Ôost-Vlams: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 6:
In ‘t ôostn van de [[provincie]], in de streke van de [[Dender]], zyn d’r een dêel klankgrenzn tusschn ‘t ‘[[Vlams]]’ en ‘t ‘[[Broabants]]’. Ook ‘t [[Woasland]] vormt in een antal gevalln
een overgangsgebied noa ‘t Broabants (Antwerps). In steedn lik [[Dendermonde]], [[Aalst]] en [[Ninove]] wordt er ‘n volledig Broabants dialect geklapt, dat o.a. gekenmerkt wordt deur verschynseln lik de zgn. ‘scherpe’ uutsproake van de ‘’i’’ en de ‘’u’’ lik in ‘’dik’’ en ‘’put’’ (in ‘t Broabants ‘’dyk’’ en ‘’puut’’); zwoare twêeklankn in woorden lik ‘’uus’’
en ‘’wyn’’ (in ‘t Broabants o.a. ‘’ooës’’ en ‘’woaën’’); en overgangn van ‘’oe’’ noa ‘’uu / ie’’ (zgn. secundaire umlaut, met of zonder ontrondienge) in woordn lik ‘’groen, zoeken’’ (Broabants gruun / grien; zuuke / zieke). Typisch vo de Denderstreke is ook de zgn. mouillerienge, d.w.z. sommige medeklienkers wordn met eeen j-achtige toevoegienge uutgesprookn, die o.a. de stadsdialectn van Aalst en Ninove zo ipmerkelik makt, met j-achtige klankn lik in
kiendj (= kiend), geldj (= geld), moesj (= mutse), a zietj (= je zit), klasj (= klets). In d’ oudere vakliterateure wordn gemouilleerde medeklienkers ‘niesklankn’ genoemd.
 
Regel 16:
Vroeger moetn de dialectn van Ôost-Vloandern styf goed ip ‘t West-Vlams van nu getrokkn ein. Vele middelêeuwsche tekstn getuugn doavan. Achter de [[middelêeuwn]] zyn d’r in Ôost-Vloandern, in teegnstellienge tot West-Vloandern, toalveranderiengn gebeurd, die in vier groepn verdêeld kunn wordn:
===Vernieuwiengn onder Broabantschn invloed met een grôot geogroafisch bereik===
Die groep vernieuwiengn dateert van de 16de êeuwe, os de toale van ‘t ertogdom Broabant dominant is gewordn. Ze zyn in Broabant in de loate middelêeuwn ontstoan en z’ein achter een ende Ôost-VlandernVloandern vo ‘t grotste dêel overspoeld.
Voorbeeldn zyn: de oude y (Wvl. rype ) en uu (Wvl. huus ) wordn in ‘t Ovl. rijp en huis, de oude ieë (Wvl. rieët ) en oeë (Wvl. voeët ) wordn in ‘t Ovl. riet en voet, de oude eeë (Wvl. steeën ) en ooë (Wvl. booëne ) wordn in Ovl. Stieën en boeën(e) (nu mêestal buuën(e)).
===Vernieuwiengn onder Broabantschn invloed met een beperkt geogroafisch bereik===
Die groep Broabantsche verschynseln zyn beperkt tot ‘t ôostelik derde van de provincie: bv. ‘t wegvalln van de ôorspronkelike eind-e in woordn lik ‘’kerke’’ en ‘’katte’ ’(in Broabant en ôostelik Ôost-VloanderenVloandern ‘’kerk’’ en ‘’kat’’).
 
===Eign vernieuwiengn die redelik algemêen zyn in ôostelik Vloandern===
Regel 25:
===Eign vernieuwiengn van jongere doatum===
In de westelike 2/3 van de provincie zyn d’r loater (verzekers vanof ‘t ende van de 16de êeuwe) nog andere toalveranderiengn gebeurd, die tot de provincie Ôost-Vloandern beperkt zyn gebleevn.
Typisch zyn: korte en lange klienkers zyn even lank (alletwêe alflank), den overgank van ‘’p/t/k/’’ naonoa ‘’b/d/G’’ (= Fransche g lik in ‘’garçon’’) tusschn klienkers: ‘’appel, zittn’’ en ‘’bakker’’ wordn ‘’abele, zidn, baGGere’’, de wegval van de g tusschn twi klienkers + rekkienge van de vôrige klienker: ‘’leggn’’ en ‘’liegn’’ wordn ‘’lèèën’’ en ‘’lieën’’, de wegval van ‘’ng’’ tusschn klienkers + rekkienge van de vôrige klienker: ‘’ziengn en ‘’angn’’ wordn ‘’zèèën’’ en ‘’aaën’’, de korte ‘’ i’’ en ‘’u’’ lik in ‘’vis’’ en ‘’put’’ wordn met een korte noaslag uutgesprookn, de ‘’j’’- en de ‘’w’’-klank lik in ‘’bloeien’’ en ‘’bouwen’’ valln weg tusschn klienkers (bv. ‘’bloeën’’ en ‘’baaën’’).
 
==Vormleer==
In Ôost-VloanderenVloandern zeggn ze ‘’ik ben’’, tegenover ‘’ik zyn’’ (West-Vloandern) of “iek zain” (Broabant)/Antwerpn). Ook de verleedn tyd van de werkwoordn ip -ege lik in ik werktege
en ik leerdege ‘stoatstoat in Ôost-Vloandern nog alsan sterk (surtout by d’ oudere generaotie).
==Gent==
[[Gent]] is een toaleiland. ‘t [[Gents]] verschilt ip styf vele puntn van de omliggnde
Ôost-Vlamsche dialectn, me vele verschynseln die je elders nie teegnkomt in Ôost-Vloandern, moa soms wel in ‘t verder geleegn BroabantsBroabant.
==Bronne==
*JOHAN TAELDEMAN