Geweune zêesterre

Ryk:	Animalia (Bêestn)
Stamme:	Echinodermata (Stekkervelbêestn)
Klasse:	Asteroidea (Zêesterrn)
Orde:	Forcipulatida
Familie:	Asteriidae
Geslacht:	Asterias

Sôorte

Asterias rubens
Linnaeus, 1758

De geweune zêesterre (Asterias rubens) is de mêest gekende zêesterre van uze streke.

Uutzicht

Den diameter van de geweune zêesterre goat van 10 toet 30 centimeter, soms zelfs toet 50 cm. 't Kleur is mêestal oranje toet rôod, soms purper. De boovnkant bestoat uut een hart, ruw vel mè vele klêne stekkerachtige bultjes en tangvormige orgoantjes (pedicellariae). Van oender zyn der vier reekn klêne, styf flexibele zuugvoetjes, ook ambulacroalvoetjes genoemd. De geweune zêesterre hè vuuf oarms die eevn lank zyn en in ieder van die vuuf oarms zit er e gelykige set orgoann. Doarom is 't ook meugelik, os de bêeste één van zyn oarms kwytgerakt, dat er were een oarm angroeit, moa dat er an dien êne lossn oarm, ook were vier nieuwe oarms angroein, woadeure dan de twi dêeln were complit zyn.

Leevnswyze

De zêesterre kan hem verplatsn deur zyn klêne voetjes mè zuugnaptjes vanoender an zyn oarms.

Eetn

De zêesterre it verschillige sôortn zêebêestn lik molluuskn, krabbn en oas, moa surtout schelpbêestn lik mussels. De zêesterre legt zyn oarms roend de musselschelpe en de voetjes mè zuugnappn zuugn under vaste ip de schelpe. Os de schelpe oopngetrokkn is, stuwt de zêesterre zyn moage noa binn, woadeure da zyn prôoie levend wordt verteird en ipgezoogn. Joengere zêesterrn pakkn klindere prôoin lik zêepuustn. De moenddêeln van de zêesterre zittn an den oenderkant van 't lyf, wat da gemakkelik is omdan z' over de bodem kruupn. Den anus zit an de boovkant, en in 't middn van de centrale schyve lik de moend.

Vôortplantienge

De vôortplantienge gebeurt in 't vôorjoar en 't begun van de zomer. Zêesterrn poarn nie. De vintjes en wuvetjes loatn under eicelln en zoadcelln wegzweevn met de stromienge van 't woater. De bevruchtienge gebeurt os de celln mekoar teegn kommn. Uut d'eitjes kommn larvn die achter twèe moandn verandern in mini-zêesterrn en under vaste zettn ip de bodem. E geweune zêesterre kan 4 toet 5 joar oud kommn.

Leefgebied en verspreidienge

De geweune zêesterre komt vôorn in d' Europeesche zêen en zudelik toet Senegal en de Koapverdische eilandn. Ze zyn te viendn ip stêens en rotsn toet 650 m diepe en styf vele ip musselbeddn.

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Asterias rubens van Wikimedia Commons.