mei lachn want z'add'n em pertank gevroagd om nie ollene Nieuwpoorte moar surtout [[Duunkerke]] te goan verovern.
Vanwuk eit prins Maurits ofgeziene van da beleg? D'r zin verschillende redens.
*Vooreerst viel 't were serieus tegen. De soldaat'n en d'artillerie zoat'n den heeln tidtyd vaste in 't slikslyk van under loopgroavn en da demoraliseerde de troep'n.
*Je wiste ook da de Spanjoard'n ondertusschn continu versterkiengn an 't zend'n woarn na Nieuwpoorte.
*EigentlikEigentlyk eit 'n noois voorstander gewist van dien oorloge, je wos d'r an begun meer teegn zin goestienge dan mei. Je vond dat 't veel te riskant wos om mei zin toameliktoamelyk kleen leger zo verre in 't zuud'n te goan vicht'n.
==De gevolgen==
't Gevolg van de Slag bie Nieuwpoorte wos da Albrecht en Isabella d'r sterker uut zin gekommn en under zelvn e sterke reputoasje ein gegeevn.
Moa surtout bleek da de ZudelikeZudelyke Nederland'n, liklyk en zelfstandig besteurd land, wel entwodde in under mars add'n. Ze kost'n under verweirn tegen d'Ollanders die begost'n te beseffn dan ze d'r noois in zoud'n sloagn om de ZudelikeZudelyke Nederland'n van de Spanjoard'n te verlossn. En ze wist'n dan z'under ope om de Lege Land'n ooit were te verenigen nu bikansbykans moest'n upgeevn.
Doarbie kwam nog da d'Ollanders mei 't probleem zoat'n dat de legerleidienge onder prins Maurits in tweiste lag mei [[Johan van Oldenbarnevelt]], den belangrikstbelangrykst'n bestuurder van de nog joenge RepubliekRepublyk.
't Es moa in 1609 dan de NoordelikeNoordelyke en ZudelikeZudelyke Nederland'n tot en akkoord gerocht zin mei 't [[Twolfjoarig Bestand]].
[[Categorie: Nieuwn tidtyd]]
[[Categorie: Nieuwpôort]]
| 