Runders: verschil tussen versies

Runders zien nutsbeesten. Vroeger wiern ze goen als trekbeesten; lik voe bevoorbeeld te ploegen ip de klene postjes, of voor in ne rosmeuln te lopen; voor underne stront. 't Is van dien tyd dat d'uutsprake komt "Stront is geld". Vodder worn koeien vaneigens goen voor underne melk [in [[Kokelare]] "mejk" genaamd], womee dat er [[zuvel]] gemaakt wordt, [[beuter]] [soms ook butter genaamd], [[joegoert]], [[kaas]], en deur de joenge gasten ook [[geêstryke drank]], dikkers met een [[vanillesmake]]. Tenslotte dien runders ook om ip t'eten, en voor under [[vel]], die a't verwerkt is [[leer]] wordt genaamd. Vroeger wiern olle belangryke [[oorkonden]] en [[cartularia]] geschreven ip kolfsleer. Ip een paar middeleeuwse registers die bewaard worn in 't [[Stadsarchief Brugge]] staat 't haar nog ip den leern band.

== [[Teetn]] ofte [[Voeier]]"

Runders zien nie zindelyk, zolange of dat de basis genoeg vezelachtige zaken bevat. Vezel bestaat chemisch surtoe uut [[ruwe celstoffe]]. Die ruwe celstoffe is zo belangrik voe runders omdat 't [[herkauwers]] (Fr: des ruminants, Eng: ruminants]] zien. Herkauwers en een [[vertêêrynge]] ip basis van een [[pense]]. Vaneigens dat ip de professionele melkveebedrieven en vleesveebedrieven specialisten werken an 't [[rantsoen]] van de beesten.

In praktiek eten de Vlamse koein surtoe [[maïs]], [[voordroog]] ofte ingeleid [[ges]], [[pulpe]] (ook puulpe genaamd), [[draf]], en [[krachtvoeier]]. Als een soorte van [[folklore]] geevn sommigte boeren under koein nog [[voeierbeêten]] bie. Vroeger, in de [[Nieuwe Tyd]], zetten de boeren voor under koein ook [[spurrie]], [[vitsen]], [[klaver]] etcetera. Al even belangrik voe melkkoeien is dat ze assan vele proper [[water]] ter beschikkynge moetn en.

Koein zien kuddebeesten. Ze zien heel volgzaam. Eigelik wel schattige beestn. 't Is domee dat er vele koeiboeren van under "meisjes" klappen. De dee die van under meisjes klappen zien de soigneurs die heel [[diervriendelik]] omme gaan met under koein. In 't algemeen ga je [[koeiboer]] nie vele zien slaan nor zen koeien omdat ze in zuk geval [[stress]] krygn, en dodeure [[adrenaline]] maken die de [[melkgift]], ook [[lactatie]] genaamd bemoeilikt of zelfs stopt. In [[Vlaandern]] worn koein meestal gemolken in ne [[melkpit]], meestal ne [[tandem]], [[visgrate]] of tandemne [[zij-an-zij]], soms ne keer ne [[carroessel]], in een [[bindstal]] met een [[puupleidynge]]. Sommigte boeren melken met ne [[melkrobot]], en heel uutzonderlik wordt er nog ne keer een koe met d'and gemolken. Boeren lik in [[d'ArdenArdenn]] melken met een mobiele melkmachine ip een karre womee da ze gemakkelik in de [[beiken]] kun gaan.

Filmptjes lik van [[Gaia]] zyn ton ook uutzonderlik, tgonne Gaia een demagogisch tintje gift. 't Is wel azo dat een koe die van de boerdery gaat en in een vrimde omgevinge komt dikkers zenuwachtig staat. In zukke situaties kan een koe, en nog vele meer ne stier, domme dingen doen. Etwien met een kleên bitje gezond verstand makt dat em a't em moet koein drieven lik ip ne beestemarkt, ip of of de camiong, of in 't slachuus, assan ne stok of ne greep bie em et.