Wikipedia

Runders: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige veranderiengeVolgende veranderienge →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 10:
Runders zien nie zindelyk, zolange of dat de basis genoeg vezelachtige zaken bevat. Vezel bestaat chemisch surtoe uut [[ruwe celstoffe]]. Die ruwe celstoffe is zo belangrik voe runders omdat 't [[herkauwers]] (Fr: des ruminants, Eng: ruminants]] zien. Herkauwers en een [[vertêêrynge]] ip basis van een [[pense]]. Vaneigens dat ip de professionele melkveebedrieven en vleesveebedrieven specialisten werken an 't [[rantsoen]] van de beesten.
In praktiek eten de Vlamse koein surtoe [[maïs]], [[voordroog]] ofte ingeleid [[ges]], [[pulpe]] (ook puulpe genaamd), [[draf]], en [[krachtvoeier]]. Als een soorte van [[folklore]] geevn sommigte boeren under koein nog [[voeierbeêten]] bie. Vroeger, in de [[Nieuwe Tyd]], zetten de boeren voor under koein ook [[spurrie]], [[vitsen]], [[klaver]] etcetera. Al even belangrik voe melkkoeien is dat ze assan vele proper [[water]] ter beschikkynge moetn en.
 
==melkmasien==
In [[Vlaandern]] worn koein meestal gemolken in ne [[melkpit]], meestal ne [[tandem]], [[visgrate]] of ne [[zij-an-zij]], soms ne keer ne [[carroessel]], in een [[bindstal]] met een [[puupleidynge]]. Sommigte boeren melken met ne [[melkrobot]], en heel uutzonderlik wordt er nog ne keer een koe met d'and gemolken. Boeren lik in [[d'Ardenn]] melken met een mobiele melkmachine ip een karre womee da ze gemakkelik in de [[beiken]] kun gaan.
 
 
==Gedrag==
Koein zien kuddebeesten. Ze zien heel volgzaam. Eigelik wel schattige beestn. 't Is domee dat er vele koeiboeren van under "meisjes" klappen. De dee die van under meisjes klappen zien de soigneurs die heel [[diervriendelik]] omme gaan met under koein. In 't algemeen ga je [[koeiboer]] nie vele zien slaan nor zen koeien omdat ze in zuk geval [[stress]] krygn, en dodeure [[adrenaline]] maken die de [[melkgift]], ook [[lactatie]] genaamd bemoeilikt of zelfs stopt. InFilmptjes lik van [[VlaandernGaia]] wornzyn koeinton meestalook gemolkenuutzonderlik, intgonne neGaia [[melkpit]],een meestaldemagogisch netintje [[tandem]],gift. [[visgrate]]'t ofIs newel [[zij-an-zij]],azo somsdat neeen keerkoe nedie [[carroessel]],van de boerdery gaat en in een [[bindstal]]vrimde metomgevinge eenkomt dikkers [[puupleidynge]]zenuwachtig staat. SommigteIn boerenzukke melkensituaties metkan neeen [[melkrobot]]koe, en heelnog uutzonderlikvele wordtmeer erne nogstier, nedomme keerdingen eendoen. koeEtwien met d'andeen gemolken.kleên Boerenbitje likgezond inverstand [[dmakt dat em a'Ardenn]]t melkenem metmoet eenkoein mobieledrieven melkmachinelik ip eenne karrebeestemarkt, womeeip daof zeof gemakkelikde camiong, of in de't [[beiken]]slachuus, assan ne stok of ne greep bie kunem gaanet.
Filmptjes lik van [[Gaia]] zyn ton ook uutzonderlik, tgonne Gaia een demagogisch tintje gift. 't Is wel azo dat een koe die van de boerdery gaat en in een vrimde omgevinge komt dikkers zenuwachtig staat. In zukke situaties kan een koe, en nog vele meer ne stier, domme dingen doen. Etwien met een kleên bitje gezond verstand makt dat em a't em moet koein drieven lik ip ne beestemarkt, ip of of de camiong, of in 't slachuus, assan ne stok of ne greep bie em et.
 
==Voortplantinge==
Een koe die een eisproenk et, wordt gezeid tuchtig te zien (Nl: tochtig (of ook:) in bronst, Fr: en chaleur, Eng: in heat (of ook in de wetenschappelike literateure) in oestrus). De overgrote meerderheid van de koein worn bezaaid met [[KI]], kunstmatige inseminatie. Da's nie omdat de boeren under koein gin pleziertje jeun, mor omwille van hygiene, met andere woorn, dat de stier gin besmettelyke ziekten zoet overbrieng. Ie kan ze moeilik pakken met een condoom é. Nen anderen, minstens even belangryke reden voe KI is 't gemak van 't verdeeln van [[sperma]] van wereldtopstieren. Sperma wordt verkocht onder vorm van een [[rietje]]. Den [[inseminateur]] is de persoon die de koe komt bezaain met zuk sperma. Der zien ook boern die zelve under koein bezaain met zuk sperma. In da geval is er sprake van [[DHZ-KI]], Doe-Het-Zelf-KI. Der zyn nog assan veel boern die werken met KI, en toch ook nog ne stiern en. Zyder werken meestal in een system wo da ze iedere koe ene koe met sperma bezaaien van ne kwaliteitsstier, en der achter, voe 't geval dat er gin bevruchtinge was, laten ze de koe bie den eigen bedryfstier lopen, die alzo de moeilike gevallen via een [nateurlike dekkinge]] alsnog bevrucht.
Koein komn gemiddeld om de drie weekn tuchtig. Ne keer da ze vul zyn deurt 't ongeveer 9 maan eer da ze [[kouvn]]. Afhankelyk van hoevele liters melk da ze nog gift wordt ze een paar weken voor de vermoedelike [[kouvienge]] droge gezet. Met [[droge zetn]] wordt bedoeld da ze nie meer gemolken wordt.
 
==Ziekten==
 
==Rassen==
 
===Melkrassen===
Het meest voôrkomnde ras ip de weireld is de [[Holstein]]. De eigen, lokale Vlamse en Nederlanse oede rassen zien met uutsterven bedreegd. We spreken van de [[Roô van West-Vlaandern]], de [[Lakevelder]], en meerdere andere. Ter bescherminge van die zeldzamer geworn nutsbeesten is er een vereniginge ipgericht: 't [[Steunpunt Levend Erfgoed]], met als ledenblad [[de Ark]].
 
===Vleesrassen===
België's nationaal rund is vaneigens 't [[Belgisch Witblauw]]. 't Is een supergespierd rund met mager vlees. Der hangt dus gin spiertje vet an. Dadde in tegenstellinge toe vele Britse rassen lik bevoorbeeld de [[Hereford]]. Der zien vele populaire vleesrassen afkomstig van [[Vrankryk]], lik de [[Blonde d'Aquitaine]], [[Charolais]], [[Maine-Anjou]], etcetera.
 
==Uutspraken en gezegden==
Overgenomen van "https://vls.wikipedia.org/wiki/Runders"