Universele Grammoatica
In de theoretische toalkunde is d' universele grammôatica (UG) e v'roundersteld angeboorn toalvermeugn, dad olle meinschn (mor warschynlik gin êen ander bêestesoôrte) bezittn. De theorie v'roundersteld e gemêenschappelik mechanizme dad olle toaln van de weireld gemeên en. Zounder da bôazispatrôon wôare 't proces van toalverwervynge nie meugelik.[1]
De theorie van d'universele grammôatica wierd vôorol uutgewerkt deur den Amerikôanschen toalkundigen Noam Chomsky. Diene zyn publicôaties verôorzaktn e revolutie in de toalkunde. Chomsky formuleerde zyn theorie ip ground van een antal observôaties:
- olle kynders (en toud ip zeker ôogte ôok de mêeste vulwassene) kunn olle toaln lêern; adoptiekynders lêern geweunlik vloeiend de toale van under nieuw vôaderland spreekn.[1]
- olle toaln bevattn vergelykbôare grammaticoale constructies; werkwôordn (verba) en zelfstandige noamwôordn (nomina) kommn byvôorbild universeel voôrn.
- toaln bevattn recursieve constructies, die nie angelêerd kunn weirdn zounder e "recursiemodule" in de meinschelike eirsns; ander bêestn en gin recursievermeugn.[2]
E centroal doel van de toalkunde, zeggn Chomsky en andere in ’t generatieve paradigma, is vou de psychobiologische groundslag van den UG blôot te leggn, t.t.z. et toalorgôan in de meinschelike eirsns die de meins van bêestn lat verschilln. Dôarmei is toalkunde in da paradigma e cognitieve weetnschap.