Toebak
Toebak wordt gemakt van de bloarn van de toebaksplante Nicotinia tabacum. De gedrôogde bloarn ku je rolln in sigarn of versnippern vo sigrettn. Vroeger wierd toebak ook nog gepruumd of as snuuf gesnoovn. De bestn toebak uut West-Vloandern komt van Wervik.
Toebaksverwerkienge
bewerkn
De toebaksplante is een êenjoarige plante, die over 't olgemêen up grôte plantages wordt verbouwd, en ôorsprounkelik van Amerika komt. Gedeurende 't groeiproces wordn de plantn getopt, de blommn wordn deruut gesneen, woadeure dan ol de voediengsstoffn noa de bloarn goan. Omdan niet ol de bloarn terzeldertyd rype zyn wordn ze ê vor ên geplukt. Achterof wordn the bloarn gedroogd, wa dat up drie maniern kan gedoan wordn: in de zunne loatn liggn, in ovens of ounder een ofdak hangn. 't Droogn deurt omtrent 3 toe 4 weekn.
De toebaksbloarn wordn nu gebundeld en up een stoapel geleid. Doadeure begint de teobak te fermenteern, wa dat omtrent tien weekn deurt. In dien stage van 't proces is den toebak een bitje bitter, moa de smake wordt ton verbeterd met de toevoegienge van geur- en smakeverbeteroars gelik sukersirope, zêem of chocola.
Toebakskwêekn
bewerkn
Toebak wordt mêestol gemakt in de landn woar da de toebaksplant e gekwêekt wordt, gelik China, Indië, Turkye, Japan, Indonesië, de Verênigde Stoatn, Brazilië, Canada, Argentinië en Mexico. In Europa wordt der in Vrankryk en in West-Vloandern (Wervik) nog wel toebak gekwêekt.
't Land met de grotste productie is China met 1700 miljaar sigrettn per joar.
Nationaal Tabaksmuseum
bewerkn
't Nationaal Tabaksmuseum is een museum in Wervik, woardan verschillende aspektn van den toebakindustrie en 't rookn in 't olgemêen wordn belicht. België hèt nog zes andere toebaksmuseums in Oarelbeke, Geraardsbergen, Sint-Niklaas, Vresse-sur-Semois, Nimy en Andenelle, die t' hope mè Wervik de "Vereniging van Tabaksmusea" vormn.
Gezoundheid
bewerkn't Gebruik van toebak is een socioal g'acceptêrde vorm van verslavienge. 't Is voarol de gewennienge an nicotine in den toebak da 't moeilik makt vo dermee te stoppn.
Voarol 't rookn van toebak is een ôorzake van gezoundheidsprobleemn. Rokers hèn een 5 toet 10 jaar kortere levensverwachtienge dan nie-rokers, en rookn lêedt toe ziektn gelik loungkanker, hêrtanvolln, hessenbloediengn en verschillende andere sôortn kanker.
In de mêeste Westerse landn kommn toebaksproduktn mè gezoundheidswoarschuwiengn, en rookn in openboare gebouwn is dikwils verboon.
Gezegdn
bewerknTer is een gezegde da zegt: da's straffn toebak.
Een ander gezegde da zegt: Int joar toebak, zijnde 2016.