Slag by Nieuwpoorte: verschil tussen versies

An 't ende van de XVIe eeuwe wos den Spoanschn keunienk [[Filips II]] de [[Zudelyke Nederland'n]] gildig beu. Ol joarn attiead y d'r styf vele legertroep'n en geld in gestook'n, en je zat nog oessan vulup in oorloge mei 't [[Vrankryk|Fransche]] en mei [[Olland]].

Om van die probleemstreek'n of te geroak'n, goaft iey ze an zinzyn dochter, de infanta Isabella, en eurn vint, ertog [[Albrecht van Oostenrijk]]. D'ofsproake wos dan ze zyder onofankelyk over de [[Spoansche Nederland'n]] mocht'n regeern. Moa mocht'n ze zyder gin joenges en krygn, toen zoud'n de Zudelyke Nederland'n direct were keern na de Spoansche krone (wuk da in 1621 ook gebeurd es).

De eirtsertoogn [[Albrecht en Isabella]] (reg. 1598 - 1621) wist'n da de bevolkienge den oorloge meer dan beu wos, en ze probeerd'n ol gauwe vrede te sluut'n mei de d'upstandige [[Noordelyke Nederland'n]]. Want d'Ollanders liet'n genoeg ziene dan ze nog oessan van plan woarn om de Zudelyke Nederland'n te bevryjnbevryen van de Spanjoard'n.

D'Ollanders zett'nden de grote middels in: meer dan duusd scheep'n mei 13 000 infanterist'n en bykans 3 000 peird'n an boord. Moa ol van in 't begun viel et langs olle kant'n teegn. Vooreerst add'n ze gerekend up en warme ontvangste van de platselyke bevolkienge moa da viel serieus tegen, controarje zelfs. Z'add'n under ook mispakt an de platselyke situoasje want ze kend'n de streke veel te letter en doadeure verloorn ze veel tyd. 't Slichtste van ol wos dan ze Albrecht en Isabella serieus onderschat ein. D'eirtsertoogn add'n 't wel gauwe deure dat serieus wos en zond'n under Spoansche troep'n in e weke tyd van over 't hele land na de kuststreke. Surtout Isabella makte ne groot'n indruk en ze koste eur soldoat'n styf enthousiast moak'n om tegen de bindryngersbindriengers te goan vicht'n.

D'Ollanders add'n under verzoameld up et strand bieby Nieuwpoorte en 't wos under gelukt om d'eerste anvolln van de Spanjoard'n of te sloan. Resultoat: 4000 Spanjoard'n en binabykan 2000 Ollanders en Iengelsche (die mei d'Ollanders meivocht'n) dood. De prins van Oranje wos nu gereed om e beleg te begunbegunn'n up Nieuwpoorte. Moa je wos mei moeite begun of je zog et ol nie mei zitt'n. Achter elf doagn gaft iey 't beleg up en je stuurde zinzyn troep'n were na under scheep'n, richtienge Olland. De Stoat'n-Generoal kost'n d'r nie mei lachn want z'add'n em pertank gevroagd om nie ollene Nieuwpoorte moar surtout [[Duunkerke]] te goan verovern.

Vanwuk eit prins Maurits ofgeziene van da beleg? D'r zinzyn verschillende redens.

*Vooreerst viel 't were serieus tegen. DeDat es gin triviaal gegeevn oe je wit da de soldaat'n en d'artillerie zoat'n den heeln tyd vaste zoat'n in 't slyk van under loopgroavn, enwuk da demoraliseerde de troep'n styf demoraliseerde.

*Je wisterealiseerde em ook da de Spanjoard'n ondertusschn continu versterkiengn an 't zend'n woarn na Nieuwpoorte.

*Eigentlyk eit 'n noois voorstander gewist van dien oorloge, je wos d'r an begun meer teegn zinzyn goestienge dan mei. Je vond dat 't veel te riskant wos om mei zinzyn toamelyk kleen leger zo verre in 't zuud'n te goan vicht'n.

't Gevolg van de Slag bieby Nieuwpoorte wos da Albrecht en Isabella d'r sterker uut zin gekommn zyn en under zelvn e sterke reputoasje ein gegeevn.

Moa surtout bleek da de Zudelyke Nederland'n, lyk en zelfstandig besteurd land, wel entwodde in under mars add'n. Ze kost'n under verweirn tegen d'Ollanders die begost'n te beseffn dan ze d'r noois in zoud'n sloagn om de Zudelyke Nederland'n van de Spanjoard'n te verlossn. En ze wist'n dan z'under ope om de Lege Land'n ooit were te verenigen nu bykans vo goed moest'n upgeevn.

DoarbieDoarby kwam nog da d'Ollanders mei 't probleem zoat'n dat de legerleidienge onder prins Maurits in tweiste lag mei [[Johan van Oldenbarnevelt]], den belangrykst'n bestuurder van de nog joenge RepublykRepubliek.

't Es moa in 1609 dan de Noordelyke en Zudelyke Nederland'n tot en akkoord gerocht zinzyn mei 't [[Twolfjoarig Bestand]].